אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "עיברית"
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
באוועגט צו העברעיש |
יואל (שמועס | בײַשטײַערונגען) אין תקציר עריכה |
||
שורה 1:
אַ מאָדערנע סעמיטישׁע שׁפּראַך, בּאַזירט הויפּטזעכלעך אויף [[לשון קודש]] און פֿאַרצײַטישׁע [[אראמיש]], געמישט מיט ווערטער פֿון פֿיהל נישׁט-סעמיטישׁע שׁפּראַכן, אויך פֿונדאַמענטעלע ענדערונגען און אויסלײַג און גראַמאַטיק זענען אַרײַנגעדרונגען פֿון [[אייראפע|אייראפעישע]] און אַנדערע שׁפראַכן. געשׁאַפן אין אנפאנג פון די [[20טע י"ה|צוואָנגסטיגסטן יאָר-הונדערט]] דורך [[אליעזר פּערלמאן]], אַממײַסטנס בּאַקאַנט מיט זײַן שׁפּעטערדיגער העבּרעאיזירטער נאָמען [[אליעזר בן יהודה]]. די אָפֿיציעלע הברה (קלאנג) איז וועלכע עס ווערט גערעדט ביי די [[ספרד|ספרדים]].
ביי די [[קנאים]] און [[אנטי ציוניסטישע]] קרייזן (ווי [[סאטמאר]], [[נטורי קרתא]], [[תולדות אהרן]] אא"וו) איז דא א איסור צו רעדן העברעיש.
== תקופות פון די שפראך ==
דער העברעישער שפראך באשטייט פון 4 גרונד-תקופות:
# '''עברית מקראית''' (אויף יידיש: '''[[לשון קודש]]''') - די ערשטע העברעישע דיאלעקט וואס מיר קענען, איז לשון [[תורה|התנ"ך]]. גערעדט אין [[ארץ ישראל]] פון ב'תק"ס ביז ג'ק"ס.
# '''לשון [[חז"ל]]''' - דער דיאלעקט האט מען גענוצט צווישן דער ערשטער יארהונדערט צום פינפטן יארהונדערט (לויט די קריסטלעכע צייט-רעכנונג). דער אונטערשייד צווישן זיי, ווערט שוין געבריינגט פון די חז"ל: ''"לשון תורה לעצמה, לשון חכמים לעצמה"'' (עבודה זרה נ"ח:). לשון חז"ל איז געווירקט געווארן פון אנדערע שפראכן, איבער הויפט פון [[אראמיש]].
# '''[[מיטל עלטער]]''' - אין די תקופה האט מען נישט גערעדט העברעיש אלס מאמע לשון, אבער מען האט איר גענוצט צו שרייבן דיכטונגען און ליטעראטור. ווי [[אלעזר הקליר]], ר' [[סעדיה גאון]], [[רש"י]], [[אבן עזרא]] א.א.וו. גענוצט פון יאר ג'שס"ו ביז ה'ס"ו.
[[בילד:Hazvi.jpg|left|200px]]
4. '''העברית החדשה''' - דער אויפלעבונג פון דעם העברעישן שפראך נאך וואס מען האט איר נישט גענוצט זינט דער צווייטער יארהונדערט האט געגרינדעט [[אליעזר בן יהודה]] אין יאר ת'ר"מ. דער נייער העברעיש איז געמישט פון אלערליי תקופות פונעם העברעישער שפראך. און היינט ווערט זי אויך געווירקט פונעם [[ענגליש|ענגלישע]] שפראך.
א דיכטונג פון אלעזר הקאליר אויף פורים:
:אָץ קוֹצֵץ בֶּן קוֹצֵץ / קְצוּצַי לְקַצֵּץ
:בְּדִבּוּר מְפוֹצֵץ / רְצוּצַי לְרַצֵּץ
:לֵץ בְּבוֹא לְלוֹצֵץ / פֻּלַּץ וְנִתְלוֹצֵץ
:כְּעָץ מְחַצְּצִים לְחַצֵּץ / כְּנֵץ עַל צִפּוֹר לְנַצֵּץ
== שטאפלען אינעם שפראך ==
עס זיינען דא 4 סארטן שטאפלען אינעם שפראך:
# '''מליצית''' - דאס איז גאר א הויכע העברעיש וואס שטאמט פון די גאר אלטע העברעיש פון תנ"ך'ס צייטן. מען נוצט איר נאר ביים שרייבן [[ליטעראטור]] און [[דיכטונג|דיכטונגען]].
# '''תקנית''' - דאס איז אן הויכע אקאדעמישע העברעיש וואס נאר די בערימטע אדער בעסערע מענטשן רעדן איר, אויך ביי די [[ישראל|ישראלישע]] נייעס רעדט מען מיט דיזעס אויסדרוק.
# '''מדוברת''' - דאס איז דער אלגעמיינער העברעישער שפראך, וואס עס איז נישט אימער געהיטן לויט די העברעישע געזעצן.
# '''[[סלענג]]''' (אדער '''שפת רחוב''') - דאס איז א פראסטע שפראך וואס ווערט גערעדט דורך פראסטע מענטשן, אדער אין פראסטע פלעצער און צייטן.
[[:he:|וויקיפדיה אויף העברעיש]]
[[בילד:1_84863632.jpg|left|thumb|250px|פלאקאט פון נטורי קרתא קעגן העברעיש]]
[[קאַטעגאָריע:העברעיש]]
[[קאַטעגאָריע:לינגוויסטיק]]
[[קאַטעגאָריע:ציונות]]
[[קאטעגאריע:שפראכן]]
[[en:Hebrew language]]
[[he:עברית]]
[[de:Hebräische Sprache]]
[[af:Hebreeus]]
[[an:Idioma ebreu]]
[[ang:Hebrēisc sprǣc]]
[[ar:لغة عبرية]]
[[arc:ܠܫܢܐ ܥܒܪܝܐ]]
[[be:Іўрыт]]
[[bg:Иврит]]
[[br:Hebraeg]]
[[bs:Hebrejski jezik]]
[[ca:Hebreu]]
[[cs:Hebrejština]]
[[cy:Hebraeg]]
[[da:Hebraisk (sprog)]]
[[el:Εβραϊκή γλώσσα]]
[[eo:Hebrea lingvo]]
[[es:Idioma hebreo]]
[[et:Heebrea keel]]
[[eu:Hebreera]]
[[fa:عبری]]
[[fi:Heprea]]
[[fr:Hébreu]]
[[frp:Hèbrèo]]
[[fur:Lenghe ebraiche]]
[[ga:Eabhrais]]
[[gd:Eabhra]]
[[gl:Lingua hebrea]]
[[hi:इब्रानी]]
[[hsb:Hebrejšćina]]
[[hu:Héber nyelv]]
[[hy:Եբրայերեն]]
[[ia:Lingua hebree]]
[[id:Bahasa Ibrani]]
[[io:Hebrea linguo]]
[[it:Lingua ebraica]]
[[ja:ヘブライ語]]
[[ko:히브리어]]
[[kw:Ebrow]]
[[la:Lingua Hebraica]]
[[lad:Idioma ebreo]]
[[li:Hebreeuws]]
[[ln:Liébeleo]]
[[lt:Hebrajų kalba]]
[[ms:Bahasa Ibrani]]
[[nds:Hebrääsche Spraak]]
[[nl:Hebreeuws]]
[[nn:Hebraisk språk]]
[[no:Hebraisk språk]]
[[oc:Ebrieu]]
[[pl:Język hebrajski]]
[[pt:Língua hebraica]]
[[ro:Limba ebraică]]
[[ru:Иврит]]
[[sh:Hebrejski jezik]]
[[simple:Hebrew language]]
[[sk:Hebrejčina]]
[[sl:Hebrejščina]]
[[sq:Gjuha hebraike]]
[[sr:Хебрејски језик]]
[[sv:Hebreiska]]
[[ta:எபிரேய மொழி]]
[[th:ภาษาฮีบรู]]
[[tl:Wikang Ebreo]]
[[tr:İbranice]]
[[ug:ئىبرانى تىلى]]
[[uk:Гебрейська мова]]
[[zh:希伯来语]]
| |||