|
'''יאָד''' (אין וויסרוסיש: '''ЁДЫ Іоды''', אין רוסיש:'''Иоды''',אין פויליש: '''Jody''') א יידישע קליינשטעטל פאר די צוויטער וועלט- מילחאָמע אין פוילן(ברעסלעבער בעצירק וולנער קרייז). יעצט אין ווייסרוסלנד(שארקיישטענער בעצירק, וויטעבסקסר קרייז). די יידן האָבן באקומען די רעכט צו באזעצן זיך דארט פון דער רוסישער רעגירונג נאר אין יאָר 1903.
== יידישעיידישער לעבן אין שטעטל ביז דער צווייטער וועלטמלחאָמעוועלטמלחמה ==
דאמלסט האָבן אָנגעהובן יידן פון די ארומיקע דערפער און שטעטלעך זיך באזעצן דודאָ און געגרינדעט באלד א קהילה. א טייל האט געקויפט ערד צו בויען הייזער ביין היגר פאָרעץ אָדער ביי די פויערןפויערים. און די אָרעמסטע האָבן געדונגן דירות ביי די גויים. ערב די צוויטער וועלטמלחאָמעוועלטמלחמה האָבן געווינט אין יאָד ארום 500 יידן.
אין שטעטל איז געווען א גרויסע שול, א קהלישע באָד מיט א מקווע, 2 חדרים פאר קינדער, געווען א רב און א שוחט. סהאבן פונקציונירט אורגאניזאציעס פון החלוץ און בית"ר.
א טייל פון גער יידישער יוגענט האָבןהאָט געפאָרן קיין ווילנע שטודירן אָדער ארבעטן.
יידן האָבן זיך באשעפטיקט אלס בעל - מלאָכות: שניידערס, שוסטערס, בלעכער, גלעזער און אנדערע. זיי האָבן באדינט די גאנצע סביבע. ביי די ארומיקע גויים זיינען כמעט ניט געווען הנטווערקערהאנטווערקער. די מער פאר מעגלעכעפארמעגלעכע האָבן זיך באשעפטיקט אין האנדל. אלע קראָמען אין שטעטל, חוץ פון צוויי, האָבן געהערט צו יידן. יעדר דינשטיג איז געווען א מארק-טאָג. אטלעכע מאָל אין יאָר זיינן פאָר געקומעןפאָרגעקומען ירידים. יידישע סוחרים האָבן געהאנדלט מיט פלאקס און גענדז.
אין דער סביבע זיינען געווען יידישע ערד-באזיצער(דער הויפטדערהויפט אין א יידישע דאָרף קיסלא-וושצינהקיסלאוושצינה) וואָס האָבן געפירט אן אגרארע ווירט-שאפט. אנדערע האָבן ארענדירט ביי די פריצים פרוכט סעדערפרוכטסעדער, מילך ווירטאפטן און זכויות צו פישפאנגן.
== דר חורבן ==
אין סעפטעמבער 1939, ביי אויסברוך פון די צוויטע וועלטמלחאָמעוועלטמלחמה איז די שטעטל פארנומן געוואָרן דורך דער רויטער ארמיי. און איז איינגעשטעלט געוואָרן די סובייעטישעסובייטישע מאכט.
אין יוני 1941, האָבן די דייטשן פארכאפט די שטעטל און מי דער הילף פון גידי היגע גויים אָנגהויבן טעראָרעזירןטעראָריזירן די יידן. די היגע פוילישע אינטעליגנץ האָט זיך געווענדעט צו די דייטשן מיט א ביטע ניט שיקן די יידן אין געטוס פון די גרעסערע שטעטלעך נאָר פאר-ניכטןפארניכטן זיי אויפן אָרט.
דעם 17 דעצעמבער 1941, כ"ז אין כסלו, אין חנוכה-צייט, ההבןהאָבן די גויישע שכנים געפירט די יידן תוצו די געגרייטעצוגעגרייטע גריבער, אויסגעטאָן זיי פון די בגדים און עטלעכע צייטשןדייטשן מיט גער הילף פון די היגער פאָליציי און הילפס-גרופע פאָליציאנטן פון ברעסלבברעסלעב, זיי געשאָסן. נאָך א היפשע צייט זיינען די גריבער געשטאנסןגעשטאנן אָפן און מען האָט געבראכט צו זיי אנטלאָפענע יידן וואָס זיינען געכאפט געוואָרן צורךאויף די ווגן דורך וויסרוסישע און רוסישע פויערים.
אויך די יידן פון די ארומיקע דערפער זיינען דער מורדעטדאָרמאָרדעט צוזאמען מיט די יאָדר יידן, ארום 500 יידן.
די געראטעוועטע יידן פון דער שחיטעשחיטה האָבן געקעמפט אין די רייען פון די פארטיאנער,פארטיזאנער באהאלטן זיך אין די וועלדער אָדער ביי פרידלעכע גויים. נאָר א טייל פון זיי זיינען געבליבן לעבן. עטלעכע פון זיי ההבןהאָבן נאָכן באפראיונג געקעמפט אין די רייען פון דער סאָווייטישער ארמיי.
יעצט איז די דארף יאָדי ריין פון יידן.
| 