אוישוויץ

אוישוויץ (דייטש: Auschwitz) איז דער נאמען פון א געגנט פון עטליכע קאנצענטראציע לאגערן און די גרעסטע פארניכטונג לאגער ביי דעם חורבן אייראפע וואס די דייטשן האבן געבויט אין יאר ה'ת"ש (1940) לעבן דער שטאט אשפעצין.

דער נאמען אוישוויץ ווארפט א שוידער און א ציטער. מען האט אין אוישוויץ אומגעברענגט מער ווי א מיליאן יידן (מענער, פרויען און קינדער), און ווי אויך ארום 22,000 ציגיינער. דער דאקטאר מענגעלע פלעגט שטיין ביים טויער פון אושוויץ אין טייטלען רעכטץ אדער לינקס. רובא דרובא אלטע יידן, פרויען, און קליינע קינדער, זענען געשיקט געווארן אויף לינקס, ווי זיי זענען ליידער לעבעדיג פארגאזט אין פארברענט געווארן הי"ד. די איבריגע זיינן געשיקט געווארן אין ארבעט'ס לאגערן, ווי מען האט ביטער שווער געארבעט פאר די נאציס. היינט צו טאג איז דארט געווארן א מוזעאום ווי עס איז נאך געבליבן עטוואס א זכר ווי טויזנטער טוריסטן באזוכן יערליך, אבער די גאז קאמערן מיט רוב באראקן שטייען שוין נישט.

די טויער פון די לאגער אין אוישוויץ מיט די ווערטער "ארבייט מאכט פריי"

די גרויס פון אוישוויץ בית הכסא

זיכרונות

צווישן די שרייבער וואס האבן געשריבן וועגן זייער דערפארונגען אין אוישוויץ:

• אלי וויזל
• וויקטאר פרענקל

ביכער אין יידיש וועגן די היסטאריע פון אוישוויץ

• מגילת אוישוויץ, בער מארק
• אין הארץ פון גיהנום, זלמן גראדאווסקי
• אשוויענטשים, ד"ר פיליפ פרידמאן