אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "מוסר באוועגונג"
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
שורה 1:
{{נישט פארטיק}}
די '''מוסר באוועגונג''' איז א באוועגונג וואס איז געגרינדעט געווארן אין מיטן פון די 19טע יאר הונדערט דורך הרב ישראל סאלאנטער אין מזרח אייראפע. די ציל פון דעם באוועגונג איז געווען צו אויפטון אויף א גרויסן פארנעם אין דעם ענין פון זיך אויסארבייטען די מידות. הרב סאלאנטער האט פארשפרייט די לערע פון מוסר צווישן די המון-עם. זיינע תלמידים האבן בעיקר פארשפרייט מוסר אין די ליטווישע ישיבות, און האבן אפילו אויפגעשטעלט אייגענע מוסר ישיבות. די "בעלי המוסר" דינען היינט צו טאגס אלס [[משגיח]]ים אין די ליטווישע ישיבות, ווי צום ביישפיל הרב [[דן סגל]] אדער הרב [[מתתיהו סאלאמאן]].
== יסודות און עיקירם פון דער באוועגונג ==
תנועת המוסר קמה עקב מה שהיא ראתה כצמצום היהדות ונסיגה מדרך מקוריותה השלמה. תנועת המוסר רואה ביהדות תורה המשלימה את האדם בכל תחומי החיים: באמונת היהודי וההכרה באלוה, בהשקפת העולם ובמחשבה, בקווי אופי ותכונות נפש, בתיקון גדרי חוק ומשפט. אולם בפועל, יחס ההמונים אל היהדות היה כאל דת פולחנית, העומדת על מספר מסוים של מצוות מקובלות וידועות, ועבירות מקובלות וידועות. חלקים גדולים מן התורה העוסקים בתיקון המידות וביחסים שבין אדם לחברו הושמטו והוזנחו, אף על פי שהם משמשים כבסיס לכל המצוות והמעשים. גם עיקר תלמודו של העם היה נתון ברובו לאותם דינים ה'דתיים' שבתורה, וכמעט ללא התייחסות לחלקים שלמים בתורה, כגון לימוד ספרי היראה, עבודה על מידותיו של האדם ועיסוק לא רק בצד הטכני של קיום המצוות אלא גם בצד המחשבתי-אמוני שלהן.
מוסר באַוועגונג איז אנטשטאנען צוליב דעם וואָס זי האט געזען אז דער אריגאנאלער יידישקייט ווערט פארקלענערט און מען נויגט אפ דערפון. דער מוסר באַוועגונג זעט אין יידישקייט א לערע וועלכע ארבייט אויס דעם מענטש אין אלע אספעקטן פון לעבן: אין די יידישע גלויבן און אין דעם דערקענונג פון גאָט, וועלט-קוק און טראַכט, כאראקטערן און מידות, און דאס געשטעל פון געזעץ און יושר. פאקטיש אָבער, איז די המון-עם'ז פאַרהעלטעניש צו יידישקייַט געווען ווי אַ ריטואלע רעליגיע, וואס שטייט אויף א באשטימטער צאל מצוות און עבירות. לויט די לערע פון דעם באוועגונג זענען שטיקער תורה וועלכע אנבאלאנגט דעם מענטשענ'ס זיך אויסאיידעלען און דאס באנעמונג פון א מענטש צו זיין פריינד, זענען פארגעסן געווארן.
די מוסר באוועגונג איז נאך א באוועגונג אין כלל ישראל, וועלכער קומט נאך אסאך באוועגונגען וועלכע האבן געוואלט אריינברענגען א פנימיות אין יידישקייט, ווי די קבלה באוועגונג, וועלכער איז געגרינדעט געווארן דורך רבי יצחק סגי נהור, דער רמב"ן, און שפעטער דער אר"י און דער רמ"ק, אדער די חסידות באוועגונג וועלכער איז געגרינדעט געווארן דורך דער בעל שם טוב, דער מעזריטשער מגיד און ר' שניאור זלמן פון לאדי.
[[קאַטעגאָריע:מוסר]]
| |||