אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "הורדוס"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
שורה 42:
 
== די קעניגרייך פון הורדוס ==
הורדוס האט געוועלטיגט אלץ מלך יהודה (מיט דידער אינטעראונטער-שטיצע פון די רומישער קעניגרייך) 33 יאר. פון יאר 37 פארן נוצרישן ציילונג ביז צו זיין טויט 4 יאר פארן נוצרישן ציילונג.
אין די 33 יאר פון זיין קעניגרייך האט ער גאר שטארק אויפגעבויעט דאס פינאנץ פון ארץ ישראל, בעיקר צו פארדאנקען די פאקט אז די רוימער האבן זיך נישט געמישט אין די טאג טעגליכע ווירטשאפט. גאר שטארק האט זיך דאס אונגעזעהן אויף די פאקט אז די רוימער האבן (אנדערש פון זייער געוואוינהייט) נישט ארויפגעצוואינגן אויף די אידן זייער רעליגיע. די פרייהייט וואס די רוימער האבן געגעבן די אידן אויף ריליגיע האבן זיי געלערנט פון די יוונים זעהנדיג אז די יוונים האבן נישט קעקענט שמד'ן די אידן אפילו מיט כח.
שורה 64:
 
די שטרעבונג פון הורדוס איז געווען אויפ-צו-בויען די בית המקדש, וואס מיט דעם האט ער זיך איינגעקויפט אסאך פריינד, און דאס האט ער געטוהן צו פארצייען אויף זיינע זינד און רציחות.
צו בויען נאר די מויער ארום די בית המקדש האט זיך פארלאנגט 10,000 מענער און 10 יאר ארבייט (אין די מויער שטייט היינט די מוסלאמענער מטשעט, מיט די גאלדענע קאפל). די כותל המערבי וואס מיר זעהן היינט איז נאר א חלק פון די 1500 פיס'יגער וואט וואס ער האט געבויעט אויף מעריבמערב אינטער-צו-האלטןאונטערצוהאלטן די פאדלאגע אויף וועלעכעוואס די בית המקדש איז געשטאנען, (אין וועלעכעוועלכע עס גייט אריין בערך 12 גרויסע פוט-באל פעלדער). די גרויסער שטח האט ער געבויעט כדאי צו קענען ענטהאלטען די 7-8 מיליון אידן וועלעכע פלעגן קומען עולה רגל זיין פסח, שבועות און סוכות. דער בנין פון בית המקדש וואס ער האט דארט אוועקגעשטעלט צייכט די תלמוד אן אזוי: "מי שלא ראה בית המקדש בבניינו לא ראה בניין מפואר מעולם" = "ווער עס האט נישט געזעהן די בית המקדש האט קיינמאל קיין שיין בנין נישט געזען.{{הערה|מסכת סוכה, דף נ"ב עמ' א}} לויט ספר יוסיפין האט ער געבויעט די בנין מיט שניי ווייסע שטיינער, מיט מארמויער שטיין אין מיט גאלדענע בלעכן. די פאדלאגע פון בית המקדש האט ער געבויעט מיט בלויע מארמויער שטיין, צו גיבן די אויסזעה פון רוישיגע וואסער. די פירהאנגען האט ער געמאכט פון בלוי ווייס רויט און פערפל פאדעם, צו גיבן די אויסזעהן פון די הימל.
די בנין פון בית המקדש וואס ער האט דארט אוועקגעשטעלט צייכט די תלמוד אן אזוי: "מי שלא ראה בית המקדש בבניינו לא ראה בניין מפואר מעולם" = "ווער עס האט נישט געזעהן די בית המקדש האט קיינמאל קיין שיין בנין נישט געזעהן. (מסכת סוכה, דף נ"ב עמ' א).
לויט די ספר יוסיפין האט ער געבויעט די בנין מיט שניי ווייסע שטיינער, מיט מארמויער שטיין אין מיט גאלדענע בלעכן. די פאדלאגע פון בית המקדש האט ער געבויעט מיט בלויע מארמויער שטיין, צו גיבן די אויס-זעהן פון רוישיגע ווארסער. די פירהאנגען האט ער געמאכט פון בלוי ווייס רויט און פערפל פאדעם, צו גיבן די אויסזעהן פון די הימל.
דער שרייבער יוסיפוס בלביוס שרייבט: די אויג קען זיך נישט פארשטעלן די אויס-זעהן פון בית המקדש, עס איז געווען פארדעקט מיט גרויסע גאלדענע בלעכן, ביים זין אויפגיין האט דאס אפ-געשפיגלט וואו פלאמען, מען האט נישט געקענט קוקן דערויף נאר אפאר סקונדעס, ווייל עס האט געשיינט פונקט וואו די זין, ווען מען האט געקוקט פון דערווייטענס אויפן בארק האט דאס אויסגעזעהן פארדעקט מיט שניי וועגן די ציכטיג ווייסע שטייענער וואס ער האט געניצט.
ביים אריינגאנג האט הורדוס געשטעלט א גרויסער רוימישער אדלער, א זאך וואס האר פארדראסן די ערליכע אידן, און האבן דאס אונגענימען פאר א חילול השם, ווייל דאס איז געווען די צייכן פון די רוימישער עבודה זרה. הורדס האט די אלע תלמידי חכמים און ערליכע אידן געלאזט ברענגן צו זיך מיט קייטלעך און האט זיי פארברענט לעבעדיגערהייט.
שורה 79 ⟵ 77:
* זיין שוואגער - [[אריסטובולוס דער דריטער]]
 
הורדוס איז געווען א בן גרים פון דריטן דור, ער האט חתונה געהאט מיט מרים די טאכטער פון [[אלכסנדר דער צווייטער]], פון די משפחת ה[[חשמונאים]], אזוי ארום האט ער געהאפט צו ווערן אנערקענט ביים פאלק. הורדוס האט געהאט מיט מרים דריי זין און צוויי טעכטער, דער אינגסטער זון איז געפארן קיין רוים און דארט חתונה געהאט און אויך געשטארבן. די צוויי עלטערע האט ער שפעטער געהארגעט.
הורדוס האט געהאט מיט מרים 3 זין און 2 טעכטער, די אינגסטע זין איז געפארן אויף רוים און דארט חתונה געהאט און אויך געשטארבן. די צוויי עלטערע האט ער שפעטער געהארגעט.
 
הורדוס האט געמאכט זיין שוואגער אריסטובולוס (זיין וייב'ס ברודער) פאר כהן גדול ביי די 17 יאר, און האט אלעמאל נאכגעקוקט מיט זארג זעהענדיג ווי דאס פאלק גיבט פארן שוואגער אויסטערלישע כבוד, זייענדיג פון די איינציגסטע פארבליבענע אייניקלאך פון מלכות בית חשמונאים. ער האט מורא באקומען אז דאס קען ברענגען צו א אויפשטענד קעגען אים ווייל ער איז נישט געווען א חשמונאי אייניקעל און ער איז געווען א בן גרים. האט ער געהארגעט דעם שוואגער דורך דערטרינקען, און אזוי אויך אפגעווישט פון וועג די לעצטע פארבליבענע חשמונאי אייניקלאך.
שורה 88 ⟵ 85:
א מערקווירדיגער פונקט שרייבט [[יוסיפון]]: די צוגעבונדעקייט פון הורדוס צו זיין ווייב מרים איז געווען אזוי שטארק אז ער פלעגט ארויסשפרינגען פון בעט ווי א פארציקטער און ארומלויפן אין פאלאץ און אפילו נאך איר טויט האט ער ווייטער גערעדט צו איר (צו זיך אליינס) אזוי וואו זי וואלט נאך געלעבט, אבער ער האט חרטה באקומען צו שפעט.
 
די אלע געשענישן און זיין אויפפיראכטס האט געברענגט צו די אויפשטאנד קעגען די רוימער 74 יאר שפעטער. אין די צייטן פון הורדוס האבן זיך די צדוקים וולעכע האבן אויך געשטיצט די רוימער זיך געשטארקט אויף די ערליכע אידן און זיי האבן געוועלטיגט איבערן בית המקדש, דאס האט ארויסגעברענגט א גרויסע צארן ביי די ערליכע אידן און האט שפעטער געברענגט צו אן אויפשטאנד.
און די צייטן פון הורדוס האבן זיך די צדוקים וולעכע האבן אויך געשטיצט די רוימער זיך געשטארקט אויף די ערליכע אידן און זיי האבן געוועלטיגט איבערן בית המקדש, דאס האט ארויסגעברענגט א גרויסע צארן ביי די ערליכע אידן און האט שפעטער געברענגט צו אן אויפשטאנד.
 
הורדוס איז געשטארבן פיר יאר פאר דער נוצרישער ציילונג מיט א מלכותדיגן פראכט.
 
== מקורות ==