אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ווילנער גאון"
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
שורה 2:
רבי '''אליהו בן שלמה זלמן''', באַוואוסט ווי דער '''ווילנער גאון''', '''דער גאון''', '''הגאון החסיד''' אָדער '''הגר״א''' ("הגאון רבינו אליהו") ([[ט"ו ניסן]] [[ה'ת"ף]], [[23סטן אפריל]] [[1720]] – [[י"ט תשרי]] [[ה'תקנ"ח]], [[9טן אקטאבער]] [[1797]]) איז געווען אַ גרויסער [[תלמיד חכם]] און בן תורה, איינער פון די גרעסטע למדנים פון די לעצטע יאָרהונדערטער און דער גרינדער פון דער [[מתנגדים]] באַוועגונג קעגן [[חסידות]]. זייענדיק פון די [[אחרונים]] איז ער אָבער אַן אויסנאַם אין זיין אויטאָריטעט צווישן יידן אין זיין צייט און עד היום.<ref name=Etkes02/>
== זיין
דער ווילנער גאון איז געבאָרן געוואָרן [[ט"ו ניסן]] [[ה'ת"ף]] צו זיין פאָטער ר׳ [[שלמה זלמן]], דעם
וואו ער איז געבאָרן געוואָרן איז אַ קעגנשאַפט פון וויכוחים. עטלעכע היסטאָריקער האַלטן, אַז זיין געבורטאָרט איז געווען [[סעליץ]], א דערפל ניט ווייט פון [[בריסק]], פון וואַנעט שטאַמט זיין מאַמע. אַנדערע זיינען אויף דער מיינונג, אַז ער איז געבאָרן געוואָרן אין [[ווילנע]] גופא. סיי ווי סיי, לויט אַלע סימנים האָט אליהו פאַרבראַכט זיינע קינדעריאָרן אין ווילנע.<ref name=Katz03/><ref name=Melzen90/>
יינגלווייז האָט אליהו באַוויזן זיין נטיה צו לימוד.
עס איז אָנגענומען, אַז ער האָט געלערנט תורה ביים גאון ר׳ [[משה מרגליות]], דעם פאַרפאַסער פונעם ספר [[פּני משה]] אויף [[תלמוד ירושלמי]] אין דער שטאָט [[קיידאַן]]. {{מקור}} זייענדיק אין אַ גאָר יונגן עלטער האָט ער דאָרט געטראָפן זיין שידוך מיטן מיידל חנה, די
זיין פרוי האָט אים גאָר ערלעך און געטריי באַדינט און אַלץ געטאָן אַז איר מאַן זאָל קענען בלייבן ביים לערנען אומגעשטערט. עס ווערט דערציילט,
▲עס איז אָנגענומען, אַז ער האָט געלערנט תורה ביים גאון ר׳ [[משה מרגליות]], דעם פאַרפאַסער פונעם ספר [[פּני משה]] אויף [[תלמוד ירושלמי]] אין דער שטאָט [[קיידאַן]]. זייענדיק אין אַ גאָר יונגן עלטער האָט ער דאָרט געטראָפן זיין שידוך מיטן מיידל חנה, די טאָטכער פון ר׳ [[יודא לייב קיידאַנער]]. {{מקור}}
דער גאון
▲זיין פרוי האָט אים גאָר ערלעך און געטריי באַדינט און אַלץ געטאָן אַז איר מאַן זאָל קענען בלייבן ביים לערנען אומגעשטערט. עס ווערט דערציילט אז דער גאון האט זיך ניט אריינגעלייגט אין בעט משבת לשבת, נאר עוסק געווען בתורה מיט אן אבנארמאלער התמדה יומם ולילה ממש. {{מקור}}
די שטאָטלייט האָבן אים געוואָלט אויפנעמען פאַר רב אין ווילנע, ער האָט דאָס אָבער אָנגעזאָגט, זאָגנדיק אַז ער וויל בלייבן ביים לערנען אומגעשטערט און ניט זיין אָנגעוויזן אויף דער קהילה.<ref
▲דער גאון האט זיך באזעצט אין ווילנא און דארט געהארעוועט אויף תורה, און זיין נאמען האט זיך צעטראגן איבער דער ליטא אלס א זעלטענער גאון און פוסק, זייענדיג א מאן מיט א גאונישן קאפ, א ברייטן און טיפן פארשטאנד, האבן זיינע קורצע פסקים באקומען אנערקענונג אומעטום.
פאָלגנדיק דעם געבאָט פון די חכמים האָט דער ווילנער גאון מיסד געווען אַ קליינעם קרייז פון זיינע תלמידים.<ref name=Ginzburg51/>
▲די שטאָטלייט האָבן אים געוואָלט אויפנעמען פאַר רב אין ווילנע, ער האָט דאָס אָבער אָנגעזאָגט, זאָגנדיק אַז ער וויל בלייבן ביים לערנען אומגעשטערט און ניט זיין אָנגעוויזן אויף דער קהילה. {{מקור}}
== קעגנערשאַפט צו חסידות ==
די באַוועגונג, וואָס איז געגרינדעט געוואָרן דורכן [[בעש״ט]],
ביזן סוף יאָרהונדערט זיינען נאָך אַ ריי חרמס פּראָקלאַמירט געוואָרן, און די קעגנערשאַפט, די [[התנגדות]], האָט באַרירט אַנדערע ליטווישע קהילות. די ראָלע פונעם גאון אַליין איז אין די געשעענישן געווען אַן אַנטשיידנדיקע, און ס׳זיינען דאָ ראיות, אַז ער פּערזענלעך האָט געפאָדערט האַרבערע מיטלען אין דער ביטערער מלחמה קעגן חסידים. נאָך זיין פּטירה האָט די מחלוקת געוואָרן אַ סך רואיקער אין איר גלי<ref name=Etkes02/>.
שורה 60:
<ref name=Katz09b>Katz D (2009) Seven Kingdoms of the Litvaks. International Cultural Program Center, Vilnius, 61 pp</ref>
<ref name=Melzen90>מלצן ש (1890) אבֿן שלמה. ווילנא.</ref>
<ref name=Ginzburg51>גינצבורג ל (1951) דער ווילנער גאון רבי אליהו. אין: ''סודאַרסקי מ, קאַצענעלענבאָגן א, קיסין י (רעד.) ליטע, באַנד 1, קולטורגעזעלשאַפט פון ליטווישע יידן, ניו־יאָרק'': 527-538</ref>
}}
|