אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אלישע בן אבויה"

אלישע איז געווען דער רבי פון [[רבי מאיר]]. אינעם דור נאכן צווייטן חורבן בית המקדש.

 

אין ירושלמי ווערט פארציילט אז זיין פאטער אבויה איז געווען א גרויסע רייכער מאן, אין די צייטן ווען די בית המקדש איז געשטאנען, ווען עס איז געווען דעם ברית פאר אלישע האט זיין טאטע געמאכט א גרויסע סעודה, ער האט געלאדענט אלע חשובע עשירים און חכמים, עס איז דארט אנוועזענד געווען די גרויסע עשירים [[נקדימון בן גוריון]] בן ציצית הכסת כלבא שבוע, אויך די חכמים ווי רבן יוחנן בן זכאי. נאך די סעודה האט ר' יוחנן בן זכאי מיט זיינע חברים גע'דרש'ט אין תורה און פון גרויס הייליגקייט האט א פייער ארום גענומען זייער שטוהלן, ווען אבויה האט געזעהן דעם כח פון תורה האט געמאכט א נדר אז זיין זוהן אלישע וועט אויך זיין אזא חכם (ירושלמי מס' חגיגה וקה"ר). אבער וויבאלד ער האט מקדיש זיין זוהן פאר תורה צוליב דעם גרויסן כבוד התורה נישט ווייל מען דארף לערנען לשם שמים ווייל השי"ת הייסט אזוי, איז אלישע ארויס לתרבות רעה. די מפורשים זאגן אז דעריבער האט מען נישט געשטעלט קיין מימרא פון איהם אין ש"ס בלויז איין משנה אין מסכת אבות אלישע בן אבויה אומר הלומד ילד למה הוא דומה, ווייל דארט ווערט מבואר אז מען זאל לערנען תורה בטהרה לשם שמים און נישט לקנתור.

 

אלישע איז געווען בשעת מען חרוב געמאכט דאס בית המקדש.

 

 

זאגט ר' יעקב ווען אלישע זאל וויסן די אמת'ע פשט פון למען יאריכון ימיך וואלט ער נישט ארויס צו שלעכטס, ווייל למען יאריכון ימיך מיינט מען זאל זוכה זיין צו רועהן אין לעכטיגן גן עדן, מען זאל האבן דארט לאנגע טעג, נהנה זיין פון זיו השכינה, נישט לעבן לאנג אויף די וועלט, די וועלט איז פיל מיט צרות עס איז נישט ווערט מען זאל לאנג לעבן.

ווען די רוימער האט געהרג'ט די עהרליכע צדיקים פון אידן, האט דאס אלישע זייער פארקלעמט דאס הארץ, עס האט איהם וויי געטועהן פארוואס ארץ נתנה ביד רשעים, פארוואס קומט זיך דאס פאר עהרליכע אידן זאלן ליידן אזויפיל, איינמאל האט ער געזעהן ווי די רוימער פייניגן דעם גרויסן צדיק ר' [[חוצפית המתורגמן]], זיי האבן איהם געווארפן פאר די הונט און די הינט האבן געריסן שטיקער, מיטאמאל האט ער געזעהן ווי א הינט האלט די צונג פון ר' חוצפת האט אלישע געזאגט פה המתגבר בתורה ילכך עפר, א מויל וואס האט זיך געשטארקט אין תורה זאל לעקן ערד (קידושין לט: וחולין בסוף).

 

די מפורשי הש"ס זענען מסביר אז דאס איז געקומען וויבאלד אלישע איז געווען געוואנט אז די כבוד און געלד איז ביי אידן, זיין טאטע איז געווען א גרויסע ריזיגער עושר, ער האט מכבד געווען די חכמי ישראל, ער איז געווארן אפגעשיידט צו תורה צוליב א פייער האט זיין טאטע האט געזעהן וואס די חכמי ישראל זענען, ער האט געזעהן ביידע וועלטן, סיי ווען דאס בית המקדש איז געשטאנען און דערנאך ווען עס איז געווען וידל ישראל מאד, כלל ישראל איז פארארימעט געווארן אין דאס שיינקייט פון אידן איז פארלוירן געווארן, דעריבער האט ער נישט פארשטאנען פארוואס האבן אידן פארלוירן דעם כבוד און דאס געלד אין רשעים ווי רוימער פייניגן די אידן מיט מיתות משונות, אבער דער אמת איז אז א איד דארף וויסן אז דערמיט וואס די רשעים פייניגן איהם און ער דערהאלט זיך, דערמיט ווייזט ער ארויס זיין ליבשאפט צו גאט ברוך הוא, ווי מען זעהט אין די אידישע היסטאריע אז אלע שלעכטע לייט די שונאי ישראלים האבן סוף כל סוף פארלוירן, און די אידישע פאלק וואסט און בליעהט, די אידן געוואונן און די רשעים ווערן פארלוירן, אבער אינגאצען וועט מען עס זעהן וועט משיח וועט קומען.

 

אלישע האט מחליט געוון אז עס איז נישט דא קיין גאט ח"ו און האט מחליט געווען ער גייט הנאה האבן פון דער וועלט, ער גייט זיך אפלאזן פון תורה און מצות. ער איז ארויס אויף דער גאס און געטראכפן א זונה ער האט איהר געבעטן צו זינדיגן מיט איהם, די זונה האט זיך נישט געוואלט גלייבן וואס זי הערט, דער גרויסער תנא אלישע בן אבויה זאל וועלן מיט איהם זינדיגן, האט זיך איהם געפרעגט די ביזט נישט אלישע, האט אלישע איהם אנהגעכאפט און צוזאמען מיט איהם געגעסן חזיר פלייש, דעמאלטס האט זי געזעהן אז ער מיינט עס ערנטס. האט זי געזאגט אויב אזוי א"כ אחר הוא, איז ער א צווייטער ער איז נישט אלישע. פון דאן אהן האט מען איהם שוין נישט גערופן אלישע נאר אחר.

 

איך נאכדעם וואס ער איז רויס לתרבות רעה, האבן זיך אסאך תנאים גע'חבר'ט מיט איהם וויבאלד ער איז געווען גרויס אין תורה האבן זיי געוואלט פון איהם לערנען, די גמרא זאגט ר' מאיר האט געטראפן א מילוגרוים די גוטע האט ער גענומען די שאלעכטץ האט ער אוועקגעווארפן דאס הייסט די גוטע חלקים פון אחר האט ער געלערנט אבער נישט די שלעכטע.

 

איינמאל ווען ר' מאיר האט איהם געזאגט רבי איהר זענעט אזוי גרויס אין חכמה דאן פארוואס טוט איהר נישט תשובה, האט איהם אלישע געזאגט איך האבן אליין לגעהערט א בת קול פון הימל, יעדער זאל תשובה טועהן, חוץ אחר קען נישט תשובה טועהן וויבאלד ער ווייסט מיין כבוד און דאך זינדיגט ער.

עס איז מערקווירדיגע וואס די ספרים זאגן אז אלישע וואלט געמוזט דווקא פון דא לערענן אז אפילו ער קען אויך תשובה טועהן, ווייל אויב הערט ער בלויז די ערשטע העלפט בת קול יעדער קען תשובה טועהן, וואלט ער נישט געהאט א נסיון און וואלט זיכער תשובה געטועהן, פון הימל האט מען אבער איהם געוואלט געבן א בחירה ער זאל הערן אז עס נוצט פאר איהם נישט קיין תשובה, און דאך וואלט ער זיך געמוזט שטופן און תשובה טועהן, אזוי זאגט ר' [[נחמן מברסלב]], און אויך ר' [[צבי אלימלך מדינאב]] און זיין ספר [[אגרא דפרקא]]. אויך שטייט אזוי אין ספר [[השל"ה]]. און אזוי שטייט אין ירושלמי אין לך דבר שעומד בפני התשובה.

 

עס ווערט פארציילט אז די טאכטער פון אחר האט אמאל געזאגט פאר רבי [[רבינו יהודה הנשיא]] רבי שפייזט מיך, איך האב נישט קיין ברויט, איך בין דער טאכטער פון דעם תנא אחר, האט רבי יהודה געזאגט מיט פארוואונדערונג: איז דען נאך דא פון איהם קינדער ? האט זי געזאגט רבי איהר זאלט געדענקן זיין גרויסקייט אין תורה נישט זיינע שלעכטע מעשים.

זיין אייניקעל איז געווען ר' [[יעקב א אייניקל פון אחר]].