אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "מאד"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
געשאפן דורך איבערזעצן דעם בלאט "מאד (הונגריה)"
 
אין תקציר עריכה
שורה 1:
{{יישוב
{{יישוב|מדינה={{פאן אונגארן}}|שטח=31.86|מטרופולין=|שנת מטרופולין=|צפיפות=|שנת צפיפות=|אתר אינטרנט=http://www.mad.info.hu/|הערב={{וויקידאטן|הערב בילד}}|סארט יישוב=דארף|באפעלקערונג=2217|באפעלקערונג יאר=2015|בילד={{וויקידאטן|בילד}}|צייט זאנע=+1|נאמען=מאַד}}'''מאַד''' אדער '''מאַדע'''{{הערה|ב[[שו"ת]] [[נודע ביהודה]] דן מחברו בשאלה האם גט שנכתב בו '''מאד''' כשר, כיוון שרוב היהודים כותבים את שם הכפר '''מאדע''', [http://www.hebrewbooks.org/pagefeed/hebrewbooks_org_1447_354.pdf ראה את התשובה כאן]}} ([[אונגעריש|אונגאריש]]: ''Mád'') איז א דארף אין צפון-מזרח [[אונגארן]], אין דער בארשאד-אבאוי-זעמפלען מעדזשע. דאס דארף געפינט זיך אין דעם באקאנטן [[טאקאי]] וויין פראדוקציע געגנט. ביז דער [[חורבן אייראפע]] האט מאד געהאט א יידישע קהילה וואס איז געווען ברייט באקאנט דורך אירע רבנים.
|מדינה={{פאן אונגארן}}|שטח=31.86|מטרופולין=|שנת מטרופולין=|צפיפות=|שנת צפיפות=|אתר אינטרנט=http://www.mad.info.hu/
|הערב={{וויקידאטן|הערב בילד}}|סארט יישוב=דארף
|קאארדינאטן={{coord|48|12|N|21|17|E|display=inline,title|region:HU_type:city_source:GNS-enwiki}}
|באפעלקערונג=2217|באפעלקערונג יאר=2015
|בילד=Mádi zsinagóga külső.jpg|באשרייבונג=די שול אין מאד|צייט זאנע=+1|נאמען=מאַד}}
{{יישוב|מדינה={{פאן אונגארן}}|שטח=31.86|מטרופולין=|שנת מטרופולין=|צפיפות=|שנת צפיפות=|אתר אינטרנט=http://www.mad.info.hu/|הערב={{וויקידאטן|הערב בילד}}|סארט יישוב=דארף|באפעלקערונג=2217|באפעלקערונג יאר=2015|בילד={{וויקידאטן|בילד}}|צייט זאנע=+1|נאמען=מאַד}}'''מאַד''' אדער '''מאַדע'''{{הערה|באין [[שו"ת]] [[נודע ביהודה]] דןקלערט מחברודער בשאלהמחבר האםדי שאלה צי א גט שנכתבוואס בוס׳איז געשריבן דארט '''מאד''' איז כשר, כיווןאזוי שרובווי היהודיםרוב כותביםיידן אתשרייבן שםדעם הכפרנאמען פונעם דארף '''מאדע''', [http://www.hebrewbooks.org/pagefeed/hebrewbooks_org_1447_354.pdf ראהזעט אתדי התשובהתשובה כאןדא]}} ([[אונגעריש|אונגאריש]]: ''Mád'') איז א דארף אין צפון-מזרח [[אונגארן]], אין דער [[בארשאד-אבאוי-זעמפלען]] מעדזשע, 39 ק״מ מזרח פון [[מישקאלץ]]. דאס דארף געפינט זיך אין דעם באקאנטן [[טאקאי]] וויין פראדוקציע געגנט. ביז דער [[חורבן אייראפע]] האט מאד געהאט א יידישע קהילה וואס איז געווען ברייט באקאנט דורך אירע רבנים.
 
== יידישע קהילה ==
שורה 6 ⟵ 12:
דאקומענטן ווייזן אז יידן האבן געוואוינט אין דעם געגנט שוין אין דעם 17טן יארהונדערט. אין דעם [[18טער י"ה|18טן יארהונדערט]] האט דאס דארף געהאט אן ארגאניזירטע קהילה. די יידן האבן זיך באשעפטיקט בעיקר מיט מאכן וויין, אן אנטוויקלטע אינדוסטריע אין דעם געגנט. טייל זענען געווען אייגנטומערס פון וויינגערטנער און טייל האבן עוסק געווען אין מאכן און פארקויפן וויין.
 
אין סוף פונעם 18טן יארהונדערט האט מען געבויט אין מאד א פראכטפולע שול וואס שטייט נאך היינט. אין 18901900 האט די קהילה דערגרייכט איר שפיץ גרייס מיט 890897 יידן. {{הערה|{{יידישגען|860581}}}}
[[טעקע:Mád_-_zsinagóga_belső_tér.JPG|רעכטס|קליין|250x250פיקס|אינעווייניג דער שול]]
פאר דער [[חורבן אייראפע]] האט די קהילה געציילט נאר 304 יידן, א צענטל פון די באוואוינער פונעם דארף. ווען ס׳האט אויסגעבראכן די רציחה פון אונגארישע יידן אין 1944, האט מען געזאמלט אלע יידן אין דער שול, פון דארט האט מען זיי אריבערגעפירט קיין [[איהעל]], פון וואנעט מען האט זיי געפירט אין באנען קיין [[אוישוויץ|אושוויץ]] וואו רוב פון זיי זענען אומגעקומען. נאך דער מלחמה זענען א פאר יידן צוריקגעקומען אבער נאך א קורצער צייט האבן זיי פארלאזט מאד.
שורה 24 ⟵ 30:
 
== וועבלינקען ==
{{קאמאנסלינק}}
 
* [http://yizkor.nypl.org/index.php?id=1605 די יידישע קהילה פון מאד], ירושלים תשל"ד. גרסה מקוונת מאתר הספרייה הציבורית של ניו יורק.
* [http://www.youtube.com/watch?v=YI1eHYsB-Qs בית הכנסת במאד] באתר [[יוטוב|YouTube]]
שורה 32 ⟵ 38:
 
== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}
<references group="" responsive=""></references>
 
[[קאַטעגאָריע:שטעטלעך אין אונגארן]]
[[קאַטעגאָריע:קאארדינאטן אויף וויקידאטן]]
[[קאַטעגאָריע:אידישע יישובים אין אייראפע]]
גענומען פֿון "https://yi.wikipedia.org/wiki/מאד"