|
== פירער פון סאטמאר ==
אלץ גאר א אינגער יונגערמאן אין עלטער פון עטליכע צוואנציג יאר, האט אים דער [[סאטמאר|סאטמארער]] רבי אויסגעקליבן אלס גבאי. צוליב זיין נאנטקייט צום [[סאטמאר|סאטמארער]] רבי האט ער באקומען א מאכטפולע השפעה אויפ'ן אלוועלטליכן [[סאטמאר|סאטמארער]] [[חסידות]].
אלץ בחור האט ער געלערנט אין די סאטמארער ישיבה אויף סאנז סטריט אין ברוקלין, ווי ער איז געווען נאנט באפריינדעט מיט [[אליעזר קעסטענבוים]] און [[ברוך מרדכי אקערמאן]], היינט באקאנט אלץ פרידמאנ'ס וויכטיגע שטיצערס. ער האט זיך דעמאלס איינגעקויפט א נאמען אלץ א [[טעראריסט]]. עס ווערט דערציילט אז ער האט אריינגעווארפן א [[פארווערטס]] טראק אין איסט ריווער ווייל עס האט געשריבן לויט אים נעגעטיווע נייעס פון סאטמאר.
אלץ גאר א אינגער יונגערמאן אין עלטער פון עטליכע צוואנציג יאר, האט אים דער [[סאטמאר|סאטמארער]] רבי אויסגעקליבן אלס גבאי. צוליב זיין נאנטקייט צום [[סאטמאר|סאטמארער]] רבי האט ער באקומען א מאכטפולע השפעה אויפ'ן אלוועלטליכן [[סאטמאר|סאטמארער]] [[חסידות]]. מיט דער צייט האבן זיך געשאפן קעגן אים פילע קעגנערס וואס האבן געטענה'ט אז ער פירט אן די קהלה מיט א שטייפע האנט, און באנוצט זיך מיט בייזוויליגע מעטאדן אויף איינצופירן זיין ווילן. ער האט איבערגעלעבט א אטענטאט אויף זיין לעבן ווען ער איז געווארן איבערגעפארן מיט א קאר געפירט דורך [[אייזיק לעפקאוויטש]], אין וועלכן ער איז קריטיש פארוואונדעט געווארן.
ער איז פארבליבן דער גבאי פונעם סאטמארער רבי'ן ביז צו זיין [[פטירה]]. און היינט צוטאגס איז ער דער [[גבאי]] ביים סאטמארער רבי'ן ר' [[זלמן לייב טייטלבוים]] שליט"א, צוזאמען מיט הרב [[שמואל טייטלבוים]] שליט"א. ▼
==צעטיילונג פון סאטמאר==
אונטער די השפעה פון משה פרידמאן, איז ר' [[זלמן לייב טייטלבוים]] שליט"א, געברענגט געווארן אין יאר 1999-תשנ"ט דורך זיין פאטער, דער [[סאטמאר|סאטמארער]] רבי זצ"ל, צו דינען אלץ רב פאר די וויליאמסבורגער קהלה. דער אקט איז געווען אנגענומען דורך ר' [[אהרן טייטלבוים]] שליט"א און זיינע נאכפאלגער אלץ אן פרואוו צו צונעמען די [[סאטמאר|סאטמארער]] רבנות און אונטערצוברענגען די מאכטפולע השפעה פון ר' אהרן, וועלכער האט זיך געזען אלץ דער רעכטער יורש פון דעם [[סאטמאר|סאטמארער]] אימפעריע. דאס האט צוגעברענגט צו אן עפישער קריגעריי איבער דעם עתיד פון [[סאטמאר|סאטמארער]] קהלה און איר פירערשאפט.
דאס איז א נארמאלער ערשיינונג פון גבאים פון געוועזענע רעביס וואס זעהן זיך ארום אן קיין מאכט ביי די ממלא מקום נעמען אן אקטיווע שריט צו מינימיזירן די כוח פון די נייע רעביס. דאס האט פאסירט ביי ר' [[יאסל אשכנזי]]. די גבאי פון ר' יואל טייטלבוים וואס האט געארבייט קעגן ר' משה טייטלבוים, דאס האט אויך פאסירט אין קארלין, סלאנים, און נאך.
די שטיצער פון ר' אהרן באשולדיגען אים אין צעטיילן סאטמאר, זאגנדיג אז זיין מאטיוו איז צו פארגרינטעווען זיין אייגענער מאכט. איינע פון די הויפט טענות איז דאס אז דער סאטמארער רבי האט געליטן פון [[אלזהיימערס]] מחלה ל"ע און דערפאר זענען זיינע החלטות נישט זיינע אייגענע, נאר ער ווערט מאניפולירט דורך משה פרידמאן לויט פרידמאנ'ס פערזענליכע אינטערעסן. משה פרידמאן און זיינע שטיצער האבן געפרואווט ווייזן אויף צוריק אז דער סאטמארער רבי איז אייביג געווען ביים פולן זינען. און דאס וואס ער פארגעסט איז פשוט צוליב אלטקייט און איז לאו דווקא א ראי' אז מען קען אים איינטיילן וואס צו טאן.
די ארונים האבן פרובירט צי פארדרייען די געריכט מיט דאקומענטן אז ער איז קראנק און מ'קען אים פארדרייען א קאפ, איןדי ארונים זאגען אז דאס איז די סיבה פארוואס שופט [[סטוארט ראזענוואסער]] האט ערקלערט אין זיין פסק ''-וואס איז געווארען גענצליך ארויסגעשליידערט דורכן אפעלאט-'' אז ער נעמט נישט אן אז ער האט עפעס ארויסגעווארפן ר' [[בערל פרידמאן]] פון פרעזידענטשאפט. כאטשיג דער דזשאדזש האט קלאר געזען הונדערטע שריפטליכע עדות, און משה גבאי האט אים אפילו געאפערט צו זעהן לייוו ווידיאו עדות פון דעם מעמד, אבער ווי ער האט ערקלערט אפען אין זיין פסק וויל מען אים נישט לאזן רעדן צום סאטמאר רבין און אנדערע שופטים יא איז א סימן אז מען באהאלט דעם אמת'ן מציאות איבער זיין אייגענע דעת קעגן די ארונים קהילה. ער קען זיך אבער נישט אריינלאזן אויף די קראנקהייט פון רעבן ווייל עס איז א פאקט וואס איז באזירט אויף געגאנבעטע דאקומענטן. די זאלוינים האבן געהאלטען אז דער דזשאדזש איז אונטערגעקויפט און זייענדיג פאניע בראט מיט די וויליזש פירער האט ער סימפאטיע צו די [[ארונים]] אין אפילו מען זאל ווען אים ברענגען צים רבי'ן אליין וואלט ער שוין ווען געטראפען עפעס א תירוץ ווי אזוי עס צידרייען עס זאל אויסקימען לטובת די [[ארונים]], אין עס האט זיך למעשה ארויסגעשטעלט אז די פיר אפעלאט ריכטער האבן איינגעזען אז די פסק איז פיל מיט הוילע שטותים און עס האט נישט קיין שום האפט אין האבן עס ארויסגעווארפען.
אין ניסן, תשס"ו, מיט'ן פטירה פון [[סאטמאר|סאטמארער]] רבי זצ"ל, איז ר' [[זלמן לייב טייטלבוים]] שליט"א געווארן אויפגענומען אלץ סאטמארער רבי, דורך א טייל סאטמאר חסידים וואס ווערן אנגעריפען [[זאליס]], מיט משה פרידמאן אלץ זיין הויפט שטיצער, נאכדעם וואס עס איז געליינט געווארן א געטייפטע בריוו מיט די חתימה פון דעם רבין ז"ל פאר צוויי אינטערגעשריבענע עדות, אנגעבענדיג אז דאס איז א צוואה אין וועלכער ר' [[זלמן לייב טייטלבוים|זלמן לייב]] איז געווארן באשטימט אלץ ממלא מקום. די שטיצער פון ר' אהרן האבן געטענה'ט אז דער צוואה איז א געפעלטשטער, און דער רבי האט נאר געוואלט אז ר' אהרן זאל זיין רבי, ברענגענדיגע צוויי עדות אויף דעם, אויסער דעם טענה'ן זיי איז דער התמנות פון די רבי ווערט באשטעטיגט ביי די ראשי הקהלה, נישט קיין צוואות.
▲היינט צוטאגס איז ער דער [[גבאי]] ביים סאטמארער רבי'ן ר' [[זלמן לייב טייטלבוים]] שליט"א, צוזאמען מיט הרב [[שמואל טייטלבוים]] שליט"א.
==די פאזיציע פון א גבאי==
צו זיין א גבאי פון א גרויסן אדמו"ר קען זיין אסאך מאל זיין דער שטערקסטע פאזיציע און א חסידות, ממש במקום דער רבי, ווי עס האט זיך ארויסגעשטעלט אין סאטמאר. ווי ר' משה פרידמאן האט זיך ערווארבן אין די לעצטע יארן פונעם רבי'ן, וואס דער רבי איז נישט געווען בדעה צלולה, האט ר' משה געפירט אלעס כאוות נפשו.
ר' משה פרידמאן האט אויך געהאט פארשידענע פערזענליכע באקאנטע סיכסוכים וואס דער רבי איז מיטגעשלעפט געווארן, און אין א געוויסע אינצידענט איז ער איבערגעפארן געווארן מיט א קאר שיער צום טויט, דורך א מיטגליד פון די לעפקאוויץ פאמיליע, צוליב א סכסוך מיט הייזער און געביידעלעך.
אויך איז ר' משה באקאנט אלס א גבר אלים אין א שטייפער מענטש וואס שרעקט זיך פון גארנישט, ווי למשל ווען עס זענען פארגעקומען די דאפלטע וואלן אין סאטמאר איז ער געקומען זיך שלאגן מיט די אהרונים.
דאס מערקווירדיגסטע איז געווען ביי די לוי' פונעם רבי'ן אין קרית יואל אין די בית המדרש פון די ארונים ווי ער האט נישט מורא געהאט אריינציגיין אין עס האט אים טאקע געקאסט קלעפ ווען די ארונים זענען געווארען ציווילדעוועט ווען ר' אהרן טייטלבוים האט פארפירט אז זיין זין ר' מענדעלע זאל מספיד זיין אין משה גבאי האט נישט געלאזט ווייל עס געווען אפגעשמיסט אז נאר די דיינים פון די סאטמארע קהילות גייען מספיד זיין אין קיינער נישט, אין ווען משה האט געזען אז עס ווערט מהימות האט ער אויסגעריפען אז מען זאל אנפאנגען ארויסטראגען די מיטה, אין ווי די ארונים האבן געזעהן אז די מיטה איז אינדערויסען אקעגן די באפעל פין זייער רב זענען זיי באפאלען משה גבאי מיט קלעפ אין אויסגעריפען הויך אויפן מייק: '''לאזט נישט ארויס משה לעבדיגערהייט!''', אבער דאס האט אים נישט אפגעשוואכט אין היינט ציטאגס איז ער ווייטער די אפיציעלע גבאי אין סאטמאר.
==דער איד==
ער איז פּרעזידענט פונעם װאָכן צייטונג [[דער איד]] וואס ער האט איבערגענומען פון [[סענדער דייטש]], דער געוועזענער סאטמארער ראש הקהל.
ער איז פּרעזידענט פֿונעם װאָכן בלאַט [[דער איד]]. דאס דינט אים אויך אין זיין מערכה צו באגראבן די [[ארונים]]. ווייל אפילו די ארונים האבן טאקע געפענט א אייגענע צייטונג קאנקורענט [[דער בלאט]], איז דאס דערווייל נישט קיין אלטערנעטיוו צו דעם מאכט פון דער איד, וואס דער אלגעמיינער טראדיציאנאלער סאטמאר איד וואס איז נישט צו שטארק פארברענטער ארוני קויפט נאך אלס. און ער האט אויך באוויזן ארויסצובאקומען אן איסור פון ר' משה טייטלבוים קעגן דער בלאט וואס האט געגעבן שטאף פאר די זאליס געשעפטן דאס נישט צו פארקויפן.
ער האט אריינדערווישט דאס בעלות פון איד ארויס פון ר' [[סענדער דייטש]] און דאס איינגענומען. כאטשיג ר' סענדער איז געווען דער קלוגער פירער ווייל ביים רעבין האט משה גבאי אבער געהאט מער איינפלוס און ר' סענדער האט זיך נישט געקענט קעגן שטעלן דעם רעבין און דאס שיינערהייט איבערגעשריבן צו אים.
דער פאקט איז אבער אויך, אז דער איד איז געווען אין דער ערד, טשעקס האבן געקראכט אין די מאסן, און משה האט עס איבערגענומען ווי א געהעריגע ביזנעס, אינוועסטירירט טויזענטערס, און עס אהערגעשטעלט אויף די פיס
[[קאַטעגאָריע:סאטמאר]]
| 