דיאלעקטיק

דיאַלעקטיק (פון גריכיש: διαλεκτική - דער קונסט פון געשפרעך, דיסקוסיע אדער וויכוח) איז א באגריף אין מערבדיקער פילאסאפיע וואס דינט צו שילדערן פארשידענע מעטאדן צוצוקומען צום אמת אדער צו שילדערן די אנטוויקלונג אין דער וועלט פון גייסט אדער מאטעריע אדער ביידע צוזאמען. דער פארשפרייטסטער זינען פונעם ווארט דיאלעקטיק איז די אנטוויקלונג פון א לייזונג צו א קאנפליקט.

לויט העגל אנטוויקלט די היסטאריע פון דער וועלט דורך 'דיאלעקטיק'. ער האט אוועקגעשטעלט דריי פרינציפן:

אלץ שטאמט פון קעגנארטיקע צדדים.
ביסלעכווייז קומט צו א פונקט וואו איין קראפט הערשט איבער דער קעגנארטיקער קראפט.
די וועלט ענדערט זיך נישט אין קרייזן נאר אין ספיראלן.

זען • רעדן • ענדערן

פילאסאפיע

געביטן

אנטאלאגיע • טעאלאגיע • לאגיק • מעטא-עטיק • מעטאפיזיק • מעטאפילאסאפיע • עסטעטיק • עטיק • עפיסטעמאלאגיע • פאליטישע פילאסאפיע • פילאסאפיע פון היסטאריע • פילאסאפיע פון בילדונג • פילאסאפיע פון וויסנשאפט • פילאסאפיע פון מאטעמאטיק • פילאסאפיע פון שפראך

שטראמען/שולעס

טאאיזם • האסכולה הפיתגוראית • האסכולה האלאטית • אטאמיסטישע שולע • מוהיזם • לעגאליזם • נאטוראליזם • האסכולה הפריפטטית • האסכולה הסטואית • האסכולה הצינית • נעאפלאטוניזם• האסכולה האפיקוראית • קאנפוציאניזם • סכולסטיקה • ראציאנאליזם • עמפיריציזם • עקזיסטענציאליזם • נעא-קאנפוציאניזם • פענאמענאלאגיע • אנאליטישע פילאסאפיע • פראגמאטיזם • פאסטמאדערניזם • בודהיסטישע פילאסאפיע • הינדואיסטישע פילאסאפיע • דזשייניזם • פילאסאפיע יהודית

פראמינענטע מענטשן
פילאסאפן פון דער אוראלטער תקופה	לאא צי • קאנפוציוס • טאלעס • פיטאגאראס • העראקליטוס • מו דזה • בודהא • פארמענידעס • פראטאגאראס • דעמאקריטוס • סאקראטעס • פלאטאן • אריסטא • זענאן פון קיטיון • טימאן פון פליוס • פירון מאליס • פלוטינוס • שון דזה • קונדה-קונדה
פילאסאפן פונעם מיטל אלטער	אויגוסטינוס • דזשאן דנס סקוטוס • אוויצענא • ג'ו שי • רמב"ם • טאמאס פון אקווינא • וויליאם פון אקאם • ניקאלא מאקיאוועלי • טאמאס האבס • פראנסיס בייקאן
מאדערנע פילאסאפן	רענע דעקארט • ברוך שפינאזא • גאטפריד לייבניץ • דזשאן לאק • דזשארדזש בארקלי • דייוויד היום • זשאן-זשאק רוסא • אימאנועל קאנט • דזשערעמי בענטאם • געארג העגל • דזשאן סטיוארט מיל • ארטור שאפנהאוער • סרן קירקגור • קארל מארקס • פרידריך ניצשע
היינטיקע פילאסאפן	גאטלאב פרעגע • דזשאן דיואי • עדמונד הוסרל • מארטין היידעגער • בערטראנד ראסל • רודאלף קרנפ • לודוויג וויטגנשטיין • קארל המפל • זשאן-פאל סארטרע • ווילארד וואן אורמאן קוויין • דזשאן רולס • יורגן האברמאס • מישל פוקו

טערמינען

גרונטלעכע טערמינען

אורזאכלעכקייט • אינסוף • אמת און שקר • אפאסטעריארי • אפריארי • דיאלעקטיק • הנחה • זמן • חומר ורוח • חוק הזהות • גוט און שלעכטס • ישות • כשל לוגי • לוגוס • מהות • רעאליטעט • ערך • פאראדאקס • צדק • תכונה

טעאריעס/תפיסות

אוטיליטאריזם • אוניווערסאליזם • אימננטיות • אמנה חברתית • בחירה חופשית • בעיית הראוי-מצוי • הבעיה הפסיכופיזית • דעאנטאלאגיע • דואליזם • העדאניזם • האליזם • היסטאריציזם • השכל הפועל • טיעון השפה הפרטית • כשל נטורליסטי • לאגיציזם • מאטעריאליזם • מאניזם • מונאדה • מעכאניזם • מעטאפיזישער נאטוראליזם • ניהיליזם • נאמינאליזם • סוביעקטיוויזם • סאליפסיזם • ספקנות • על-אדם • עשרת הכבלים • פאזיטיוויזם • פטליזם • פאנטעאיזם • הפרא האציל • הצו הקטגורי • הקוגיטו • רעדוקציאניזם • רעלאטיוויזם • תערו של אוקאם

פילאסאפיע פארטאל

דער בלאַט איז א פֿעלערדיקער שטומפיקער אַרטיקל. דאָס הײסט עס פֿעלן אין איר גרונטלעכע אינפאָרמאַציע איבערן פֿאַרשטאַנד פֿון דער טעמע. ביטע העלפֿט דאס פֿארברײטערן.