װיקיפּעדיע

אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "יידיש-וויקיפעדיע"

בלעטערן געשיכטע אינטעראקטיוו
‪פֿריִערדיקע אונטערשײד →‬קומענדיקע אונטערשײד ←
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
וויזועלוויקיטעקסט
אין תקציר עריכה
געפוצט א ביסל
שורה 1:
[[טעקע:YddishWikpediaLogo.png|קליין|250px|אידישע וויקיפעדיע סימבאל.]]
די '''יידישע יידיש-װיקיפעדיע''' איז די [[וויקיפעדיע]] אויף דער [[יידיש]]ער [[שפראך]].
 
עס איז אן [[עלעקטראנישע]] [[ענציקלאפעדיע]] וואס א יעדער [[יידיש]] רעדער אויף דער וועלט, איז ערמעגליכט, באויפטראגט און איינגעלאדן, דאס פרייערהייט און אפנערהייט, צוגלייך פאר יעדן אייניג, שרייבן און רעדאגירן.
שורה 35:
 
==== אידישקייט ====
דאס טוט פארשפרייטן [[אידישקייט]], מיט דערווייל (2012) עטליכע ניין טויזענט ארטיקלן ארטיקלען, דינט אבער איר פרייהייט און אפענקייט אלס אן אינוויטאציע פאר נאך שרייבער דא צו בארייכערן מיט א פאנטענציאנאל שלל ידיעות וואס שטייט פאר אלס א צוזאג ווי צוקנויפטיגע אידישע דורות וועלן נוצען דעם זייט אלס הויפט בלאט מכוח איר [[ענציקלאפעדיע]] נאטור וואס סערווירט איין געוויסער פאלק אידן וואס רעדן זייער שפראך יידיש, זיך צו דערוויסן און לערנען איבער אלעס און אלעמען אויף די אידישע וועלט אין זייער אידישע לעבן פון אמאל און פון היינט.
 
==== דעמאקראטיע ====
שורה 52:
די דאזיגע צוויי שאלות זענען א סתירה איינס צום אנדערן, ווייל אן אנציקלאפעדיע דארף דאך זיין אלעס באשריבן, נאכדערצו אויב איז דאס א פרייער אפענער ענציקלאפעדיע וואס קיין שום קרייז אדער אידיאל קען נישט דאס באגרענציען אירע טעמעס אויף וואס דאס איז געשריבן, דאן דארף דאס דאך האבן אין זיך די גאנצע קאלעקטיווער וויסענשאפט פון די וועלט, וואס יעדע פון די זעקס ביליאן לעבעדיגע מענטשן האבן אין באזיס פון זייער מוח. און דאס איז דאך א ציל וואס איז נישט רעאליסטיש אויב מען נעמט ווידעראום אין באטראכט, אז דאס האט א טרייב קראפט וואס איז דאך לכוארה אויבן אויף יא שטארק באגרעניצט אין איר ענדציל, און סובסאקווענס אין אינהאלט. ווייל א טרייב קראפט איז דאך זיכער א באגרעניצטער כוח, און אין אונזער פאל, גאר שטארק מינימיזירט דוקא אין די שמאלע גרעניצען פון דריי תנאים: איינס א שרייבער צוויי וואס האבן אינטערנעט צוטריט און דריי ער מוז קענען שרייבן די אידיש שפראך?
 
אבער די סתירה פון די שאלות איז גאר גופא דער ענטפער פונעם הסבר פונעם אידישען וויקיפעדיע עקזיסטענץ און הצלחה, ווייל וויבאלד די באטייליגער קענען אידיש, און וויבאלד זיי קענען שרייבן, און וויבאלד זיי פארמאגן אינטערנעט צוטריט, איז זייער כוח שוין גענוג מעכטיג שטארק צו באשאפן די גרעסטע אידישע אנציקלאפעדיע אין היסטאריע מיט א אין-סוף ארטיקלן ארטיקלען וואס אנטהאלט אינפארמאציע פון די וועלט פאר יעדן דאס צו לערנען און זיך באקענען און דאס טוישן.
 
זיי זענען טאקע גאר ווינציג אין צאל, אבער ווערענדיג געטריבן מיט א מעכטיגען כוח, צו פארשפרייטען וואס מען וויל די וועלט זאל וויסן און זיך לערנען, שאפט זיך אזא ''קנאת סופרים תרבה חכמה'', וואס מען איז גורם אז אנדערע קומען דא מיט פלייס טוישן און פארציילן וואס זיי האלטן אז די וועלט זאל וויסן און לערנען לויט יעדןס פערזענליכע קוק וואונקל.
שורה 61:
כדי צו פארשטיין אט די שטארקע רייץ פון א פרייען אומבאגרעניצטען כוח, וואס דאס הייסט אז קנאת סופרים איז באמת תרבה חכמה אויב מען לאזט די קנאה ברענען און פלאקערן אן קיין באגרעניצונג פון קיינעם אויף די וועלט, איז כדי צו ברענגן אלס ביישפיל דעם הויפט וויקיפעדיע מאדעל, די [[ענגלישע וויקיפעדיע]] וואס איז די גרעסטע און די ערשטע וויקיפעדיע שפראך.
 
אויב איר וועט אריינבליקן דארטן, וועט איר באמערקן א וואונדערליכע ענערגיע וואס דארטן בוזשעוועט, אזש אז עס שוין היינט צוטאגס דאס דריטע מערסטע באזוכסטע [[וועב סייט]] אויפן גאנצען [[אינטערנעט]]{{מקור}}. עס איז אינגאצן דא 11 יאר זינט די שרייבונג פון איר ערשטע ארטיקל דארטן{{מקור}}, און האלט שוין היינט צוטאגס קרוב צו פיר מיליאן ארטיקלן ארטיקלען!{{מקור}} מיט איבער 400 מיליאן רעגעסטריטע באנוצער{{מקור}} עס איז די גרעסטע אנציקלאפעדיע זינט וועלט באשאפונג, מיט אסאך מער אינפארמאציע פון אלע אנדערע אנציקלאפעדיעס וואס האט גענומען יארן און עפאכעס צו שרייבן! וואס גייט דארטן פאר?! וועט איר זיך פרעגן וואס טרייבט אזא אסטראנאמישע וואוקס און אומפארשטענדליכע פאפולערקייט ביי מענטשן דאס צו בארבייטען?
 
אבער איר וועט באמערקן אז וואס טוען זיי דארטן די באנוצער? לאמיר גיין צו די סאטטיסטיקס זייט און עס אנטפלעקט זיך אז די ארטיקל [[זשארזש דאבליו בוש]] איז דאס מערסטע גענדערט און רעדאגירט דארטן. [http://en.wikipedia.org/wiki/Special:Mostrevisions]
 
==== דזשארדזש בוש ====
דאס ווייזט אז אקטועלע ארטיקלן ארטיקלען ווערן די ענזשין וואס דאס ציעט דעם באטייליגער זיך צו אנשליסן און טרייבן ווייטער זיין באטייליגונג צו פארברייטערן אנדערע ארטיקלן ארטיקלען פאר די גאנצער וויקיפעדיע פראיעקט. ווייל איינמאל מען זעהט אז די ברירה ווערט געגעבן פאר יעדן איינציגן פארשוין, נישט קיין חילוק זיין [[בייעס]] ווי גרויס עס איז, צו איז דאס א [[רעפובליקאנער]] אדער גאר [[ליבעראל]]ער, אז יעדער קען טוישן אינפארמאציע וועט ער שוין ווייטער טוישן אלעס וואס עס איז נאנט צו זיין לעבן.
 
דער פירער פון די וועלטס מאכט איז נישט דארטן בעל הבית אויף דעם וויקיעפדיע, אבער ער איז אן אישו וואס העלפט די מערסטע פארן וואוקס פון וויקיפעדיע, ווייל די מיליאנען חברה וואס קענען ענגליש און זענען אדער זיינע שונאים אדער זיינע אוהבים, להבדיל ביי אונז, אדער זיינע חסידים אדער זיינע מתנגדים, וואס רעדן עגליש. וויבאלד זיי פארמאגן אינטערנעט צוטריט ברענט אין זיי די רייץ זיך צו לאזן הערן זייער מיינונג איבער זיין לעגענדע לעבן און שאפן, און ווערן געטריבן צו זיך באטייליגען אינעם אויספארעמונג פון ארטיקלן ארטיקלען.
 
===== [[אהרן טייטלבוים]] =====
אזוי אויך גענוי איז אין דער אידישער וויקיפעדיע, דער ארטיקל וועגן דעם לעבן און שאפן פון ר' [[אהרן טייטלבוים]] שליט"א, דער סאטמאר רבי פון מאנרוי, איז דער מערסטער געטוישט און רעדאגירט. (נאך די [[ערשטע זייט]], און [[אידישער וויקיפעדיע]] און [[וויקיפעדיע]] און [[פארטאל:אקטועלע ארטיקלן|פארטאל]] פון די [[אקטועלע ארטיקלן|אקטועלע  ארטיקלען]] וואס זיי זענען אינעווייניגסטע סיסטעם בלעטער.) [http://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%90%D6%B7%D7%96%D7%95%D7%A0%D7%93%D7%A2%D7%A8:Mostrevisions]
 
ווייל ער איז דער מערסטער עגבערטער אישו אינעם היינטיגען אידישן שפראך וועזען, (זיין ברודער זלמן לייב איז צו פריש אויף די פאליטישער האריזאנט)
שורה 84:
און רוב חסידים האבן ניט קיין אינטערנעט צוטריט, און די וואס יא האבן נישט קיין [[היברו]] פאנטס בלייבן מיר איבער מיט אפאר געציילטע ארונישע שרייבער וואס זענען העווי אינוואלווד אין פאליטיק פון סאטמאר.
 
אפילו די ארונים זענען שטערקער אדער מער, קענען זיי דאך נישט צענזורירן די אהרן טייטלבוים ארטיקל, און אלע קאנטראווערסיעס פון דוכראויס די 30 יאר וואס ער האט געפירט סאטמאר ווערן אויסגעשמועסט אין גרעסטן דעטאל פון אלע ארטיקלן ארטיקלען. ווייל וויקיפעדיע געט די זעלבע כוח פאר א יחיד ווי א רבים ווען עס קומט צום אמת.
 
א גוטער ביישפיל צו דעם איז דער צווייט גרעסטער [[קאנטראווערסיע]] אין אידישער וויקיפעדיע, נעמליך וואס טוט מען מיט ארטיקלן ארטיקלען וואס זענען נישט אין איינקלאנג מיט די חרדישער לעבנס אויסקוק? פרומע זענען דאך די רוב פון אידיש שפראך, איז וויאזוי קענען דא די סעקלארע שרייבן ארטיקלן ארטיקלען וואס זענען קעגן רוב?
 
===== מיעוט סעקולאריסטן קעגן רוב פרומע =====
אויך איז די [[סיסטעם]] בלעטער א שטארקע אישופראגע, ווי די הויפט זייט און די אקטועלע ארטיקלןארטיקלען, וואס די צוויי זענען אויך פון די מערסטע געטוישטע ארטיקלן ארטיקלען, ווייל די דעבאטע איז וואס פונטקליך איז אקטועל? ביי וועמען? עס איז דאך דא אקטעועלע זאכן ווי די פרשה פון [[משה קצב]] וואס ביי די רוב וויקאפעדיעןס, די חרדים איז דאס אסור צו דערמאנען. די חרדישע צייטונגען האבן פארשוויגען דעם גאנצען פרשה און קיין ווארט נישט באריכטעט דערוועגן.
 
אבער פון דעסט וועגן דאך אין אידישער וויקיפעדיע געווינען אייביג די מיעוט סעקולארע באנוצער אז דאס זאל יא שטיין אויפן פראנט פעיזש אלס אן אקטועלע ארטיקל, ווייל אויב איז עס אמת אז עס איז אקטועל קענען די רוב חרדים דאס בשום אופן צענזורירען.
 
דער ענין פון איין ווילן צו צענזורירען דעם אנדערן און נישט קענען, טרייבט אטאמאטיק די וואוקס פון וויקיפעדיע, ווייל די ארטיקלן ארטיקלען וואס האבן נישט קיין [[איידלקייט]] ווי [[סעקס]]ואלע ענינים און [[האליוואוד]] [[פילם]] [[אקטיארען]], און נאך [[איסור]]ים וואס די חרדים שמעקט נישט אז דאס ווערט דערמאנט, ווערן דעבאטירט און דוקא געמעקט און דערנאך צוריקגעלייגט. דורך חרדים אנטקעגן פרייע, ממילא שאפט דאס א רייץ ביי די פרייע דוקא דאס יא בארבייטען, און פארקערט ביי די חסידישע ארטיקלן ארטיקלען ווילן די פרייע דוקא מעקן, שאפט דאס א רייץ פון די חסידים דוקא יא בארבייטען.
 
קומט אויס נאך אזויפיל מלחמות איז די אידישע וויקיפעדיע רייך ביז גאר מיט אלע מינע ארטיקלן ארטיקלען. און א אינטערסאנטער פאראדאקס שטעלט זיך ארויס, מער פון אלע וויקיפעדיעס; פון איין זייט איז באשריבן יעדע קליינטשיגער רעבעלע פון בארא פארק אבער פון די אנדערע זייט האט דער [[אידישער וויקיפעדיע]] מער ארטיקלן ארטיקלען אין די [[:קאטעגאריע:סעקס]] ווי די [[היברו וויקיפעדיע]].
 
דאס ווייזט אז אפילו די חרדים זענען א רוב אין אידיש, איז אבער די אידישער יידיש-וויקיפעדיע אויסגעשטעלט אז דער דעת פון א יחיד אויב איז ער אנטשלאסן אז דאס איז אמת, אפילו ער איז איינס קעגן מיליאנען, וועט ער איבערלאזן זיין חתימה דערויף און אפילו נאך שטערקער ווי די רוב.
 
איז דאך די שאלה וויאזוי קען מען בויען אאן [[אנציקלאפעדיעענציקלאפעדיע]] ווען אזאלעכע [[גרונט]]ליכע מיינונגס פארשידענהייטען שטויסן זיך צונויף, ווי קען א חרדישער איד וואס די תורה ווארענט אים לא תתורו אחרי לבבכם ואחרי עינינכם זיך אריינלאזן אין אז נסיון פון כפירה מינות און תאוות?
 
אויף דעם מוזן מיר נענטער באטראכטן וואס איז די נסיון פונטקליך?
שורה 123:
לענגאויס די קורצע צייט אפשניט זינט איר עקזיסטענץ, האבן זיך שוין אין איר באטייליגט פילע אידיש [[שרייבער]] וואס זייער צאל איז שווער צו אפשאצאן, ווייל אסאך פון זיי האבן בלויז פאראכטן א קלייניגקייט וואס האט זיי געעגבערט בשעתן ליינען, דינענדיג אלס רעדאקטאר פון אנדערע. און בכלל קען מען דערין שרייבן אן א באנוצער נאמען, דורך בלויז פונעם [[אייפי אדרעסע]] ממילא איז נישט שייך צו דאקומענטירען א צאל פון באטייליגער אין דעם אידישען ווירטואלען פענאמענאן וואס רופט זיך אידישער וויקיפעדיע.
 
עס האט שוין דערגרייכט {{NUMBEROFARTICLES}} ארטיקלען אין די אכט יאר פון ווען זי איז געגרינדעט געווארן [[כ' אדר]] [[ה'תשס"ד]] ([[13טן מערץ|מארץ 13]] [[2004]]) <ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Multilingual_coordination|ענגליש וויקיפעדיע].</ref> איר ערשטע ארטיקל ([[צעטיל קטן]]) איז געשריבן געווארן נאר ט"ו כסליו תשס"ה (נאָוועמבער 28). היינט צוטאגס איז שוין דא {{NUMBEROFARTICLES}} ארטיקלען. די ערשטע טויזנט איזארטיקלען זענען געשריבן געווארן אין פארלויף פון 3.5 מאנאטן, אויך די צווייטע טויזנט איזזענען געשריבן געווארן אין 3.5 מאנאטן, צווישן י"ב אדר תשס"ו צו א' אב תשס"ו.
 
איינע פון די גרויסע פראבלעמען אין דער יידישער וויקיפעדיע איז, אז ארום 50 פראצענט פון די ארטיקלען זיינען רעדאקטירט געווארן דורך בלויז צוויי מענטשן וואס זיי אליין זיינען די סיסאפס, אזוי איז די יידישע יידיש-וויקיפעדיע געאייניקט צו א פריוואטע סטיל, שפראך און אידיאלאגיעאידעאלאגיע.
 
== זעט אויך ==
גענומען פֿון "https://yi.wikipedia.org/wiki/יידיש-וויקיפעדיע"