|
* ווען דער מענטש פארטרויט אן אנדערן, ''(ענגליש trust)'', ווערט אויסגעדרוקט "איך '''גלייב''' דעם אנדערען", אדער "דער אנדערער איז ביי מיר באגלייבט". צ.ב.ש. א [[מעטרעאלאג]] זאגט מארגן גייט זיין קאלט, "גלייבט" מען אז ס'וועט זיין אזוי ווייל מען האט פארטרויען אין זיינע בארעכענונגן.
== גלייבןגלײבן דורך היסטאריע ==
אמונה אין גאָט בײַ די [[ייִד]]ן, איז באַשריבן אין דער [[תורה]] (שמות יט - כ), אז דאס פֿאָלק [[ישראל]] זײַנען געשטאנען ביים [[בארג סיני]] אין יאר [[ב'תקמ"ח]]<ref>רש"י וגמרא מס' ע"ז ט ע"א</ref> און זיי האבען געהערט און געזען ב[[חוש]] דעם קול פון גאט. דער קול איז ארויסגעקומען פון צווישן א גרויסן [[פייער]], [[רויך]], [[וואלקן]], [[דונער]]ן און [[בליץ|בליצן]] און די גאנצע בארג האט שטארק געציטערט. די פאלק איז געשטאנען לעבן בארג, דער באשעפער האט גערופען [[משה רבינו]] און משה איז ארויף אויפן בארג. דאָס פאלק ישראל ביים בארג סיני האבן געהערט ווי דער אייבערשטער רעדט צו משה, און וועגן דעם "גלייבן" זיי אלעס וואס משה רבינו זאגט אפילו נאכדעם אויך. "הנה אנכי בא אליך בעב הענן בעבור ישמע העם בדברי עמך, וגם בך יאמינו לעולם".
אויך - ווי דערמאנט אין פסוק - איז געשען אסאך אומנאטירליכעאומנאטירלעכע זאכעןזאכן אין [[מצרים ]] אין אין מדבר[[מידבר]], ווי קריעת ים סוף, <ref> שמות ט"ו א' - דברים ד' - דברים ו'</ref> דער "מן"<ref>שמות ט"ז - דברים ח'</ref>, אין נאך<ref>די מעשה מיט "קרח", דער "נחש", דער "מי מריבה".</ref>. וואס די אלע זאכען איז געשען פארפֿאָרױס טיזענטער מענטשען. ▼
אין יאר ב'תקמ"ח<ref>רש"י וגמרא מס' ע"ז ט ע"א</ref> איז די פאלק ישראל געשטאנען ביי בארג [[סיני]]<ref>שמות יט יז</ref> אין זיי האבען געהערט אין געזען ב[[חוש]] די קול פין גאט<ref> שמות יט ט -שמות יט יט - שמות כ טז-יז-יט </ref>. די קול איז ארויסגעקימען פין צווישען א גרויסע [[פייער]], [[רויך]], [[וואלקן]], [[דינערן]] אין [[בליצן]]<ref>שמות כ טו - דברים ד טו - לג</ref> אין די גאנצע בארג האט שטארק געציטערט. די פאלק איז געשטאנען לעבן בארג, דער באשעפער האט געריפען [[משה רבינו]] אין משה איז ארויף אויפן בארג<ref>שמות יט טז-כ</ref>.
די פאלק ישראל ביים בארג סיני האבען געהערט ווי דער אייבישטער רעדט צי משה, אין וועגען דעם "גלייבן" זיי אלעס וואס משה רבינו זאגט אפילו נאכדעם אויך. <small>הנה אנכי בא אליך בעב הענן בעבור ישמע העם בדברי עמך, וגם בך יאמינו לעולם,</small><ref>שמות יט ט</ref>
דער פסוק זאגט<ref>דברים ד'-ה'</ref> "רק השמר לך ושמר נפשך מאוד פן תשכח את הדברים אשר ראו עיניך, ופן יסורו מלבבך כל ימי חייך, והודעתם לבניך ולבני בניך יום אשר עמדת לפני ה' אלהיך בחרב... ותקרבון ותעמדון תחת ההר וההר בוער באש עד לב השמים חשך ענן וערפל. וידבר ה' אלהיכם מתך האש קול דברים אתם שומעים"<ref>שמות כ' א'</ref>.
ווייטער זאגט דער פסוק:
"כי תוליד בנים ובני בנים... ועשיתם פסל כל תמונת כל... והפיץ ה' אתכם בעמים, ונשארתם מתי מספר בגוים... כי שאל נא לימים הראשונים אשר היו לפניך, למן היום אשר ברא אלהים אדם על הארץ ולמקצה השמים ועד קצה השמים: הנהיה כדבר הגדול הזה או הנשמע כמהו? השמע עם קול אלהים מדבר מתוך האש כאשר שמעתי ויחי?. או הנסה אלהים לקחת לו גוי מקרב גוי במסות ובאותות ובמופתים ובמלחמה וביד חזקה?... ככל אשר עשה לכם ה' אלהיכם במצרים לעיניך. אתה הראת לדעת כי ה' הוא אלהים אין עוד מלבדו. מן השמים השמיעך את קולו ליסרך, ועל הארץ הראך את אשו הגדולה, ודבריו שמעת מתוך האש...את הדברים האלה דבר ה' אל כל קהלכם בהר מתוך האש הענן והערפל קול גדול..."
אויך זאגט דער רמב"ם<ref>יסודי התורה פ"ח ה"א</ref> "...ובמה האמינו בו במעמד הר סיני, שעינינו ראו ולא זר ואזנינו שמעו ולא אחר, האש והקולות והלפידים והוא נגש אל הערפל והקול מדבר אליו ואנו שומעים משה משה לך אמור להן כך וכך, וכן הוא אומר<ref>דברים ה' ד'</ref> פנים בפנים דבר ה' עמכם... ומנין שמעמד הר סיני לבדו היא הראיה לנבואתו שהיא אמת שאין בו דופי, שנאמר<ref>שמות יט ט</ref> הנה אנכי בא אליך בעב הענן בעבור ישמע העם בדברי עמך וגם בך יאמינו לעולם, מכלל שקודם דבר זה לא האמינו בו נאמנות שהיא עומדת לעולם, אלא נאמנות שיש אחריה הרהור ומחשבה".
▲אויך - ווי דערמאנט אין פסוק - איז געשען אסאך אומנאטירליכע זאכען אין מצרים אין אין מדבר, ווי קריעת ים סוף,<ref> שמות ט"ו א' - דברים ד' - דברים ו'</ref> דער "מן"<ref>שמות ט"ז - דברים ח'</ref>, אין נאך<ref>די מעשה מיט "קרח", דער "נחש", דער "מי מריבה".</ref>. וואס די אלע זאכען איז געשען פאר טיזענטער מענטשען.
<blockquote style='border: 1px solid blue; padding: 2em;'>
"מצד שקבלו גלוי הארת אלקות עליהם בהר סיני לעיני כל במחזה נבואית,
ובנפלאות רצופים ארבעים שנה בתדירות לעיני כל ולהספיק מזון לעם שקט ושליו במדבר מ' שנה,
אשר בזה לא יתכן שום דמיון כוזב, כי הרעב לא ימלא נפשו באכלו בחזיונות לילה"
(משך חכמה ויקרא יט יח).
</blockquote>
ר' [[יוסף אלבו]] אין ספר העקרים שרייבט<ref>מאמר ראשון פי"ט</ref> "וזה ודאי ראוי להאמין בו קרוב אל מה שהעיד עליו החוש למאמין ההוא... נתאמת בנסיון בשעת מתן תורה; שכל ישראל, חכמיהם וטפשיהם, וקצרי הקומה עם רמי הקומה, ורכי הלבב עם הגיבורים, ועשיר ורש, כלם הגיעו למעלת הנבואה ושמעו קול אלהים חיים מדבר מתוך האש, כמו שהעיד הכתוב (דברים ה' ד') באמרו את הדברים האלה דבר ה' אל כל קהלכם בהר מתוך האש הענן והערפל קול גדול ולא יסף וגו', ואמר משה להעיד ע"ז הפלא: השמע עם קול אלהים מדבר מתוך האש כאשר שמעת אתה ויחי (שם ד' ל"ג).
...הנה הוא אמת גמור אחר שהעיד עליו הנסיון, ובא הקבלה בזה נמשכת מאב אל בן - אי אפשר להכחישו, לפי שהוא מבואר שאין בעולם מי שיאהב את האדם יותר מאביו, ולזה הקבלה שתבא נמשכת מאב לבן ראוי שיצוייר הדבר ההוא בלב הבן ציור חזק, לא ידומה הסרתו כאלו הוא בעצמו השיג זה בחוש, אחר שהוא מבואר שאין האב רוצה להנחיל את בניו שקר, כמאמר המשורר (תהלים מ"ד ב') אלהים באזנינו שמענו אבותינו ספרו לנו וגו' אתה ידך גוים הורשת ותטעם..." ע"כ.
דע זאך איז [[מחייב]] יעדן איד, 1) ווייל די זאכען איז געשען נאכדעם וואס [[משה רבינו]] האט ציזאמגעריפעןצוזאמגערופן דידעם פאלק ציצום בארג סיני, איןאון זיי זענען געשטאנען לעבען בארג סיני<ref>שמות יט יז</ref>. (די פאלק ביי [[יציאת מצרים]] אין אויך נאכדעם, איז געווען אביסעל מער ווי 600,000 מענטשן, נישט אריינגערעכט פרויען אין קינדער). די קינדער האבען דאס געהערט פין זייערע [[טאטע]]'ס אין [[זיידע]]'ס, [[מאמע]]'ס אין [[באבע]]'ס<ref>קיק מער וועגן דעם אים הקדמה לספר החינוך</ref>. דאס ריפט זיך "[[היסטאריע]]". (אזוי ווי די וועלט נעמט אן "היסטאריע", וואס איז איבערגעגעבן געווארען פין [[דור]] [[דור]]; אפילו קיינער וואס לעבט היינט האט עס נישט געזען. אין מ'נעמט אן היסטאריע פין טוזינטער יארען: למשל עס איז געווען א מאל א רומישע אימפעריא, אדער א גריכישע אימפעריא מיט [[אלכסנדר מוקדון]] וכדומה).
2) ספיציעל, וויבאלד דעס שטעלט אויס די לעבן פין א מענטש, אין מען דארך זיך אסאך מאל אוועקגעבן די לעבען פארדעם, וועגען דעם איז נישט לאגיק צי זאגען אז אזוי סאך מענטשען אויפאיינמאל, זאלען זאגען ליגענט (אין אזא וויכטיגע זאך) פאר זייערע אייגענע קינדער אין אייניקלעך, עס מיז זיין אז זיי האבען געהאלטען אזוי 100%<ref> קיק ספר העקרים מאמר רביעי פמ"ד. קיק אויך ספר הברית ח"א מאמר כ' דרך אמונה פ"ה - מלבי"ם משלי כג כב - מלבי"ם תהלים מד ב</ref>.
| 