אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "סאטמאר (הויף)"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
ביטע נישט טוישן אן צוצייכענען א מקור
וויקיזירט
שורה 4:
== רבי יואל טייטלבוים ==
{{הויפט ארטיקל|יואל טייטלבוים}}
סאטמאר איז א גרויסע שטאט אין [[טראנסילוואניע]] (היינט אין [[ראמעניע]]) דארט וואו עס האבן געוואוינט טויזנטער פרומע אידן פון פארשידענע שיכטן און קרייזן אין די יארן נאך דער ערשטער וועלט-מלחמה. אין יאר [[ה'תרפ"ח]] איז פלוצלינג נסתלק געווארן דער סאטמארער רב, '''ר'רבי אליעזר דוד גרינוואלד''', דער '''קרן לדוד''', איז דאן ווידער ערוועקט געווארן דער געדאנק פון אויפנעמען רבי יואל טייטלבוים פאר רב. רבי יואל האט דארט געהאט פילע אנהענגערס און חסידים, נאך געציילטע יארן פון מיינונגס פארשידנהייטן און א דין תורה איז רבי יואל אויפגענומען געווארן פאר רב, און איז זיך געקומען באזעצן אין שטאט אין יאר תרצ"ד.
 
אין סאטמאר האט רבי יואל געפירט א גרויסע ישיבה. ער איז געווען דארט רב ביזן [[חורבן אייראפע]], ווען מ'האט אין [[ניסן]] [[ה'תש"ד]] קאנצערטרירט די סאטמארער אידן אין געטא, און זיי שפעטער ליקווידירט אין דעם טרויעריג-בארימטן פארניכטונג לאגער, אוישוויץ הי"ד.
שורה 13:
[[טעקע:2 satmar rabbes.jpg|קליין|250px| '''די סאטמארער רבי'ס''', לינקס רבי [[יואל טייטלבוים]], רעכטס זיין נעפע, רבי [[משה טייטלבוים]]]]
 
נאך זיין פטירה האט איבערגענומען די הנהגה זיין פלומעניק הגה"ק רבי [[משה טייטלבוים]] וועלכע האט ממשיך געווען מיט די הייליגע ארבייט, ווי מחזק זיין די יסודות און אזוי אויך מייסד געווען פרישע פליגל'ען צו דער הייליגער תורה אימפעריע בכל קצווי תבל.
 
רבי משה טייטלבוים , דער מנהיג פון די סאטמארער מוסדות, איז נסתלק געווארן אום [[כ"ו ניסן]] [[ה'תשס"ו]], און איז נטמן געווארן אינעם אוהל אין קרית יואל.
 
נאך זיין פטירה האבן איבערגענומען די הנהגה זיין עלטסטער זון רבי [[אהרן טייטלבוים|אהרן]] (מהר״א) אין קרית יואל און זיין דריטער זון רבי [[זלמן לייב טייטלבוים|זלמן לייב]] (מהרז״למהרי"י) אין װילימסבורג.
 
== היסטאריע ==
סאטמאר איז א קהילה אין [[ניו יארק]] וואס איז אויפגעשטעלט געווארן דורך א גרופע אידן ובראשם הר"ררבי יואל טייטלבוים, דער סאטמארער רבי. [[סאטמאר (שטאט)|סאטמאר]] איז דער נאמען פון א שטאט אין [[זיבנבערגן|זימבערגן]] וואו דער אדמו"ר איז געווען רב - נאכ'ן אנגעקומן אהין שוין נאך דער צווייטער וועלט מלחמה קיין [[אמעריקע]], אין זיך געזעהן אהן גארנישט אויף אזוי ווייט אז מ'האט געדארפט מצרף זיין צו מנין א [[קטן]] מיט א [[ספר תורה]] האט מען אנגעהויבן צו בויען [[מוסדות]] אין נאך פיל מיה און פלאג האבן מענטשן אנגעהויבן צו קומען דאווענען אדער צום טיש קיין סאטמאר (דאן א קליין [[בית המדרש]]'ל), אויך זענען אנגעקומען אביסל אידן פון מעבר לים.
 
=== קנאות ===
שורה 33:
דאס טיילן צדקה האט ער אויך אויסגעלערנט זיינע חסידים, ווען נאך היינט צו טאג זענע די סאטמארער פון די גרעסטע צדקה טיילער פאר יעדן צוועק.
 
די סאטמארער [[רביצין]] הרבנית הצדיקת אלטא פייגא ע"ה האט פארנומען דעם ארט פון די [[קעניג]]ן אין די סאטמארער מלוכה, און האט געהאט א גרויסן חלק אין אויסבויען אוןו אוועק שטעלן די סאטמארער אימפעריע, ביז דאס איז אויסגעוואקסן וואס ס'איז היינט.
 
דער רבי יואל און דיאלטא רביציןפייגא האבן אויך געגרינדעט און אוועקגעשטעלט אומצאליגע ארגאנעזציעס וואס העלפן אידן אין אלערליי שווערע אומשטענדן, צווישן די מוסדות ווערן פאררעכענט, רב טוב, [[ביקור חולים]], און נאך פיל אנדערע.
 
== מוסדות ==
שורה 43:
=== בתי מדרשים ===
====וויליאמסבורג====
סאטמאר האט 17 בתי מדרשים אין וויליאמסבורג. דער עלטסטער בית המדרש איז דער ביהמ"ד אויף ראדני סט. (חוץ דער קליינער בית המדרש אין הויז פון ר' יואל טייטלבויםאויף ערשטערבעדפארד סאטמארעוו. רב,די וואסצווייטע איזגעפינט עלטער)זיך וואסאויף ראדני ווערטסט היינטאון ווערט געפירט דורך די חסידים פון רבי זלמן לייב.
 
תיכף נאך דער פטירה פון רבי משה מסאטמאר זי"ע זענען די חסידים פון רבי אהרן אין וויליאמסבורג געבליבן בית המדרש'לאז נאכדעם וואס די [[זאליס]] האבן פארכאפט דעם ראדני בית המדרש. האבן זיי געבויט דעםא בית המדרש הגדול אויף הופער סטריט, דער גרעסטער ביהמ"ד אין וויליאמסבורג.
 
אזוי אויך האבן ביידע זייטן עטליכע קלענערע בתי מדרשים אין אלע געגנטן פון וויליאמסבורג.