מרדכי געבירטיג
|
דער אַרטיקל איז אַ יתום, ווייל ווייניק אָדער קיין אַרטיקלען פאַרבינדן צו אים. זייט אַזוי גוט שאַפט לינקען צו דעם בלאַט פון אַרטיקלען וואָס האָבן אַ שייכות; ס׳איז פאַראַן פאָרשלאָגן. |
מרדכי געבירטיג (4טן מיי 1877 - 4טן יוני 1942) איז געװען אַ דיכטער אויף דער ייִדישער שפּראַך. ער האָט געשריבן אַ סך באַקאַנטע לידער װי "אונדזער שטעטל ברענט" און "הוליעט הוליעט קינדערלעך". אין 1942 איז ער דערשאָסן געװאָרן פֿון די נאַציס אין קראָקע.
 | |
| געבורט |
4 מאי 1877 קראקע, עסטרייך אונגארישע אימפעריע  |
|---|---|
| טויט |
4 יוני 1942 (אלט 65) קראקע געטא, פוילן |
| אונטערשריפט |
 |
|
mordechaj-gebirtig | |
  | |
ער איז געווען א בונדיסט.
לעבנס געשיכטע
רעדאַקטירןמרדכי (מאַרקוס) געבירטיק איז געבאָרן געוואָרן אין שטאָט קראָקע וואָס אין גאַליציע, וועלכע האָט אין יעניקע צײַטן גענאָסן פון אַ געוויסער מאָס אַווטאָנאָמיע אין דעם עסטרײַך־אונגאַרישע אימפּעריע. זײַנע עלטערן זײַנען געווען יצחק און שפרה בערטיג. קינדווײַז האָט ער געלערנט אין אַ חדר, אָבער צו צען יאָר איז ער אָפּגעשיקט געוואָרן אַרבעטן אַלס אַ לערן־אינגל בײַ אַ סטאָליער. אין יאָר 1901 האָט ער שוין געאַרבעט פאַר זיך. נאָכן חתונה האָבן אין 1909 איז ער ניט צוריק צו סטאָליערײַ, נאָר ער האָט געאַרבעט ביז דער צווייטער וועלט־מלחמה בײַ זײַן ברודער לעאָן.
אין 1905 איז ער געווען טעטיק אין טעאַטער, און ער האָט געשפּילט הויפּט ראָליעס אין דער קראָקאָווער אידישער טעאַטער. אברהם רייזען האָט עם צוגעגליכן צום גרעסטן אידישן אַקטיאָר אין יענער צײַט – שילדקרויט. עס איז מעגליך אַז ער האָט אַליין באַאַרבעט די פּיעסען וועלכע מ'האָט געשפּילט.
אין 1909 האָט ער חתונה געהאַט מיט בלומקע לינדענבאַום. צום פּאָרל זײַנען געבאָרן פיר טעכטער: שיפקע (1910), חוה (1914), לולאַ (1916) – אַלע דרײַ אומגעקומען אין חורבן – און אַ פערטע טאָכטער וואָס איז אַוועק צו אָנדערהאַלבן יאָר.
געבירטיק איז געווען אַ מיטגליד פון דער סאָציאַליסטישער באַוועגונג און דאָס שפּיגלט זיך אָפּ אין טייל פון זײַנע לידער, ווי צום בײַשפּיל „אין פאַבריק”, "גענעראַל־שטרײַק”, „אַרבעטלאָזע מאַרש”. ער האָט געליטן פון אַ האַרץ קרענק און האָט זי באַשריבן אין זײַן ליד „שוין פולע זעקס וואָכן” וואו ער שילדערט דעם ליגן זײַנעם אין שפּיטאָל נאָך אַ האַרץ אַטאַקע, ווי אויך אין אַנדערע לידער ווי צום בײַשפּיל „מײַן האַרץ איז פול מיט שרעק”, „אַ הייסע טרער” און אַנדערע.
געבירטיג איז אומגעבראַכט געוואָרן דורך אַ נאַצישן סאָלדאַט בשעת זיי האָבן געהאַלטן אין מיטן אויסטרײַבן 6,000 אידן פון דער קראָקאָווער געטאָ צום פאַרניכטונגס־לאַגער בעלזשעץ אויפן נײנצנסטען אין סיוון תש"ב.
דערויסענדע לינקס
רעדאַקטירן | דער ביאגראפישער ארטיקל וועגן א ייד איז א שטומף. דאס הייסט עס פעלן אין אים גרונטלעכע אינפארמאציע איבערן פארשטאנד פון דער טעמע. ביטע העלפֿט דאס פֿארברייטערן. |