אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "כנען (מיטל־עלטערישע לענדער)"
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
מ פוילישער האט באוועגט בלאט כּנען (מיטל־עלטערישע לענדער) צו כנען (מיטל־עלטערישע לענדער) |
אין תקציר עריכה |
||
שורה 1:
'''
== די ליטעראַרישע
דער נאָמען "
== געשיכטע און דעמאָגראַפיע ==
== די כּנענישע שפּראַכן ==▼
ביז היינטיקן טאָג איז עס ניט קלאָר פון וואַנעט זיינען די כנענישע יידן אָנגעקומען אין סלאַווישע לענדער. אַפילו די גענעטישע שייכות צווישן מערב און מזרח כנען זיינען ניט קלאָר. פריער האָט מען געטענהט, אַז די כנענים שטעלן מיט זיך פאָר אַ כוואַליע אימיגראַנטן פון מערב — פון אשכנז, וואָס שפּעטער צו זיינען געווען אַריבער אויף סלאַווישע לשונות. פאָרשונגען פון דער לעצטער צייט האָבן אָנגעוויזן, אַז לפּחות מזרח כנענים האָבן בפירושע שייכות צו ביזאַנטישע יידן.<ref name=Kulik08b/><ref name=Kulik11/>
די צאָל כנענים איז געווען גאָר ווינציק. לויט איינער אַ [[פאָלקסציילונג]] אין 16טן י.ה. האָבן אין מזרח געוואוינט בערך עטלעכע הונדערטער משפּחות. די אַבסאָרבציע פון אָרטיקע יידן דורך אשכנזים האָט זיך אָנגעהויבן פריער אין מערב כנען, אַזוי אַז אין 16טן י.ה. איז די קהילה דורכויס געווען אשכנזישע. די מיגראַציע פון אשכנזים אין מזרח כנען האָט אָנגעהויבן שפּעטער, אין 15—16 י.ה. און געמישטע קהילות פון כנענים און די נייערע אימיגראַנטן זיינען באַוואוסט ביזן ערשטן טייל 17טן י.ה.<ref name=Beider01/>
די כנענים האָבן גערעדט משמעות [[סלאַווישע שפּראַכן]]. אין מערבדיקן כנען איז די שפּראַך געווען באַזירט אויף [[טשעכיש]], אַז עס ווייזן אויף די וויכטיקסטע [[גלאָסע]]ס אין די טעקסטן פון [[אור זרוע]] און [[ערוגות בושם]] פון 13טן יאָרהונדערט און אויך אין [[רש״י]]<ref name=Jakobson85/>. אין די דאָזיקע מקורות און אין אַנדערע טעקסטן שטאַמענדיקע פון [[בעמן]] איז פאַרשפּרייט די פאָרמולע "בלשוננו לשון כנען", וואָס מאַכט קלאָר אַז דאָס איז געווען זייער טאָגטעגלעכע שפּראַך. אָטאָ די גלאָסעס זיינען פון די פריערסטע טעקסטן אויף דער [[טשעכיש]]ער שפּראַך, אַן אמתער אוצר פאַר די פאָרשער פון טשעכיש, הגם מ׳ווייס גענוי ניט, צי ס׳זיינען דאָ געווען חילוקים צווישן די לשונות פון יידן און גויים<ref name=Weinreich56/>.
== הברה ==
די הברה פון [[לשון קודש]] ביי די כנענים איז געווען בפירוש אונטערשידלעך פון דעם [[אשכנזישע הברה|אשכנזישן אַרויסרייד]]. ווייניק פּרטים זיינען באַוואוסט פון מערב כנען, אָבער פון רוס איז דאָ אַ רייכער מאַטעריאַל פון איבערזעצונגען אין סלאַווישע אותיות, וואָס זיינען צוגעגרייט געוואָרן אין דער שותפות מיט אָרטיקע יידן<ref name=Taube11/>. באַזירט על־פּי רוב אויף דעם, וויאַזוי זיינען איבערגעגעבן די פּערזענלעכע נעמען האָט מען געקלערט, אַז דער וואָקאַליזם פון [[לשון קודש]] פון מזרח כנענים איז געווען ענלעכער צום [[ספרדישע הברה|ספרדישן אַרויסרייד]]<ref name=Altbauer92/>:
* די [[סגול]] און [[צירה]] באַצייכענען דעם זעלביקן e-קלאַנג;
* די [[פּתח]] און [[קמץ]] גדול האָבן געהאַט גלייכע a-רעאַליזאַציע;
* [[חולם]] און [[קמץ קטן]] באַצייכענען דעם o-קלאַנג;
* [[שווא]] ווערט איבערגעגעבן דורך כלערלייאיקע סלאַווישע וואָקאַלן אָדער צומאָל בלייבט גאָר שטום.
די וויכטיקסטע שטריכן פון די רעאַליזאַציעס פון קאָנסאָנאַנט אותיות זיינען אַזוינע<ref name=Altbauer92/><ref name=Aslanov13/>:
* די [[כּף]] און [[קוף]] באַצייכענען דעם גלייכן k-קלאַנג;
* די כֿף און [[חית]] ווערן כסדר איבערגעגעבן אין סלאַווישע טראַנסקריפּציעס מיטן אות х;
* [[צדיק (אות)|צדיק]] באַצייכענט בפירוש אַ t͡s-קלאַנג;
* דער [[תֿוו]] האָט געקלונגען אַזוי ווי תּוו.
== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע
|refs=
<ref name=Weinreich73>
<ref name=Jakobson85>Якобсон РО (1985) Из разысканий над старочешскими глоссами в средневековых еврейских памятниках. In: ''Jakobson R (ed) Selected Writings: Early Slavic Paths and Crossroads'': 855–857</ref>
<ref name=Taube10>Taube M (2010) Transmission of scientific texts in 15th-century Eastern Knaan. ''Aleph'' '''10''': 315–353</ref>
<ref name=Aslanov13>Aslanov C (2013) Judeo-Slavic, Hebrew component in. In: ''Khan G (ed) Encyclopedia of Hebrew Language and Linguistics''</ref>
<ref name=Taube11>Taube M (2011) Jewish-Christian collaboration in medieval Slavic translations from Hebrew. In: ''Izmirlieva V, Gasparov B (eds) Translation and Tradition in "Slavia Orthodoxa"'': 26–45</ref>
<ref name=Kulik08b>Kulik A (2008) Judeo-Greek legacy in medieval Rus’. ''Viator'' '''39''': 51–64</ref>
<ref name=Kulik11>Kulik A (2011) The Jews of Slavia Graeca: the northern frontier of Byzantine Jewry? In: ''Bonfil R, Irshai O, Stroumsa GG, Talgam R (eds) Jews in Byzantium: Dialectics of Minority and Majority Cultures'': 297–314</ref>
<ref name=Weinreich56>Weinreich M (1956) Yiddish, Knaanic, Slavic: the basic relationships. In: ''For Roman Jakobson: Essays on the occasion of his 60th birthday, 11 October 1956'': 622–632</ref>
<ref name=Altbauer92>Altbauer M (1992) The five biblical scrolls in a sixteenth-century Jewish translation into Belorussian (Vilnius Codex 262). The Israel Academy of Sciences and Humanities, 421 pp</ref>
<ref name=Beider01>Beider A (2001) A Dictionary of Ashkenazic Given Names. Avotaynu, 682 pp.</ref>
<!--
<ref name=Gruber13>Gruber Y (2013) Russia. In: ''Khan G (ed) Encyclopedia of Hebrew Language and Linguistics, Vol III'': 434–441</ref>
<ref name=Kulik12>Kulik A (2012) Jews from Rus’ in Medieval England. ''The Jewish Quarterly Review'' '''102'': 371–403</ref>
<ref name=Wexler87>Wexler P (1987) Explorations in Judeo-Slavic Linguistics. E.J. Brill, Leiden: xx+286 pp</ref>
<ref name=Harkavy65>Гаркави АЯ (1865) Об языке Евреев живших в древнее время на Руси и о славянских словах встречаемых у еврейских писателей. Типография Императорской Академии Наук, Санкт-Петербург: 65 pp</ref>
<ref name=Birnbaum73>Birnbaum H (1973) On some evidence of Jewish life and anti-Jewish sentiments in medieval Russia. ''Viator'' '''4''': 225–255</ref>
<ref name=Kulik08a>Кулик А (2008) Евреи Древней Руси: источники и историческая реконструкция. ''Ruthenica'' '''7''': 52–70</ref>
<ref name=Katz13>Katz D (2013) Knaanic in the medieval and modern scholarly imagination. In: ''Bláha O, Dittmann R, Komárek K (eds) Knaanic Language: Structure and Historical Background'': 156–190</ref>
<ref name=Jakobson64>Jakobson R, Halle M (1964) The term ''Canaan'' in Medieval Hebrew. In: ''For Max Weinreich on his 70th Birthday'': 149–171</ref>
-->
}}
[[קאַטעגאָריע:יידישע שטרעמונגען]]
|