אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "היסטאריע פון רוסלאנד"
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
אפגעשפאלטן פון רוסלאנס |
נאך נישט פערטיג |
||
שורה 1:
די '''היסטאריע פון [[רוסלאנד]]''' הייבט אן מיט די [[מזרח סלאוון]]. דער ערשטער מזרח סלאווישער שטאַט, [[קיעווער רוס]], האט אנגענומען [[קריסטלעכקייט]] פון דער [[ביזאנטישע אימפעריע|ביזאנטישער אימפעריע]] אום 988,<ref>{{cite web|title=Kievan Rus' and Mongol Periods|url=http://www.shsu.edu/~his_ncp/Kievan.html|work=Sam Houston State University|accessdate=2007-07-20}}</ref> מיט דעם האט אנגעהויבן א סינטעז פון ביזאנטישע און [[סלאוון|סלאווישע]] קולטורן וואס האבן דעפֿינירט רוסישע קולטו פאר די קומענדיגע טויזנט יאר.<ref name = Curtis>[http://www.shsu.edu/~his_ncp/Kievan.html Kievan Rus' and Mongol Periods], excerpted from Glenn E. Curtis (ed.), ''Russia: A Country Study'', Department of the Army, 1998. ISBN 0160612128.</ref> דער קיעווער רוס שטאַט איז לסוף זיך צעפאלן אונטער די מאנגאלישע אינוואדירערס אין די 1230ער יארן.
אין די צייט צווישן 14 און 15 יאר-הונדערט האט זיך רוסלאנד אנגעהויבן גרינדען ארום די שטאט מאסקעווע און האט זיך זייער שנעל אויסגעברייטערט צו מזרח און צפון ביז'ן אטלאנטיק אקעאן. אין [[18טער י"ה|18טן יארהונדערט]] האט רוסלאנד שוין פארמאגט די טעריטאריע וואס זי פארמאגט היינט און אויך א טייל פון ריזיגע טייכן און וואסערן אויסערן לאנד אויף וועלכע זי האט געהאט די פולע קאנטראל. איר שנעלע וואוקס האט אסאך אויסגעמאכט צו האנדל און גוטע עקענאמישע דעוועלאפמענטס. אין אירע בעסטע יארן, וועלכע איז געווען הארט פאר די ערשטע וועלט קריג, איז רוסלאנד פאררעכנט געווארן פון די שטערקסטע עמפייערס, פארמאגנדיג ארום 20 מיליאן סקווער קילאמעטער וועלכע באטרעפט נאנט צו א זעקסטל פון די וועלט'ס סך הכל ערד.▼
<!--
After the 13th century, [[Moscow]] gradually came to dominate the former cultural center.<ref name = Curtis/> By the 18th century, the [[Grand Duchy of Moscow]] had become the huge [[Russian Empire]], stretching from [[Poland]] eastward to the [[Pacific Ocean]]. Expansion in the western direction sharpened Russia's awareness of its separation from much of the rest of Europe and shattered the isolation in which the initial stages of expansion had occurred. Successive regimes of the 19th century responded to such pressures with a combination of halfhearted reform and repression. [[Russian serfdom]] was [[Emancipation reform of 1861 in Russia|abolished in 1861]], but its abolition was achieved on terms unfavorable to the [[peasant]]s and served to increase revolutionary pressures. Between the abolition of serfdom and the beginning of [[World War I]] in 1914, the [[Stolypin reform]]s, the [[Russian Constitution of 1906|constitution of 1906]] and [[Duma|State Duma]] introduced notable changes to the economy and politics of Russia,<ref>See Jacob Walkin, ''The Rise of Democracy in Pre-Revolutionary Russia: Political and Social Institutions under the Last Three Czars'', Praeger, 1962.</ref> but the [[tsar]]s were still not willing to relinquish [[autocracy|autocratic]] rule, or share their power.<ref>[http://www.ciaonet.org/atlas/countries/ru_data_loc.html#a0 CIAO - Atlas - Russia]</ref>
The [[Russian Revolution of 1917|Russian Revolution]] in 1917 was triggered by a combination of economic breakdown, war weariness, and discontent with the autocratic system of government, and it first brought a coalition of liberals and moderate socialists to power, but their failed policies led to seizure of power by the [[Communist Party of the Soviet Union|Communist]] [[Bolshevik]]s on October 25. Between 1922 and 1991, the history of Russia is essentially the [[history of the Soviet Union]], effectively an ideologically based empire which was roughly coterminous with Russia before the [[Treaty of Brest-Litovsk]]. The approach to the building of socialism, however, varied over different periods in Soviet history, from the mixed economy and diverse society and culture of the 1920s to the command economy and repressions of the [[Stalin]] era to the "era of stagnation" in the 1980s. From its first years, government in the Soviet Union was based on the one-party rule of the Communists, as the Bolsheviks called themselves, beginning in March 1918.<ref name = Curtis3>[http://countrystudies.us/russia/8.htm Revolutions and Civil War], excerpted from Glenn E. Curtis (ed.), ''Russia: A Country Study'', Department of the Army, 1998. ISBN 0160612128.</ref> However, by the late 1980s, with the weaknesses of its economic and political structures becoming acute, the Communist leaders embarked on major reforms, which led to the collapse of the Soviet Union.<ref name = Filzer>See Donald A. Filzer, ''Soviet Workers and the Collapse of Perestroika: The Soviet Labour Process and Gorbachev's Reforms, 1985–1991'', Cambridge University Press, 1994. ISBN 0521452929.</ref>
The [[History of post-Soviet Russia|history of the Russian Federation]] is brief, dating back only to the collapse of the Soviet Union in late 1991. Since gaining its independence, Russia was recognized as the legal successor to the Soviet Union on the international stage.<ref>See, for instance, [http://www.fco.gov.uk/servlet/Front?pagename=OpenMarket/Xcelerate/ShowPage&c=Page&cid=1007029394365&a=KCountryProfile&aid=1019744935436 Country Profile for the Russian Federation], by the British Foreign and Commonwealth Office. Retrieved 21 July 2007.</ref> However, Russia has lost its [[superpower]] status as it faced serious challenges in its efforts to forge a new post-Soviet political and economic system. Scrapping the socialist [[planned economy|central planning]] and state ownership of property of the Soviet era, Russia attempted to build an economy with elements of market [[capitalism]], with often painful results.<ref name = Filzer/> Even today Russia shares many continuities of political culture and social structure with its tsarist and Soviet past.
-->
== פריערע היסטאריע==
▲אין די צייט צווישן
די הארץ פון רוסלאנד איז פון אנפאנג אן געווען מאסקעווע אבער די גרעסטע טייל פון די באפעלקערונג האט אין אנפאנג געוואוינט אין און ארום סיביר. רוסלאנד'ס שכנים האבן געהאט א שוואכע נאנטשאפט מיט די גרויסע עמפייער ווייל זיי זענען אממערסטענס באשטאנען פון שטארק גלויביגע פראטעסטאנטן אדער מוסלעמענער וועלכע האבן זיך געשפירט ווי מורישקעס קעגן די רוסן וועלכע האבן פאטראלירט די גרעניצן מיט גרויס שטאלצקייט. די רוסישע עמפייער האט אריינגענומען אוקריינע, בילארוסיע, פינלאנד, און די באלטישע פראווינצן (היינט [[לעטלאנד]] און [[עסטלאנד]]) און נאך אסאך אזיאנער לענדער. ווען די יו.עס.עס.אר. איז געגרינדעט געווארן איז די רוסישע עמפייער געווארן אויס און אלע געוועזענע לענדער אין די עמפייער זענען געווארן זעלבסשטענדיג. ווען די יו.עס.עס.אר. איז צוזאמענגעפאלן אין 91' איז די רוסישע פעדערעישן געווארן די פרינציפאלע סוקסעסאר שטאט.
רוסלאנד'ס באפעלעקערונג איז קיינמאל נישט געווען קיין גרויסע קעגן איר גרויסקייט אין טעריטאריע. אזוי שפעט ווי אין די אנפאנג יארן אינעם 18'טן יאר-הונדערט האט רוסלאנד פארמאגט ווייניגער איינוואוינער ווי פראנקרייך וועלכע איז בערך א צוואנציגסטל די גרויסקייט. די רוסישע האבן שטילערהייט אויפגעבויט א שטארקע מיליטער וועלכע איז ערשט באוואוסט געווארן אין די מיטעלע יארן פונעם 17'טן יאר-הונדערט ווען זי האט אנגעהויבן אויסשפרייטן איר
די רוסישע פאלק האט זיך געגרינדעט מיט גריכישע און רומענישע מענטשן וועלכע האבן זיך מיט הונדערטער יאר פריער געהאט באזעצט אינעם שפעטערדיגן אייראפעאישן טייל פון רוסלאנד. אין די צפון געגענטער האבן געוואוינט א מין פאלק וועלכע האבן זיך גערופן די סלעוון. די סלעוון זענען שפעטער געווארן די ריכטיגע רוסן און האבן מער אויפגעטאן ווי די קלוגערע גריכישע און רומענישע איינוואוינער. מיט די יארן האט רוסלאנד צובאקומען מיגראנטן פון אלע סארטן פון גאנץ אזיע און אויך פון אייראפע וועלכע האבן צוזאמען פארמירט די מאדערענע רוסלאנד. ווען רוסלאנד איז שוין געווען די ריכטיגע "רוסלאנד" האט זי מער נישט באקומען צופיל נייע מיגראנטן נאר איז געוואקסן נאטורליך.
רוסלאנד האט געהאט הונדערטער קעניגן און הערשער וועלכע האבן געפירט העפטיגע קריגערייען איינע מיט די אנדערע. יעדע עטליכע יאר איז דאס לאנד אריבער פון איין הערשאפט צו אן אנדערע. אין אנפאנג פון דעם 19'טן יאר-הונדערט איז רוסלאנד דאס ערשטע מאל פארמישט געווארן אין א קריג מיט די אייראפעאישע לענדער ווען דער וועלט'ס באקאנטער הערשער פון פראנקייך, נאפאליען, האט געהאלטן נאנט ביים אייננעמען גאנץ רוסלאנד. אין ענדע האבן די רוסן אים באזיגט און מיט דעם געשאפן איר נאמען אלס א וועלט מאכט און גרויסע עמפייער. אין יענע יארן האט די וועלט'ס גרעסטע עמפייער, בריטען, דורכגעפירט די היסטארישע אינדוסטריעל רעוואלוציע וועלכע האט געטוישט די וועלט מיט א נייע עקענאמישע פנים און וואוין סטיל. רוסלאנד האט זיך געלעבט איינזאם און האט קיינמאל נישט אויפגעצויגן די רעוואלוציע. די אינדוסטריעל רעוואלוציע האט ערשט דערגרייכט רוסלאנד אין אונזער תקופה ווען די וועלט איז אריין אינעם 20'טן יאר-הונדערט.
שורה 61 ⟵ 70:
== רוסלאנד זינט איר זעלבסשטענדיקייט ==
די יו.עס.עס.אר. איז צוזאמענגעפאלן אין
ווי דערמאנט איז רוסלאנד געווען א "סופערפאוער" וועלכע איז געווען ווי א וועלט פאר זיך. זינט איר זעלבסשטענדיקייט איז זי געווען געצוואונגען זיך צו בייגן פאר די מערב לענדער כדי צו סטאביליזירן די עקאנאמיע. פרעזידענט יעלצין האט דאס זייער גוט פארשטאנען און באלד אנגעהויבן מאכן נאנטע פריינטשאפט מיט די מערב לענדער, א שריט וואס האט שטארק ארויסגענומען פון די כלים די פארביסענע קאמוניסטן.
ווי דערמאנט האט די יו.עס.עס.אר. אנגעהויבן אויפגעבן אלע אקופירטע לענדער נאך היבש בעפאר די סאוויעט פארבאנד איז צושטיקעלט געווארן. נאכ'ן צוזאמנפאל האט די נייע רוסלאנד אויפגעגעבן נאך אסאך לענדער. די איינציגסטע לאנד וואס האט נאך פארלאנגט זעלבסשטענדיקייט איז געווען טשעטשניע. די טשעטשניער האבן געהאט א שטארקע האס קעגן די רוסן נאך פון אנפאנג 19'טן יאר-הונדערט ווען רוסלאנד האט דאס ערטשע מאל אינוואנדירט טשעטשניע. אין יאר 920' האבן די טשעטשניער געמאכט אן אויפשטאנד קעגן די סאוויעטישע רעזשים וועלכע איז דורכגעפאלן. ביי די צווייטע וועלט קריג האט סטאלין באשולדיגט די טשעטשניער מיט'ן קאלאבארירן מיט די דייטשן. סטאלין האט זיי הארב באשטראפט מיט'ן דעפארטירן אלע טשעטשניער קיין צענטראל אזיע אין אן אכזריות'דיגע גירוש וועלכע האט פארשניטן אסאך לעבנס. סטאלינ'ס סוקסעסאר, קארוטשעוו, האט אין זיינע צייטן ערלויבט די טשעטשניער זיך אומצוקערן צו זייער היימלאנד. אבער די האס איז געבליבן אריינגעבאקן אין די טשעטשניער ביז'ן היינטיגן טאג.
נאכ'ן צוזאמענפאל פון די יו.עס.עס.אר. איז טשעטשניע'ס מאכט אריינגעפאלן אין עקסטרעם טשעטשניער נאציאנליסטן וועלכע האבן אויסגעקליבן דעזהאקהאר דודעיעוו אלס זייער פירער. דודעיעוו איז געווען אן אויסגעשפראכענער טעראריסט וועלכע האט אנגעפירט א טעראר נעטווארק קעגן רוסלאנד אויף א ריזיגן פארנעם. צענדליגער קינדנעפינגס און משכונות פארכאפונגן זענען אפגעשפילט געווארן יעדן צווייטן טאג מיט די הילף פון די טשעטשניער רעגירונג. דודעיעוו'ס אפאנענטן האבן עטליכע מאל פרובירט אראפצוזעצן דודעיעוו מיט די הילף פון די רוסישע רעגירונג, אבער אן ערפאלג. נאך עטליכע דורכפאלן האט רוסלאנד אריינגעשיקט טרופן קיין טשעטשניע צוריק איינצושטעלן קאנטראל. די באשלוס האט אריינגעשלעפט רוסלאנד אין א בלוטיגע קריג מיט טשעטשניע וועלכע האלט נאך אן ביז'ן היינטיגען טאג מיט צענדליגער פארלוסטן יעדן טאג.
די רוסישע מיליטער איז געווען שוואך טרענירט און אפגעשוואכט מאראליש אין יענע צייטן און האבן געהאט א שווער פעלד מיט די טשעטשניער. עס האט געדויערט מער ווי 2 יאר און טויזענטער פארלוסטן ביז עס איז געלונגן פאר די מיליטער אפצורוימען דודעיעוו מיט א ראקעט מיסיל. די מצב איז אבער פיל ערגער געווארן נאך די אטאקע און מען האט געזען אז עס וועט קיינמאל נישט נעמען קיין עק. אין 996' האט יעלצינ'ס סעקיוריטי עדווייזער דעגרייכט א וואפן שטילשטאנד מיט טשעטשניע. די קריג האט זיך טאקע אפגעשטעלט אבער די טעראריסטישע אקציעס פון די עקסטרעמע רעבעלן גרופעס האבן נישט נאכגעלאזט. אין אויגוסט 999' האבן די רעבעלן געמאכט א פעסטן אויפשטאנד אין איינגענומען עטליכע טשעטשניער שטעט און אויסגעפירט עטליכע באמבארדירונגן אין רוסישע שטעט וועלכע האבן איבערגעלאזט אסאך פארלוסטן. אין סעפעטמבער האבן די רוסן געלאנטשט א רייע לופט אנדייטונגן קעגן פיינטליכע צילן אין טשעטשניע. דער הויפט ציל איז געווען די שטאט גראזני וועלכע איז געווען די הויפט שטאט פאר די רעבעלן. אין אקטאבער זענען די רוסישע ערד טרופן אריין קיין טשעטשניע מיט'ן ציל צו אינוואדירן גאנץ טשעטשניע. די שלאכטן זענען געווען שווערע אבער די רוסן האבן געמאכט פארשריט. ביז אין דעצעמבער איז גאנץ טשעטשניע געווען אונטער רוסישע קאנטראל אויסער די שטאט גראזני אין וועלכע די רעבעלן האבן געפירט א גורילע קריג מיט די רוסן וועלכע האבן זיי פארטריבן ארויף אויף די בערג פון וואו די רעבעלן פירן נאך היינט אן זייערע טעראריסטישע אטאקעס.
[[קאַטעגאָריע:היסטאריע]]
[[קאַטעגאָריע:רוסלאנד]]
[[en:History of Russia]]
| |||