אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "סקווירא (הויף)"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
אמת הערות וואס אלע עלטערע דור פון סקווירא קענען עדות זאגען אויף די ווארהייט פון יעדע פונקט
אמת'ע פאקטן ממקור ראשון, אדער וואס כ'האב אליינס מיטגעהאלטן. מקען עס נאכגיין. און זעהן
שורה 67:
הרב דוד טווערסקי האט אוועקגעשטעלט א צענטראלע קאסע, מיטן נאמען '''שקל הקודש''', וואס ווערט אנגעפירט אונטער זיין פערזענליכער אויפֿפאסונג, וואס איז די הויפט שפייזער פאר אלע סקווערער מוסדות, אין שטעטל און אויך איבער דער וועלט.
 
=== די היסטאריע אין קורצן ===
אין די תש״ל יארן האט מען זיך צוביסלעך אנגעהויבן בויען דאס חסידות און קהילה איז געווען מיט פיל פרעמדע משפחות וואס זיי זענען געווען ענעדרשט בעלזער חסידים אדער סתם עמך בית ישראל, די אלטע רעביצין טראני ע"ה מיט די הילף פון געטרייע עסקנים האבן שווער געארבעט איבער צו מאכען דער ציבור זאל אננעמען די הנהגה פון דעם רבי׳ן שליט"א מ'האט געמאכט א וועד החסידות וואס האט געמאכט פארשידענע תקנות וואס האט געבינדן יעדן צו סקווירער מנהגים סיי אין בית המדרש סיי און שטוב.
 
שורה 80:
ווי אויך האט דער שוואגער די וויזניצער מאנסיער רבי שליט"א מוחה געווען נאך א חתונה הערענדיג אז די חתונה האט מען מיטגעהאלטן דורך דער טעלוויזיע וואס ביי חסידים איז דאס אסור און ביי סקווירא איז דאס געווען זייער הארב אלע יארן, האט די וויזניצער רבי געזאגט אז די זיידעס קומען נישט צו אזא שמחה... האט סקווירא דעמאלט ארויסגעלייגט א נאטיץ אז ס'נישט געקומען אויף זייער פארלאנג, אינטערסאנט איז אז אפיצעיל איז סקווירא געבליבען בשלום מיט וויזניץ אפי' נאך פארשיעדנע מחאות, וואס איז געקומען פון די שוואגער, האט מען אנגעהאלטען אחדות און געגאנגען אפיציעל צו שמחות, און ווי באקאנט ווען דער רבי זעט ווי איינער נעמט א בילד פון אים בעט ער אז יענער זאל אויפהערן, ווייל דער סקווירער רבי ז"ל פלעגט אויך נישט לאזן. הגם ביים אלטען רבי'ן איז געווען בילדער יהרג ואל יעבור וואס פילע ווייסען צו דערציילען גאר שארפע לשונות אקעגין איינער וואס האט דערוואגט צו כאפען א בילד און דערפאר איז טאקע נישטא פיל בילדער, אבער ער ווייסט אז היינט איז אנדערעשט, און ממוז דאס משנה זיין און קען מען גרינגער כאפן בילדער. און ער פארשטייט אז ביי פילע סקווירא מסיבות באשטעלט מען אפיציעל פון הויף פאטאגראפן אפצוכאפן די מאורע וואס ווערט ארויסגעגעבן דורך סקווירער בילדער.
 
=== די פרשה מיט די רעגורינג ===
שפעטער האט סקווירא געהאט גרויסע צרות פון די רעגירונג פראגראמען וואס די רעגירונג האט געהאלטן אז זיי האבן גענומען אויף נישט ריכטיגע נעמען און מ'האט אריינגעלייגט און תפיסה פינעף סקווירער חסידים און אנדערע זענען אנטלאפין ס'געווען פארן רבין חדשים פון עגמת נפש און צער פילנדיג אלץ נשיא המוסד אן אחריות אויף די מענטשן. דער רבי איז געפארן דאן קיין וואשינגטאן צום פרעזידענט [[ביל קלינטאן]] און ער האט געבעטן אז ער זאל זיי פארדענען און טאקע נאך זיצן עטליכע יאר האט ער מקצר געווען זייער שטראף.
 
=== די פרשה מיט די אלעטרהיים ===
און די ע' יארן האט זיך אנגעהויבן א נייע מערכה ווען פארשידענע סקווירא איינווינער זענען ארויס דאווענען אין אן אלטערהיים לעבען סקווירא וואס לויט דער תקנה אין סקווירא וואס דער סקווירא רבי ז"ל האט געמאכט. דארפן אלע אידן דאווענען שבת אין דער שטאטישער שול. דער רבי האט געהאט דערפון אסאך עגמת נפש און צער, און האט באפוילן די ראשי קהילה און דיינים צו טון וואס זיי קענען אפצוהאלטן די אידן פון עובר זיין די סקווירא תקנה.
 
[מען מוז צוגעבען צו די היסטאריע פון איין מנין אין שטעטל, ווען דידער אלטע רבי האט געגרינדענטגעגרינדעט די שטעטל איז פשוט געווען פשוט אז ס'נאר דא איין מנין, אויף דער רבי'ס פארלאנג, ווייל ס'איז סך הכל געווען צענדליגער מענטשען טאטעס זיידעס מיט קינדער צוזאצאען 50 60 נפשות, ווער דארף מער ווי איין מנין? און יעדער איז געווען בדעה ובעצה אחת, און ווי פארשטייט זיך יעדער האט מחשיב געווען די רבי. וואס איז די הווא אמינא אויף אנדערשט,. שפעטערכאטש מיטוואס דיגעוויסע יארעןהאבן איזבאלד דיאין זאךאנפאנג זייערפונעם צווואקסעןשטעטל ב"הגעוואלט אזמאכן א גרויסער עולם מיט איין בית המדרש ווערט ענג פאר מענטשיןבאזונדערע מנין, צואבער וויילדער דיאלטע פלאץ איז וויינוג, אדער ווייל מענטשען דארפן אנערקענוק, אדער ווייל איינעררבי האט אנישט פראבלעם זיך צו טרעפען מיט געוויסע מענטשעגעלאזט, און גייןדי און שולגעדאנק איז זיכערבאלד אז מ'טרעפט זיך מיט זיי איז דאס זייער אומאנגענעם, איז געווארען אז פיל מענטשין פאלען ארויסאראפ פון די גרויסע סיסטעם,טיש.
 
שפעטער מיט די יארען איז די זאך זייער צווואקסען ב"ה אז א גרויסער עולם קע"ה,מיט איין בית המדרש ווערט ענג פאר מענטשן, צו ווייל די פלאץ איז ווייניג, אדער ווייל מענטשן דארפן אנערקענוג, אדער ווייל איינער האט א פראבלעם זיך צו טרעפען מיט געוויסע מענטשן, און ווען מען גיט אין שול איז זיכער אז מ'טרעפט זיך מיט זיי איז דאס זייער אומאנגענעם, איז געווארען אז פיל מענטשן פאלען ארויס פון די גרויסע סיסטעם.
דאן קוקט מען איבער די היסטאריע און מען זעהט אז אמאל בימי די אלטע רבי איז נישט געווען אזוי אסור נאך א מנין , והא ראי' ווען הרב משה אייזענבאך איז קראנק געווען פארציילען זיינע קינדער אז ר' יעקב אויסטערליץ איז געקומען ברענגען שבת קודש מנין פון שול! און ס'נישט געווען אסור ס'געווען זייער פארשטענדליך, ווי אויכעט געדענקען רוב ציבור אז די מנין אין פרידוואלד איז אנגעאנגען 20 יאר מיט די אפיציעלע הסכמה פון די הנהגה,
 
דאן קוקט מען איבער די היסטאריע און מען זעהט אז אמאל בימי די אלטע רבי איז נישט געווען אזוי אסור נאך א מנין , והא ראי' ווען הרב משה אייזענבאך איז קראנק געווען פארציילען זיינע קינדער אז ר' יעקב אויסטערליץ איז געקומען ברענגען שבת קודש מנין פון שול! און ס'נישט געווען אזוי אסור ס'געווען זייער פארשטענדליך, ווי אויכעט געדענקען רוב ציבור אז די מנין אין פרידוואלד איז אנגעאנגען 20 יאר מיט די אפיציעלע הסכמה פון די הנהגה,.
אויפאמאל איז געגאנגען אזעליכע וואס מאכען זיך באקוועם דייקא נישט און גרויסען שול, האט מען אנגעהויבען פארציילן אז ס'דא א תקנה וואס קיינער ווייסט נישט אז ס'איז אמאל בכלל געווען אינדרויסען פון שטעטל קען זיין וווען די אלטע רבי לעבט און ער טראכט ווי א צדיק וואלט ער יא געלאזט און די היינטיגע מצב מאכען נאך מנינים אפיציעלע מטעם הקהלה און ס'וואלט גורם געווען אזעלטענע שיינע אחדות פון פיל בתי מדרשים וואס דאווענען און לערנין אינטער די נשיאות פון די רבי שליט"א]
 
אויפאמאל איז געגאנגען אזעליכע וואס מאכען זיך באקוועם דייקא נישט אוןאין גרויסען שול, האט מען אנגעהויבען פארציילןרעדן אז ס'דא אאזא תקנה וואס קיינער ווייסט נישט אז ס'איז אמאל בכלל געווען אינדרויסען פון שטעטל . קען זיין ווועןווען דידער אלטע רבי לעבט און ער טראכט ווי א צדיקהיינט, וואלט ער יא געלאזט אוןאין די היינטיגע מצב מאכען נאך מנינים אפיציעלע מטעם הקהלה און ס'וואלט גורם געווען אזעלטענעא זעלטענע שיינע אחדות פון פיל בתי מדרשים וואס דאווענען און לערנין אינטער די נשיאות פון די רבי שליט"א, און עס איז שטארק מעגליך אז נישט. עכ"פ די היינטיגע רבי שליט"א וואס איז די מנהיג פון סקווירא האט געהאט דערפון אסאך עגמת נפש, און האט געהאלטן אז נאך מנינים און בתי מדרשים וועט ממש אונטערברענגען די יסוד פון שטעטל, און עס וועט ווערן אלע מיני פארטייען, בתי מדרשים, און דערנאך אפילו פרעמדע מוסדות]
די ראשי קהילה האבן גערעדט מיט די אידן, און רוב האבן טאקע אויפגעהערט דארטן צו דאווענען, חוץ עטליכע וואס זענען געבליבן אפילו נאכן בעטן צענדליגע מאל. דער משגיח אין ישיבה האט שטארק געהעצט בחורים אז מ'דארף טון אלעס וואס מען קען דער צדיק האט נישט קיין קלארן קאפ מען מוז אפהאלטן די עזי פנים, יעדע פרייטאג צונאכטס האבן די בחורים געבראכן פענסטערס און געשטאכן רעדלעך פון קארס פון אט די סקווירא איינווינער ווואס זיי גייען שבת ארויס, מ'האט אפי' געזען די קינדער פון רבי'ן האלטן מיט די מחאות און קולות וואס די בחורים מאכן מיט א הנאה, אז מ'נעמט זיך אן פאר כבוד התורה.
 
די ראשי קהילה האבן גערעדט מיט די אידן, און רוב האבן טאקע אויפגעהערט דארטן צו דאווענען, חוץ עטליכע וואס זענען געבליבן אפילו נאכן בעטן צענדליגע מאל. דער משגיח אין ישיבה האט שטארק געהעצט בחורים אז מ'דארף טון אלעס וואס מען קען דער צדיק האט נישט קיין קלארן קאפ מען מוז אפהאלטן די עזי פנים,. און בכלל איז די לופט אין סקווירא געווען זייער היציג אקעגן די אידן. יעדע פרייטאג צונאכטס האבן די בחורים געבראכן פענסטערס און געשטאכן רעדלעך פון קארס פון אט די סקווירא איינווינער ווואס זיי גייען שבת ארויס, מ'האט אפי' געזען די קינדער פון רבי'ן האלטן מיט די מחאות און קולות וואס די בחורים מאכן מיט א הנאה, אז מ'נעמט זיך אן פאר כבוד התורה.
 
ביז ליל ל"ג בעומר האט א הויז בחור פון רבי'ן (דער רבי וויל נישט זיין אליינס אין שטוב, צוליב חשד אז אפשר וועט א פרוי אריינקומען אין הויז, וואס איז א שטיקל מקום ציבורי, און עס וועט זיין א חשד יחוד. צוליב דעם שלאפט א בחור אין די אינטערשטע שטאק פון רבי'ס הויז.) גענומען גאז מיט פייער, פון רבינ'ס שטוב און געוואלט אונטערצינדן די הויז פון איינעם פון די מענטשן, און האט זיך עס נישט גוט אויסגעשפילט, ווייל יענער איז ארויס זיך אנפפערען מיט דער בחור אין ביידע זעען געווארן טיילווייז פארברענט, און דער איד איז דערנאך געלעגן אין שפיטאל א לאנגע צייט, ווייל זיין גאנצער קערפער איז פארברענט געווארן, דאן האט זיך אנגעהויבן א נייע משפט ווי דער איד האט אנגעקלאגט דעם סקווירא רבי און דעם בחור. האט מען געדארפט צאלן מיליאנן דאלער פאר דעם נשרף און דאס אלעס איז געפאלן אויפן רבין זייער שווער, און דער בחור איז געגאנגען אין תפיסה פאר עטליכע יאר, וואס דער נאך האט מען געטראפן פרישע טענה'ס אז ער איז געווען יונג און מ'האט אים באפרייט פון די פילע יארן.
שורה 96 ⟵ 100:
דאנערשטיג נאך ל"ג בעומר וואס איז געווען יענע יאר מוצאי שבת, האט דער רבי האט געזאגט נאכדעם ביי א שמיעס אין שטיב פאר א חברה בחורים אז אין סקווירא גייט מען בדרכי נועם מען זאל נישט גיין מיט אלימות און געווינטשען א רפואה שלימה פאר די פאברענטע און מען זאל מערנישט מאכען פאר אים א עגמת נפש.
 
דערנאך האבן די ראשי קהילה פארדאמט די מעשה סיי ברבים אין ביהמ"ד ביי א גרויסע אסיפה,. און סייאזוי אויך האבן זיי ארומגעשיקט צעטליך ווי זיי האבן פארדאמט סיי די מעשה פון דעם בחור, און געזאגט אז ס'נאר געווען א ל"ג בעומר שפיצעל... און ס'נישט באמת די דרך פון סקווירא,. און אויך שטארק פארדאמט די אלע לשון הרע'ס און איינזייטיגקייט אקעגן סקווירא. אזוי אויך האט מען געהערט פון דער רבי'ס עלטסטע זון, הרב אהרן מענדיל א שמועס ווי ער האט עס פארדאמט. אבער דער משגיח וואס האט אנגהעצט די בחורים איז נישט באזייטיגט געווארען, עראיזער איז נאך משגיח עד היום הזה,.
 
דער איד האט אין זיין אנקלאגע קעגן דער סקווירא רבי, אויך אנגעקלאגט דאס וואס ס'איז דא נאר איין מנין אין שטעטל. און דאס וואס
ווי אויך האט די רבינ'ס עלטסטע אייניקעל הרב יעקב יוסף בן הרא"מ ארויס מיט עטליכע שארפע שמיסען ביי פארשידענע חבורות מסביר צו זיין די טיפע חכמה פונעם זיידען די רבי שליט"א ווי אזוי צו פירען אזא שטעטל, און מסביר געווען אז אזא מין מציאות ווי די סקווערע שטעטל איז בלויז דא איינס אויפן וועלט, אלע אנדערע חסידישע שטעטלעך זענען אדער געבליבן קליין און נישט געוואקסן, אדער איז עס געווארן א שטעטל פאר אלעמען. ממילא איז דא בלויז איין מענטש וואס פארשטייט וויאזוי צו פירן אזא שטעטל, דער וואס האט עס געפירט ביז היינט. און ער האט הייס פארדאמט איינער וואס קלערט אריין צו איז ריכטיג די הנהגה , און מצדיק געווען די סקווירא וועג פון איין גרויסער בית המדרש טראץ וואס צענדליגע דאוונען נישט וועגן מאנגל און פלאץ אדער אנדערע פראבלעמען וואס קומט מיט מיט אזא גרויסער ציבור , אויף א בחינה אין רשות להרהר אחריה, דאס איז ריכטיג און דאס איז טיפע חכמה וואס ווי דערוואגט זיך קליינע מענוטשליך צו זאגען דעה'ס אינדעם.
 
ווי אויך האט די רבינ'ס עלטסטע אייניקעל הרב יעקב יוסף בן הרא"מ ארויס מיט עטליכע שארפע שמיסען ביי פארשידענע חבורות מסביר צו זיין די טיפע חכמה פונעם זיידען די רבי שליט"א ווי אזוי צו פירען אזא שטעטל, און מסביר געווען אז אזא מין מציאות ווי די סקווערע שטעטל איז בלויז דא איינס אויפן וועלט, אלע אנדערע חסידישע שטעטלעך זענען אדער געבליבן קליין און נישט געוואקסן, אדער איז עס געווארן א שטעטל פאר אלעמען. ממילא איז דא בלויז איין מענטש וואס פארשטייט וויאזוי צו פירן אזא שטעטל, דער וואס האט עס געפירט ביז היינט. און ער האט הייס פארדאמט איינער וואס קלערט אריין צו איז ריכטיג די הנהגה , און מצדיק געווען די סקווירא וועג פון איין גרויסער בית המדרש טראץ וואס צענדליגע דאוונען נישט וועגן מאנגל און פלאץ אדער אנדערע פראבלעמען וואס קומט מיט מיט אזא גרויסער ציבור , אויף א בחינה אין רשות להרהר אחריה, דאס איז ריכטיג און דאס איז טיפע חכמה וואסאון ווי דערוואגט זיךקענען קליינע מענוטשליךמענטשן וואס האבן נאך קיינמאל נישט געפירט אזא צושטעטל זאגען דעה'ס אינדעם.
אזוי אויך האבן רובו דרובו פון חסידי סקווירא זיך ארויסגעשטעלט אין שטיצע פון דער בחור.
 
אזוי אויך האבן אנדערע משפיעים געגיבן שמועסן און מסביר געווען די הארבקייט פון מסירה, די הארבקייט פון טשעפען מיט א רבי, א מנהיג ישראל, און מסביר געווען די תקנה פון איין ביהמ"ד. וכדומה.
 
אויך האבן רובו דרובו פון חסידי סקווירא זיך ארויסגעשטעלט אין שטיצע פון דער בחור, און במשך די קומענדיגע פאר יאר זענען הונדרעטע חסידי סקווירא אים געפארן באזוכן אין תפיסה, אים געשיקט טויזענטע בריוון, און מחזק געווען. און מען האט אפילו צוזאמגעשטעלט שווערע טויזענטע דאלער'ן פון חסידי סקווירא, פאר די קעיס.
 
אינטערסאנט איז, עטליכע האבען אנגעפרעגט ביים גדול הדור הרב חיים קניבסקי צו מ'מעג דאוונען אין די אלטער היים האט ער געזאגט פארוואס נישט? האט מען אים מסביר געווען די רצון פון די רבי שליט"א האט ער געלאכט און גענטפירט אויב מדאווענט נישט זמן תפלה אי זאסור צו דאווענען אין דיגרויסע שול איז פשוט די גרעסטע מצוה ארויסצוגיין דאוונען בזמנה וכהלכתה, און סקווירא האט נישט להלכה א רעכט צו בינדען א זאך וואס איז חוץ לעיר.
שורה 106 ⟵ 114:
עס איז אינטערעסאנט צו צוצייכענען אז אין די ערשטע יארן פון שטעטל ווען דער סקווערע רבי ז"ל האט געמאכט די תקנה אז מען זאל נאר דאווענען אין איין ביהמ"ד, האבן געוויסע געוואלט מאכן א באזונדערע מנין מיט די טענה אז מען דאווענט אין די גרויסע ביהמ"ד צו שפעט (מען פלעגט אין זומער דאווענען 11:40) האט דער סקווערער רבי ז"ל געזאגט שארף: "א מנין דארפן זיי? זיי מיינען צו מאכן פארטייען!" (אבער למעשה האט ער געטוישט און אנגעפאנגען דאווענען 11:20)
 
זינט די מעשה איז נאך נישט געווען קיין שום אלימות אין שטעטל טראץ וואס עטליכע אידן דאווענען נאך אלס אין די אלטערהיים. חוץ ביי א געוויסע לוי' פון און ביי נאך פעלער ווען עס איז אריינגעקומען מענטשען וואס מען וויל נישט זעהן אין סקווירא. טראץ וואס(אנהייב עטליכעהאט אידןדי דאווענעןקהילה נאךאהין אלסגעשיקט איןצו די אלטערהיים מענטשן מיט אפיצעילע רשות צו משלים זיין דארטן מנין. פארשטייטאבער זיךווען קאנטראלירטגעוויסע דורךאידן האבן אנגעהויבן קומען אן רשות, פונקט ווי אמאל. האט די קהלהקהילה אויפגעהערט אהינצושיקן מענטשן, און פרובירט צו רעדן צו מענטשן זאל אויפהערן, דערווייל אן ערפאלג.)
 
אין תשע"ה האט דער רבי געמאכט א נייע תקנה, און געבעטן פון מענטשן אז מ'זאל נישט קויפן קיין הייזער א מייל ארום סקווירא ווייל סקווירא זאל בלייבען עקסטער פון די אידישע מאנסי, עס זאל אנהאלטן די צורה פון א שטעטל, מיט אייגענע גדרים וסייגים, און ווען א מוסד האט געקויפט א מייל אדער ארום א מייל, איז געווען א גאנצע עסק, און סקווירא האט פאר שווערע מיליאנען אויסגעקויפט בנינים פון סאטמאר מהר"א, און מונקאטש, און פיל נאך, כדי צו האלטן קאנטרלירט פון די ארומיגע מאנסי, און די סקווירא חסידים קויפן אפ פילע הייזער אין די געגענט פון סקווירא, און פארדינגען עס פאר גוים. וואס געוויסע אידען וואס האבן אלס ליב צו האבן טענות, אפילו ביי זאכן וואס זענען זיי נישט נוגע, קוקען דאס זייער נעגאטיוו אן. פארוואס דארף מען דא מאכען א טיילונג
 
טראצדעם גייט ארויס יעדן שבת ארויס אידן דאווענען וותיקין, זיי גייען אין די שניי און היץ אבי נישט צו דאווענען אין סקווירא, וואס מ׳שטעלט זיך קרוב צו חצות היום, און רוב שבתים דאווענט דער רבי פארן עמוד תפילת מוסף און עס נעמט זייער לאנג. אויכעט אנדערשט ביים רבין ז"ל וואס האט געדאווענט שנעל און נאר עטליכע מאל א יאר,.
 
לעצטענ'ס האבן אסאך אידן וואס האבן זיך נישט געוואלט צושטעלן צו די תקנות ארויסגעמופט פון שטעטל. אזוי אז לעצטענ'ס איז שוין רואיג'ער.
 
== סקווערער מנהגים==