|
== קעמפֿער לענדער ==
[[טעקע:Cold_war_europe_military_alliances_map_en.png|טעקסט=Map of Europe with mostly blue (NATO) areas in west and mostly red (Warsaw Pact) areas in east|קליין|נאַט״אנאַט"א שטאַטן (בלוי) און וואַרשע־פאַקט שטאַטן (רויט)]]
מערסט פון די לענדער אין איין זייט פונעם קאנפליקט זענען געווען מיטגלידער אין דעם [[נאט"א]] אליאנץ, וואס זיין שטערקסטער מיטגליד איז געווען די [[פאראייניקטע שטאטן פון אמעריקע]]; מערסט פון די לענדער אין דער צווייטער זייט זענען געווען מיטגלידער אין דעם [[ווארשע פאקט|ווארשע־פאקט]], וואס זיין מעכטיגסטער מיטגליד איז געווען דער [[סאוועטן פארבאנד]].<ref>Applebaum, Anne 2012. ''Iron Curtain: the crushing of Eastern Europe, 1944–1956''. Doubleday. ISBN 0-385-51569-3</ref>
די לענדער געפֿירט דורך די פֿאראייניגטע שטאטן רופֿט דעם ״מערבדיקן"מערבדיקן בלאק״בלאק" די נארד־אטלאנטישע אפמאך ארגאַניזאַציע (נאַט״אנאַט"א) איז אן אַליאַנץ געשאַפֿן אין 1949 וואס שפאַרט איין די פֿאראייניגטע שטאטן, דאס [[פאראייניגטע קעניגרייך|פֿאראייניגטע קעניגרייך]], [[פראנקרייך|פֿראַנקרייך]], [[מערב דייטשלאנד]], [[קאנאדע]], [[האלאנד]], [[בעלגיע]], [[לוקסעמבורג]], [[שפאניע]], [[פארטוגאל]], [[איטאליע]], [[נארוועגיע]], [[איסלאנד]], [[דענמארק]], [[גריכנלאנד]] און [[טערקיי]]. אנדערע לענדער אליאירט מיטן מערבדיקן בלאק שליסן איין [[ישראל]], [[יאפאן]], [[דרום קארעע]], [[טיילאנד]], [[איראן]] (1945-1979), פאקיסטאן, [[מאלייזיע]], [[פיליפינען]], [[דרום אפריקע]], [[אויסטראליע]] און [[ניו זילאנד]].
דער ״מזרחדיקער"מזרחדיקער בלאק״בלאק" איז געווען די גרופע פון סאציאליסטישע לענדער געפירט דורכן ראטנפארבאנד (פֿסס״רפֿסס"ר). דער ווארשע־פאקט איז געווען אן אליאנץ געשאפן אין 1955 וואס האט אריינגעשלאסן דעם ראטנפארבאנד, [[אלבאניע]], [[בולגאריע]], [[טשעכאסלאוואקיי]], [[מזרח דייטשלאנד]], [[אונגארן]], [[פוילן]] און [[רומעניע]]. אנדערע לענדער אליאירט מיטן מזרחדיקן בלאק האבן איינגעשלאסן [[אנגאלא]], [[עטיאפיע]], [[קובא]] (1959-1991), [[מאנגאליי]], [[צפון קארעע]], [[כינע]] (1948-1966) און [[וויעטנאם]].
== הינטערגרונט ==
[[File:Truman signing National Security Act Amendment of 1949.jpg|thumb|פרעזידענט טרומאן חתמ׳עט דעם נאציאנאלן זיכערקייט אקט אמענדמענט פון 1949 מיט אורחים אין דעם אוואַלן ביורא.]]
[[שפיאנאזש]] איז בכלל נישט קיין נייע זאך, און איז געווען זייער וויכטיק אין דער תקופה פונעם קאלטן קריג. נאך זייער דערפאלגרייכן שפיאנאז אין דעם [[מאנהעטן פראיעקט]], האט די פֿסס״רפֿסס"ר אויפגעבויט אירע שפיאנאזש מיטלען, ספעציעל דעם [[קא גע בע]]. די [[CIA|צענטראלע אינטעליגענץ אגענטור]] האט געפירט די פֿ״שפֿ"ש אָנשטרענגונגען אין אויסלאנד, און דאס [[FBI|פֿעדעראלע ביורא]] האט זיך באשעפטיגט מיט קעגן־שפיאנאזש. צווישן די פונקציעס פונעם קא גע בע איז געווען כאפן פרעמדע שפיאנען, ווי אויך קעמפן קעגן אינלענדישער סובווערסיע.)
ווען [[יאזעף סטאלין]], דער דיקטאטאר פון פֿסס״רפֿסס"ר, איז געשטארבן אין 1953, איז [[ניקיטא קרושטשעוו]] געווארן זיין ממלא מקום. אין זיין [[געהיימע רעדע|געהיימער רעדע]] האט קרושטשעוו איינגעפירט א ניי מהלך קעגן סטאליניזאציע, ווי די [[גולאג]] לאגערן און דער ׳קולט פון פערזענלעכקייט׳.
די 1950ער יארן זענען געווען די צייט פונעם אנהייב פון דערדאס [[קאסמאס פארמעסטגעיעג]], דעם פארמעסט צווישן די פֿאראייניגטע שטאטן און דער פֿסס״רפֿסס"ר. זי האט אנגעהויבן ווען די פֿסס״רפֿסס"ר האט געשטעלט דעם [[ספוטניק 1]] סאטעליט אין אן ארביט ארום דער [[ערד-פלאנעט|ערד]], און אזוי איז דער ראטנפארבאנד געווארן דאס ערשטע לאנד אינעם קאסמאס. די פאראייניגטע שטאטן האבן זיך אנגערופן מיט אויפשטעלן [[NASA]] (נאַסאַ), און נאך א קורצער צייט האט ארויפגעשיקט זייערע אייגענע סאטעליטן. אויך האט דער ראטנפארבאנד ארויפגעשיקט דעם ערשטן מענטש ([[יורי גאגארין]]) אין אן ערד־ארביט, מיט דער טענה אז דאס באווייזט אז קאמוניזם איז די בעסערע אידעאלאגיע.
{{-}}
|
