פאראדיע

א פאראדיע איז ווען מען מאכט נאך א צווייטן, מיט דער כוונה חוזק צו מאכן, קאמענטירן, אדער באווינציגערן דעם אריגענעלעם ווערק, איר אינהאלט, איר פארפאסער, איר סטיל אדער סיי וואספארא באשטאנדטיל פונעם אריגענעלם ווערק. מען קען טרעפן פאראדיע אין ליטעראטור, מוזיק, קונסט און פילם.

פון די עלטסטע פעראדיעס אינעם אידישען קולטור איז מסכת פורים, געשריבן אויפן שטייגער פון תלמוד בבלי אבער אויף א קאמישען אופן.

פאראדיע איז אויך געווען א שטארקע געצייג וואס איז באנוצט געווארן דורך די משכילים אפצוחוזקן פון די פרומע רבנים. איינע פון די באקאנטסטע משכילישע פאראדיעס איז א שפיל אין וועלכער פרומע יידן פירן א מלחמה. דער קאמאנדיר רופט אויס ווער עס דארף אלץ על פי הלכה פארלאזן דעם מיליטער, און נאכדעם וואס די אלע פארלאזן בלייבן נישט איבער נאר צוויי אלטע אידן, תלמידי חכמים, צו פירן די מלחמה.

בכלל איז פאראדיע שטארק גענוצט געווארן דורכאויס דער היסטאריע צו באקעמפן אלע סארטן פונדאמענטאליזם. אין דער אינטערנעט תקופה איז די סארט פאראדיע גאר שטארק פארשפרייט געווארן, אזש ס'האט זיך געשאפן א כלל, וואס רופט זיך פאו'ס געזעץ, וועלכער לויטעט אז פיל מאל קען מען נישט דערקענען צו דאס איז פאראדיע אדער גאר ריכטיג פונדאמענטאליזם.

ביישפילן פון פאראדיעס אין די אידישע שפראך

• שבת בלעטל'ס פאראדיע פון די אסיפת הרבנים אנטקעגן די אינטערנעט (ארכיווירט 03.11.2013 ביי דער Wayback Machine)