אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "זלמן לייב טייטלבוים"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
שורה 2:
רבי '''זלמן לייב טייטלבוים''' איז דער סאטמאר רבי פון [[וויליאמסבורג]] וואס פירט אויך אן מיט חסידים און מוסדות איבער די גארער וועלט, הויפטזעכליך [[ירושלים]] [[לאנדאן]] און [[קרית יואל]].
 
ער איז א זוהן פון רבי [[משה טייטלבוים]] זצ"ל. און איז אויפגענומען געווארען אלץ סאטמאר רבי שליט"א דורך די [[זאליס]]סאטמארע חסידים פון וויליאמסבורג אויפן דירעקטן [[צוואה]] פון זיין טאטע. אבער אויך האבן זיך צו אים אונטערגעווארפן די צענדליגע טויזענטע סאטמארע מתנגדים פון איבעראל, און נאנטע גבאים, פון זיין טאטען.
==זיין פריע באשיידן לעבן==
רוב פון זיין לעבן איז ער נישט באטראכט געווארן אלס אדם גדול וואס זאל זיין ראוי פאר א מנהיג. ער איז געווען גאר א שטילער און באהאלטענער צוריקגעצויגענער חשובער רעספעקטירטער אינגערמאן, וואס איז זיך געזעצן על התורה ועל העבודה פאר זיך אין א בארא פארקער מאדערנער שול ווייט ווייט אוועק פון די סאטמארע קרייז און נישט געהאט עפעס עקסטער מיט קיינעם גארנישט.
 
די אהרונים מאלן איהם אפ אלס א פוילער שטריק, מיט ווייניג וויכטיגע ידיעות וואס א רב ברויך צו וויסן, און ער איז אנגעפיקוועט מיט גשמיות'דיגע פראסטע ידיעות, ווי, [[זשיגאן]], גויאישע סעלעברעטיס און אקטיורן. זיי האבן איינמאל פובליצירט א קאסעטע פון א פערזענליכע שמועס וואס ער האט געהאט מיט משה פרידמאן אין יאר תשמ"ג, ווי ער רעדט זייער פראסט איינע פון די זאכן רופט ער אן א חסידישע קרוב פון לאס אנדשעלעס "[[טשארלי בראון]]" (א נאמען פון אן אקטיור בימים ההם), אויך רעדט ער פון א געבורטס פלעק וואס איינער האט אויפן רוקן. איראניש אויפן זעלבן קאסעט רומט ער זייער אויס ר' אהרן אלס אן איש אמת. יענער שמועס איז זייער אינטערסאנט ווייל עס ווייזט אז אפילו ער האט אויסערליך געוויזן אז ער האלט פון זיין ברודער לאכט ער פון זיינע היציגע און נארישע דרשות.
 
אויך זאגן די אהרונים אז פארן סטאנדארד פון א רב, איז ר' זלמן לייב אן עם הארץ, כאטשיג ווען ער קוקט זיך פאר קען ער זאגן א פשעטיל און א שיעור, אבער די וויכטיגע טעגליכע ידיעות ווייסט ער ווייניגער ווי א געווענליכער פרומער איד, צום ביישפיל צוויי אינצידענטן וואס זיי צייגן אן, איינס האט ער [[תשס"ג]] פורים בייטאג ביי מגילה ליינען נישט געלאזט זיין טאטע זאגן א שהחיינו, און אויך ערב פסח תשס"ב ביי מצות באקן האט ער געזאגט די לעצטע שטיקל פון הלל יהללוך וואס מ'זאגט קיינמאל.
 
די זאליס זאגן אז דאס איז אלעס נארישקייטן און אויפגעבלאזענע מעשיות, און אדרבא דאס ווייזט אז ער איז א מענטש וואס איז מעורב בין הבריות און DOWN TO EARTH, און די אלע אזוי גערופענע עם הארצות זענען בלויז טעותים וואס דער גרעסטער מענטש קען מאכן. זיי ווייזן אן אז אין פארגלייך צו אהרן זיין ברודער איז ער א איינשטיין ווייל כידוע רעדט דאך יענער און פירט זיך זייער נישט מענטשליך.
 
==זיין [[ערליכקייט]]==
ער ווערט קריטיקירט דורך זיינע קעגנער אלס זייער א פראסטער און נישט ערליכער מאן, וואס איז נישט ראוי צו זיין א מנהיג ווער רעדט נאך א רבי אויף [[סאטמאר]]. ווידער זיינע חסידים האלטן אים פאר דווקא אן ערליכן מאן און א צדיק פונעם היינטיגן דור. זיינע חסידים זאגן אז ער איז אן אפשפיגלונג פונעם ערשטן סאטמארער רבי'ן ר' [[יואל טייטלבוים]] זי"ע.
 
===הנהגת התורה===
אפילו היינט צוטאגס ווען ער איז איינע פון די פאפולערסטע רבי'ס ווי ער האט די גרעסטע צאל מענטשן סימפאטיקער און אנהענגער וואס קוקן ארויס, קעמפן, זענען מתפלל און לאזן זיך קאסטן הון תעופות פאר זיין הצלחה, ד.ה. מסתמה די גרעסטער און שטערקסטער רבי זינטן [[בעל שם טוב]]. איז ער אבער דאך בלויז באטראכט ווי דער הויפט רוחניות'דיגער פירער און אפיטרופס אויף די סאטמארע קרייז, צו פארזיכערן אז עס איז דא אן אלטערנאטיוו צו זיין ברודער ר' אהרן וואס ווערט געזעהן לויט די אידן אלס סכנה פאר אידישקייט, ער ווערט נישט דוקא באטראכט אלס עפעס א גרויסע צדיק וואס מ'קען זיך אפלערנען פון זיין עבודת השם, נאר גענוג ערליך צו פירן די עדה הקדושה.
 
גענוי ווי אזוי די [[בני יואל]] האבן לכתחלה אין תשל"ט געוואלט אז סאטמאר זאל נישט האבן א רבי מיט די זעלבע אטאריטעט ווי ר' יואל זצ"ל נאר בלויז א הויפט פיגור וואס זאל אויספאלגען די רוחניותדיגע אנווייזונגען פון די דיינים און אנדערע עלטערע רבנים.
שורה 39 ⟵ 36:
אלע יארן האט ער געוואוינט אין בארא פארק. שפעטער איז ער געווארן א [[מגיד שיעור]] אין די צעירים פון די סאטמארע ישיבה אין [[וויליאמסבורג]].
===עולה לגדולה===
ווען דער [[ירושלימ'ער רב]] ר' [[משה אריה פריינד]] איז אוועק, האט אים זיין טאטע, דער סאטמארער רבי [[רבי משה טייטלבוים]] געשטעלט אויף זיין ארט אלץ רב אין די [[סאטמארע קהילה]] אין [[ירושלים]]. די ארונים באהויפטען, אז דאס האט [[משה גבאי]] שוין געטאן, אלס א פארשפיעל אים דערנאך צו ליפערן קיין [[וויליאמסבורג]].
 
מיט צוויי יאר שפעטער אין זומער פון 1999 ([[ה'תשנ"ט]]) האט זיין טאטע, דער סאטמארער רבי [[רבי משה טייטלבוים]] באשלאסן איבערצוברענגען [[זלמן לייב]] פון [[ירושלים]] קיין [[וויליאמסבורג]] וואו ער איז אויפגענומען געווארן אלס רב. די ארונים ווידער ארגומענטירן, אז דאס איז געווען די האנט ארבעט פון די דריי הויפט שפילער: [[משה גבאי]], [[אליעזר קעסטענבוים]] און [[אביגדור יאקאבאוויטש]], און האבן פילע באווייזן דאס איבערצוצייגן.
 
נאך די פטירה פון סאטמארער רבי'ן זצ"ל [[כ"ו ניסן]] [[ה'תשס"ו]] איז רבי זלמן לייב אויפגענומען געווארן דורך זיינע חסידים אלס סאטמארער רבי אין וויליאמסבורג לויט די אנגעבליכע [[צוואה]] פון זיין טאטען. מערקווירדיג אנצומערקן אז די [[צוואה]] איז נישט געשריבן בכתב יד, נאר גע[[טייפ]] מיט א קאמפיוטער. אויך איז גאר מאדנע אז די צוואה זאגט אז ער איז רב אין וויליאמסבורג. עס רעדט בכלל נישט פון זיין רבנות אלס סאטמארער רבי איבער דער גארער וועלט, און זיכער נישט אלס זיין פאזיציע אלס ממלא מקום. אויך אדרעסירט די צוואה גארנישט צו זיינע איבעריגע קינדער, און אז זיי זאלן זיך פירן בדרך התורה ויראה, אזוי ווי אלע צוואות פון צדיקים, כאילו אלע איבעריגע קינדער זענען איהם אויסגעשטארבן און די איינציגע זאך וואס ער האט זיך געזארגט פאר זיין שטארבן אז זיין דריטע זוהן זאל האבן א דשאב.
 
די [[אהרונים]] ארגומענטירן אז זיין קומען לכתחילה קיין אמעריקע, און דערקלערט ווערן אלס רבי אין די סאטמארע קהילה, איז די ארבעט פון [[משה גבאי]], און אז דער אלטער רבי איז שוין לאנג דיאנאזירט געווארן מיט די [[אלצהיימערס]] מחלה.
שורה 50 ⟵ 47:
 
==זיין תורה==
ער האט יארן לאנג געווען מרביץ תורה אין סאטמאר ישיבה קטנה אין וויליאמסבורג וואס אפילו די גרעסטע ארונים האבן אויף אים נאר לויב ווערטער מיט זיין נאבעלע אויפירונג צו אנדערע מענשטן אנדערשט ווי זיין ברודער אהרן וואס האט אין זיין ישיבה זיך מער געוויצעלט און געטענהט מיט די בחורים איז ער באטראכט אלס מער תורה'דיג געשטימט וואס האט זיך נישט אפגעגעבן מיט לערנען פאליטיק מיט די תלמידים.
 
ער ווערט נישט באטראכט אלס גרערסערער תלמיד חכם ווי זיין קאנקורענט [[אהרן טייטלבוים]] אבער מער קלוגער און בעל מידות וואס האט זיך שטילערהייט 20 יאר אונטערגעווארפן זיין ברודער און גאר נאכגעזאגט זיין דברי תורה שטענדיג פאר די תלמידידם.
 
ער האט געדינט ברבנות אין זיין טאטענס שול [[סיגוט]] אין בארא פארק אויך האט אים זיין טאטע איבערגעגעבן די [[השגחה]] פון יענע צייטן ווען ער איז גועוארן רבי.
 
נאך א זאך וואס ווערט אנגעוויזן אויף זיין אומוויסענדקייט פון די פארביטערטע ארונים איז דאס נישט וויסן פון פשוט'ע מנהגים און מסורה, אז תיכף נאכן פטירה פון זיין טאטע האט ער זיך געזעצט אויף זיין טאטענס שטענדער אין ביהמ"ד, אזאך וואס איז שוין מקובל פון אלע חסידישע רבי'ס, אז מ'זעצט זיך הערשט ביים ערשטן יארצייט, אזוי האט געטאן ר' [[זלמן לייב סיגוטער]] [[הי"ד]], דער [[עצי חיים]], און [[קדושת יו"ט]] און אווי האט אויך דער ברך משה געטאן ווען ער האט [[ממלא מקום]] געווען ר' יואל זצ"ל. - די זאליסזאלוינים לאכן זיך אויס פון דעם, זאגענדיג אז די פארביטערטעארונישע ארוניםפארביטערטקייט, זוכןאז מינדערוויכטיגעזיי זיכן מנהגים וואס ער טוט אביסל אנדערשאנדערשט און רופן אים דערמיט [[עם הארץ]] ווייזענדיג דערמיט אז זייער רבי איז זיי נישט צום הארצן אז זיי מוזן זיך זוכןזיכן פראבלעמן מיט ר' זלמן לייב.
 
==זיין ערליכקייט==
ער ווערט נישט באטראכט אלס גרויסער בעל מידות ווי זיינע חסידים שטעלן אים אוועק אפילו ער האט זיך צוגעקוקט צו די הנהגה פון זיין ברודער און זיך אפגעלערנט וויאזוי צו פירן, נאכאלטס קען ער זיך נישט איינהאלטן פון זיין טייטלבוים מידות, און ענדלעט זייער שטארק צו זיין טאטע, אבער וויבאלד ער האט מער די שכל פון טאטען אנדערשט ווי די ברודער אהרן וואס האט נישט אזוי סך נאר ראהט אין מאמען, ווי די סקאנדאלן פון די פאטעיטא טשיפ דרשה און די פשטות וואס ער פליקט אריין אינגעלייט און בחורים פערזעהליך זייער נישט רעביש און ב[[כבוד]]יג נאר איידער אויפן דערך פון זיין טאטע די ברך משה וואס איז געווען באטראכט אלס איינער וואס האט איידער זיך געפירט בעל בתיש און נישט רעביש.
===חסד===
אבער זיינע חסידים צייגן אן אז ער איז פארנומען צו טאן חסד און העלפן מענטשן מיט שאפן געלט זייער אסאך מער ווי די שטייגער פון ר' יואל וואס איז געווען באקאנט מיט זיין מידת הצדקה. אויך איז ער פארנומען פאר עניי ארץ ישראל צוליב זיין פריערדיגע שטעלע זיך אויסצוקענען מיט די ארימע אידן פון ירושלים.
 
אויך אויף זיין עניוות אז ער האט זיך 20 יאר געקענט איינהאלטן און שטיל זיין ווען ער האט זיך צוגעזעהן ווי די טאטע און מאמע ווילן בלויז איבערלאזן די ירושה פון זיין עלטערער ברודער אהרן און ער האט נישט גארנישט מוחה געווען ווי אהרן האט געטאן די לעצטע זיבן יאר נאר מקבל געווען באהבה די גזירה מן השמים און גאר נאכגעזאגט תורות פון זיין ברודער פאר זיינע תלמידים ווי צו ווייזן אז ער איז נישט גארנישט.
שורה 69 ⟵ 68:
 
כעת עתה קען נישט א '''זאלי''' באמת ווערן אנגערופן א חסיד פון ר' זלמן לייב, נאר אן אנהענגער, ווייל זיין געטריישאפט צו ר' זלמן לייב איז הויפטזעכליך געטריבן בלויז פון די האס און קעגנערשאפט צו ר' אהרן טייטלבוים, וואס זיי זעהן אין ר' אהרן א שווארצער סכנה און אונטערגאנג אויב ער איז ערלויבט צו זיין סאטמאר רבי, צוליב זיין ווייב וואס רעדט עיברית און זיין סאציאלער אויפירונג מיט אנדערע מענטשן. אבער דער פלאן איז אנגעשטעלט אז זייערע קינדער און דורות נאך זיך וועלן שוין אנערקענען ר' זלמן לייב אלס א רבי, און רוב פון זיי טענה'נען אז מ'דארף נישט קיין רבי, ווייל א רבי איז צו שטארק און קען גיין קעגן די רבנים, אזוי ווי זיי באשולדיגען ר' אהרן טייטלבוים און זיין טאטע, דעריבער איז ר' זלמן לייב מיט זיין קליינהאלטערישקייט נישט קיין סכנה צו ווערן א שטארקע רבי און דאס ווילן זיי טאקע.
 
[[בילד:rabbis brothers.jpg|left|thumb|250px|די צוויי ברידער אלס רבי'ס זענען מנחם אבל טאכטער פון ר' אלימלך אשכנזי אייר תשס"ז]]
 
ר' [[זלמן לייב טייטלבוים]] שליט"א האט ביי זיין הכתרה אלס זייער רב געזאגט אז עס ווייזט זיך ארויס אן "אהבה מוסתרת" מיינענדיג אז דערמיט וואס אויסערליך זענען זיי געווען זיינע טאטען'ס שונאים, איז דאס אבער נאר געווען מיטן ציל קעגן ר' [[אהרן טייטלבוים]], און אמת'דיג אינעווייניג האבן זיי יא ליעב געהאט זיין טאטע ר' [[משה טייטלבוים]] זי"ע אבער פיינט געהאט זיין זון ר' [[אהרן טייטעלבוים]] שליט"א, פארשטייט זיך אז דאס איז געווען א קאנטראווירסעל לאזונג. אז זיי האבן טאקע ליעב געהאט זיין טאטען,
===נועם המידות והחזרת עטרה ליושנה===
רוב זאליס באשטייען:
# פרומע קנאים מיט שיטות אין אידישקייט, וואס ר' אהרן שטימט נישט מיט דעם.
# אריסטאקראטישע משפחות וואס זענען מער געאייגענט צו וועלן האבן א לייכטערע נישט אזא שטרענגע הנהגה.
# סתם פארביסענע וואס האבן נישט געקענט צוזעהן ווי ר' אהרן זאל פירן די גרעסטע חסידות אין היסטאריע, זייער אסאך פון די זענען אליינס רעבישע קינדער מיט נישט קיין קלענערן יחוס פון ר' אהרן.
שורה 85 ⟵ 83:
 
==זיינע גבאים==
* ר' [[עזריאל גליק]] געווען גבאי ביי ר' יואל און ביי ר' משה.
* ר' [[משה גבאי]] געווען גבאי ביים ברך משה.
* ר' [[שמואל טייטלבוים]]. תלמיד חכם.
שורה 108 ⟵ 107:
* [[ווידיאו קליפ]]: טויזענטער [[סאטמאר]] [[חסידים]] [[טאנצ]]ען ביי די [[חתונה]] פון זיין זון הרב חנני' יו"ט ליפא טייטלבוים וואס איז פארגעקומען אין די נייע סאטמאר ביהמ"ד אין [[וויליאמסבורג]] [[ר"ח חשון]] [[תשס"ז]] [http://video.google.com/videoplay?docid=-1694375848141784533&pr=goog-sl]
* [[ווידיאו קליפ]] פון [[שבועות]] [[טיש]] [http://video.google.com/videoplay?docid=-1920478090479187240&q=label%3Asatmar]
* [[גוגל ווידיאו ]] פון [[זיין תורה זאגן]] [[אמעראצעס]] [http://video.google.com/videoplay?docid=4938332520831192745]
* [[גוגל ווידיאו]] [[קליפ]] וויאזוי ער נעמט [[קוויטל]]עך ביים [[שבעה]] נאכן [[טאטע]]ן און ר' [[יונה האלפערט]] דער גבאי פון פאטער [[וויינט]]. [http://video.google.com/videoplay?docid=-8629722242386843415]