אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "סאטמאר (הויף)"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
וויקיזירט
וויקיזירט
שורה 39:
== מוסדות ==
 
סאטמאר פארמאגט היינט באזונדערע קהלות און מוסדות פאר אלע יארגענג אריינגערעכנט כוללים פאר אינגעלייט אין רוב חרדיש'ע געגענטער. צווישן אלע, וויליאמסבורג, קרית יואל, בארא פארק, מאנסי, מאנטריאל, לאנדאן, אנטווערפן, ירושלים, בני ברק, בלומינגבערג, לעקוואד און נאך.
סאטמאר האט [[בית מדרש|בתי מדרשים]] [[מוסדות]] געשפטען [[מקוואות]] [[קעמפס]] און נאך פילע זאכן.
 
אזוי אויך פארמאגן ביידע קהלות, קעמפס פאר אלע יארגענג.
=== בתי מדרשים ===
====וויליאמסבורג====
סאטמאר האט 17 בתי מדרשים אין וויליאמסבורג. דער עלטסטער בית המדרש איז דער קליינער בית המדרש אין הויז פון ר' יואל אויף בעדפארד עוו. די צווייטע געפינט זיך אויף ראדני סט און ווערט געפירט דורך די חסידים פון רבי זלמן לייב.
 
נאך דער פטירה פון רבי משה זענען די חסידים פון רבי אהרן אין וויליאמסבורג געבויט א בית המדרש אויף הופער סטריט, דער גרעסטער ביהמ"ד אין וויליאמסבורג.
 
אזוי אויך האבן ביידע זייטן עטליכע קלענערע בתי מדרשים אין אלע געגנטן פון וויליאמסבורג.
 
====קרית יואל====
:::* 12 גארפילד רד. - דער צענטראלער ביהמ"ד הגדול דקהל יטב לב אין קרית יואל געבויט בשנת תשל"ה דורך די ראשי הקהילה פון סאטמאר, איז באנייט געווארן א׳ סליחות תשל"ח און איז די גרעסטע ביהמ"ד פון סאטמאר איבער דער וועלט. דער דברי יואל פון סאטמאר האט דארט מתפלל געווען דורכאויס די ימים נוראים, וואו עס האבן עס דארטן מיטגעהאלטן די טויזנטער חסידים וועלכע זענען געקומען צו פארן. אינעם אונטערשטן שטאק פון ביהמ"ד געפונט זיך דער ״היכל ראזנבערג״ - דער געוועזענער חתונה זאל "קרית יואל מענאר".
:::* יאר תשע"ז ווערט צום ביהמ"ד צוגעבויט א פליגל אויף צפון זייט, וואו אויפן אונטערשטן שטאק קומט צו 3600 קוואדראט פיס צום היכל התורה לע"נ דעם ראה"ק פון סאטמאר ר' יצחק ראזנבערג ע"ה. אויפן ערשטן שטאק קומט צו נאך עטליכע הונדערט זיצן צום היבל ביהמ"ד הגדול אריינצונעמען די פילע מענטשן וועלכע קומען מיטהאלטן די תפילות מידי שבת בשבתו ומידי מועד במועדו אין ביהמ"ד הגדול. אינדערוואכן וועט עס צוטיילט ווערן אין פרישע שטיבלעך פאר די מנינים , אויפן דריטן שטאק וועט פארגרעסערט ווערן אי"ה דער עזרת נשים.
::::דער ביהמ"ד פון די זאליס איז אויף 5 גארפילד
 
אויך בתי מדרשים אין בארא פארק, מאנסי,בלומינגבורג, לייקוואוד, לאנדאן, אנטווערפן, מאנטשעסטער, ירושלים, בני ברק און בית שמש.
 
=== מוסדות התורה והחינוך ===
 
::'''וויליאמסבורג'''
::: תורה ויראה ובית רחל דרבינו יואל (זאליס) מיט קרוב צו 10,000 תלמידים אינגלעך מיידלעך און בחורים (אריינגערעכנט די ישיבה קטנות אין וומ"ס, מיט די מתיבתא אין קווינס).
::: תורה ויראה ובית רחל דרבינו יואל (חסידי מהר"א) מיט אריבער 6,000 תלמידים אינגלעך און מיידלעך.
::: 5 ישיבות קטנות (חסידי מהר"א) מיט אריבער 1,000 בחורים.
:: '''קרית יואל'''
::: מתיבתא תורה ויראה דרב"י מיט אריבער 1,000 בחורים
::: ת"ת תורה ויראה ובית רחל דרב"י מיט קרוב צו אכט טויזנט קינדער
::: ויואל משה (זאלוינים) מיט קרוב צו טויזנט קינדער
::: בני יואל מיט עטליכע הונדערט קינדער
:: '''מאנסי'''
::: תורה ויראה ובית אסתר אינטער ר' חיים יושע מיט קרוב צו 3,000 קינדער
::: די חסידי מהר"א האבען אויך מוסדות מיט אריבער 2,000 קינדער
:: '''בארא פארק'''
::: תורה ויראה ובית רחל דרבינו יואל מיט 5,000 קינדער
::: די זאלונים האבען אויכעט א געפענט א מוסד פאר יונגלעך און מיידלעך מיט קרוב צו 1,000 קינדער
:: '''מאנטריאל'''
::: ת"ת וישיבה תורת משה ובית חינוך לבנות בית אסתר מיט טויזנט קינדער וואו עס לערנען די קינדער פון ביידע זייטען
::: די חסידי מהר"א פארמאגען א ביהמ"ד אויף פארק עוו. און עווענטועל וועט אויפגעבויט ווערן אדורך זיי א צענטראלע ביהמ"ד הגדול מיט כסדרדיגע מנינים און שיעורי תורה, היכל התורה א.א.וו.
:: '''לאנדאן''' האבן ביידע גאר שיינע קהלות מיט רבנים העומדים בראש, ביי מהר"א רבי יוסף בנימין וואזנער (זון פון רבי [[חיים וואזנער|חיים]] אב"ד זכרון מאיר), און ביי די זאלוינים, רבי ברוך נתן האלבערשטאם (בן הגה"צ מקיוויאשד זצ"ל און איידעם ביי פאלטישאנער רב פון בארא פארק).
:: ביידע האבן ריזיגע מוסדות מיט טויזנטער קינדער, צוזאמען 4 טויזנט קינדער.
:: '''אנטווערפן''' זענען די זאלונים בראש פון די אלטע ביהמ"ד און ת"ת,
:: די חסידי מהר"א האבען אויך א קהלה מיט א הערליכע גרויס ביהמ"ד כולל ומקווה אויף די שארטאלאליי גאס וועלכע איז אויסגעשטיגן אלס די צענטראלע ביהמ"ד פון די אומגעגענט.
:: '''ירושלים-''' זענען די זאלונים די רוב, און טוען פארמאגען די אלטע בניני הקהלה והמוסדות בראש פון זייער רב רבי חיים צבי טייטלבוים בן מהרז"ל. די חסידים פון רבי אהרן האבן אויך געגרינדעט א קהלה.
:: '''בני ברק''' זענען רובא דרובא פון חסידי מהר"א. די זאליס האבן אויך געגרינדעט א קהלה.
:: '''מאנטשעסטער''' האבן ביידע קהלות, און לגבי די מוסדות האבן די חסידי מהר"א דעם ת"ת, און די זאלוינים די מיידל שולע, ביידע מיט פיל קינדער.
:: לעצטענס האט מען צוגעבויט נאך יודישע געגנטער ווי בלומינגבורג, און לעיקוואד ווי עס אנטוויקעלט זיך נייע קהלות מוסדות פאר די סאטמארער קהלות ומוסדות.
 
==== כוללים ====
דער רבי ז"ל האט לכתחילה נישט געהאלטן פון א כולל. אבער שאפראנע רב זצ"ל האט אים איבערגערעדט מיט'ן זאגן אז די אינגעלייט וואס ווילן גיין אין כולל זענען געצווינגען צו גיין אין פרעמדע מקומות.
:: '''וויליאמסבורג'''
 
===== חסידי מהרי"י (״זאלוינים״) =====
<blockquote>עטליכע כוללים דורכאויס די שטאט, בסך הכל קרוב צו טויזנט אינגעלייט:</blockquote>די גרעסטע איז כולל תהילות יואל מיט קרוב צו 400 אינגעלייט,
 
דערנאך איז בניני זופניק- קיעפ סט. מיט ארום 300 אינגעלייט
 
דערנאך קליימער סט. פאר די יונגערע, און דערנאך א סניף קווארטירט אין לימאנאווער שול פאר די וואס לערנען גפ"ת.
 
'''חסידי מהר"א (״ארוינים״)'''
 
דער בית המדרש הגדול אויף הופער סטריט וואו עס הארעווען קרוב צו 700 אברכים מציונים על התורה ועבודה מתוך הדחק איז די גרעסטע כולל אין וויליאמסבורג. בהנהלת הראה"כ הרה"ג רבי נפתלי הירצקא צוויבעל שליט"א וועלכע איז געווען ראה"כ אלע יארן אין סאטמאר, פון די צייטן פון ברך משה, מיט נאך קלענערע ראשי חבורות אויף די חבורות וכוללים אינערהאלב די מעכטיגע תורה אימפעריע,
:: '''קרית יואל -''' די צענטראלע בנין מבצר הכוללים אויף גארפיעלד רד. וואו עס הארעווען קרוב צו 1,000 אברכים מציונים על התורה ועבודה מתוך הדחק. בהנהלת הראה"כ הרה"ג רבי אברהם שלום פריעדמאן שליט"א און הרה"ג רבי העניך אשכנזי שליט"א, חדב"ן. מיט נאך קלענערע ראשי חבורות אויף די קרוב צו 30 חבורות וכוללים אינערהאלב די מעכטיגע תורה אימפעריע.
:: דערנאך די זאלוינים מיט א כולל אין ביהמ"ד אויף גארפיעלד מיט קרוב צו 200 אינגעלייט
: '''בארא פארק'''- כולל דברי יואל אין די אינטערשטע שטאק פון די ביהמ"ד הגדול אויף 53, וואו עס הארעווען דארטן קרוב צו 300 לומדים מופלגים, די ראה"כ איז הרב --- שליט"א, ווי אויך נאך קלענערע ראשי חבורות.
: ווי אויך האבן די זאלוינים א כולל אין זייער ביהמ"ד אויף 52 גאס מיט ארום 100 אינגעלייט בראשות הגאון ר' אהרן שמואל פאדווא בן הרב [[אפרים פאדווא]], גאב"ד לאנדאן
: '''מאנסי''' - כולל ברך משה אין די ביהמ"ד הגדול אויף 13 מאנסי בלווד. וואו עס הארעווען דארטן קרוב צו 200 לומדים מופלגים, ווי אויך נאך קלענערע ראשי חבורות.
:: כולל בביהמ"ד ויואל משה- 1 מאנסי בולעווארד.
:: מאנטריאל
: לאנדאן
: אנטווערפן
: '''ירושלים''' -
: דער אריגינעלער כולל ייטב לב העכער ביהמ"ד ויואל משה אין קרית ויואל משה אין עזרת תורה געגנט.
: כולל מציונים ויואל משה בהיכל ביהמ"ד הגדול ברך משה אויף רחוב יונה וואו עס הארעווען דארטן קרוב צו 80 לומדים מופלגים על טהרת הקודש. דער רוח החיים איז הרב שמואל זיינוויל פאגעל, וועלכע מאכט זיכער אז עס זאל זיין תמיכה בעתו ובזמנו.
: '''בני ברק'''- כולל עצי חיים בהיכל ביהמ"ד הגדול אין שיכון קרית יואל, ווי אויך אין נאך סאטמארער מקומות איבער דער שטאט, וואו עס הארעווען דארטן קרוב צו 350 לומדים מופלגים על טהרת הקודש. די ראה"כ איז הרב שלמה זלמן אולמאן שליט"א, הרב שלום טייטלבוים שליט"א דומ"ץ קרית ויואל משה מאנטיסעלאו, ווי אויך נאך קלענערע ראשי חבורות.
 
=== קעמפס ===
 
===== מהרי"י =====
:: אינגל קעמפ אין נעפאנעק
:: בחורים קעמפ אין דעירילענד
:: מיידל קעמפ אלטע אין קערהאנקסען
:: מיידל קעמפ נייע אין אלסטערהייטס
:: מחנה דברי יואל פון ישיבה גדולה סוואן לעיק
 
=====מהר"א=====
 
::מחנה רב טוב אין מאנטיסעלא
:: מחנה בית רחל אין סט. פאלסבורג
:: און נאך קעמפס פאר די 5 ישיבה קטנות פון חסידי מהר"א אין וומ"ס
 
=== חברה קדישא ===
סאטמאר האט זעקס בתי חיים. דאס ערשטע איז געווען אין [[לאנג איילענד]], דערנאך האט מען געקויפט אין ניו דזשערסי. נאך דער פטירה פון רבי יואל האט מען מחדש געווען אין קרית יואל. שפעטער ביי דער סאטמארער חלוקה האבן די זאלויניםחסידים פון מהרי"י מחדש געווען א נייע ביה"ח (גערופן "פאלאקס לאט")הארט נעבן דעם ארגינעלןאלטן בית החיים. אויך האבן זיידי חסידים פון מהרי"י אפגעקויפט א נייע חלקה אין ניו דזשערסי,
 
== סאטמאר אין ארץ ישראל ==
די רבנים פון דעם חסידות אין ארץ ישראל זענען:
* הרב אליהו כ"ץ, ממלא מקום אביו ורב פון שיכון קרית יואל ב'סאטמר אין [[בני ברק]]
* הרב חיים צבי טייטלבוים, זון פון רבי [[זלמן לייב טייטלבוים|זלמן לייב]], רב פון קהלות ומוסדות סאטמאר אין [[ירושלים]]
* הרב [[חיים צבי מייזליש]] (אייניקל פונעם [[משה טייטלבוים|ברך משה]]), רב סאטמאר אלעד, ראש ישיבת סאטמר אין בני ברק.
* הרב משה זאב זורגער, דיין אין ירושלים (מהרי"י)
* הרב שלמה יהודה הירש, דיין אין ירושלים (מהרי"י)
* הרב משה טייטלבוים, דיין אין ירושלים (מהרי"י)
 
* הרב חיים צבי טייטלבוים, זון פון רבי [[זלמן לייב טייטלבוים|זלמן לייב]], אבדק"ק ור"מ מ'קהלות סאטמאר ב'[[ירושלים]]
* הרב משה זאב זורגער דיין סאטמאר פון מהרז"ל קהלה
* הרב שלמה יהודה הירש, דיין פון רבי זלמן לייב'ס קהילה אין ירושלים
* הרב משה טייטלבוים (זון פון דעם [[סאסאוו (הויף)|סאסאווער]] רבי'ן), דיין חסידי מהר"א אין ירושלים
* הרב אליהו כ"ץ, ממלא מקום אביו ורב פון שיכון קרית יואל ב'סאטמר אין [[בני ברק]]
רבי זלמן לייב איז אמאל געווען רב פון דער סאטמארער קהילה אין ירושלים.
 
'''דייני ורבני סאטמאר (קהלות [[אהרן טייטלבוים|מהר"א]])'''
שורה 178 ⟵ 92:
הרב משה מנחם טירנויער דומ"ץ סאטמאר מאנטריאל
 
הרב שלמה לייב וויינבערגער פייעא רב חבר הביד"ץ ורב תהלות יואל רוטלידזש וראש הכולל
 
הרב זלמן לייב פילאף רב אברכים קיעף חבר הביד"ץ
 
הרב חיים דוד כ"ץ דומ"ץ בארא פארק חבר הביד"ץ
שורה 214 ⟵ 128:
הרב פרידמאן מו"ץ אנטווערפין
 
'''קהלות הרב חיים יושע האלברשטאםשמעון רבכ"ץ סאטמארדומ"ץ מאנסי'''
 
הרב שמעוןיודא כלייב ניימאן מו דיין מאנסי ורב דר פרענק
 
הרב יודא לייב ניימאן דיין מאנסי
 
הרב יוסף ברוך יונגרייז ראש הכולל מאנסי
 
הרב ישעי' טירנויער רב דיקעיטאר סאטמארמו"ץ מאנסי
 
 
הרב כ"ץ דיין בעיט'ס סאטמר
 
'''הרבנים וראשי ישיבות מקהלות סאטמאר ומקרוביוואס רבותינולעבן מסאטמאר ששבקו חיים לכל חי ו שיטתם להפילוגנישט'''
 
רבי '''נתן יוסף מייזעלס''' זצ"ל ראש ישיבת ומנהל סאטמאר ואבדק"ק סאטמאר לאנדאן וואס איז צוגעשטאנען שטארק צו די הנהגה פון מהרז"ל מסאטמאר זאגענדיג א פייערדיגע דרשה ביי זיין קענגליכע הכתרה,
 
הרב '''שמעי' שווארץ''' ז"ל ממאנטריאל אינו שייך בימיו
 
רבי '''כ"ץ''' ז"לרב אבדק"קפון ריסקווע ורבאון פון סאטמאר קרית יואל - בני ברק אינו שייך
 
רבי '''משה ארי' פריינד''' זצגאב"לד ראשהעדה ישיבתהחרדית סאטמאררב ורבאון סאטמארראש ב'רחובישיבה יואלפון סוף ימיו יצא נגד מהר"א והפובליק סקול בקריתסאטמאר יואלאין ירושלים
 
רבי '''שמעון ישראל פויזענן משאפראן''' זצ"ל ראש ישיבת סאטמאר נפטר תשכ"ח אינו שייך
 
רבי '''רפאל זילבער''' רב פריימאן זצ"ל ראש ישיבת סאטמאר נוטראל
 
רבי '''משה יאזפאוויטש''' זצ"ל רב צלותא דשלמה ראש ישיבת סאטמאר שייך לצד מהרז"ל
 
רבי '''אברהם לייטנער''' זצ"ל רב מאנטיוודיעא וראש ישיבת סאטאמר תומך בצד מהרז"ל ודרש לכבודו כמה פעמים
 
רבי '''משה דוב וויינבערגער''' זצ"לרב אבדק"קפון פייעא ממקרובי רבינורבי הק' זי"ע שונא מהר"איואל
 
הרב '''יוסף אשכנזי''' ז"ל רב מהר"י אשכנזי גבאי ואיש סודו של רבינו הק' זי"ע תומךפון מהרז"לרבי יואל
 
רבי '''יונה פילאפף''' זצ"ל ראש ישיבת סאטמאר קרית יואל עד יומו האחרון להמחלוקה הי' נוטראל
 
רבי '''מענדל רובין''' זצ"לרב אבדק"קפון מוזשיי קרוב לרביה"ק ומנהלמנהל סאטמאר בארא פארק נוטראל
 
רבי '''ברוך מילער''' זצ"ל ראש הכוללכולל בקרית יואל שייך לצד מהר"א
 
== וועבלינקען ==
שורה 259 ⟵ 171:
 
<center><gallery>
טעקע:SatmarRebbeYoel.png|'''האדמו"ררבי מסאטמאר<br />ר' ''[[יואל טייטלבוים]]'' ''' <br /> '''בעל דברי יואל'''
טעקע:Satmar-shlita.jpg|'''האדמו"ררבי מסאטמאר<br />ר' ''[[משה טייטלבוים]]'' '''<br /> '''בעל ברך משה'''
טעקע:Rebbeaaronteitelbaum.jpg|'''האדמו"ררבי מסאטמאר<br />ר' ''[[אהרן טייטלבוים]]'''''
טעקע:RebbeZalmanTeitelbaum.JPG|'''האדמו"ררבי מסאטמאר<br />ר' ''[[זלמן לייב טייטלבוים]]'''''
</gallery></center>