אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "נחמן מברסלב"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
איהם --> אים
אין תקציר עריכה
שורה 12:
פון אנהייב אהן איז אים גוט אריין די זאך פון התבודדות, און האט דערין זייער אסאך עוסק געווען.
 
אין לערנען תורה איז ער געווען א זעלטענהייטזעלטנהייט, ער פלעגט פארציילטפארציילן אז נאך אין זיינע יונגע יארן האט ער דורך געלערנט אלע חלקים פון דער תורה, עס איז כמעט נישט דא קיין ספר וואס ער האט דאן נישט געלערנט, ער האט אויסגערענט (שבחי הר"ן סי' ז') ש"ס, פוסקים, תנ"ך, עין יעקב, זוהר תיקונים, כתבי האר"י, ער האט געזאגט אז אז סארט מוסר ספרים האט ער דאן דורך געלענט, ספעציעל האט ער געלערנט דעם באקאנטן ספר [[ראשית חכמה]].
 
אלס קינד פלעגט ער אסאך לויפן צו זיין זיידן'ס קבר דעם בעל שם טוב, ער פלעגט דארט מאכן אסאך התבודוות און געשריגן צו השי"ת ער זאל זוכה זיין דערנענטערט ווערן צו אים. ער פלעגט אויפשטיין אינמיטן נאכט לויפן אין מקוה האקן די אייז און זיך טובל'ן און פון דארט לויפן צו קבר פון בעל שם טוב, און זיך אויפגעהאלטן דארט שעה'ן ביז צופרי.
שורה 36:
אינעם טאג פון די חתונה פאר די חופה איז ר' נחמן ארויס אין שטעטל, און געזוכט א חבר וואס זאל מיט אים דינען השי"ת, ער האט אנהגעטראפן א יונגער בחור אזוי אלט ווי ער, ער האט געהייסן שמעון. דער ר' [[שמעון תלמיד ר' נחמן מברסלב]], איז געווען זיין ערשטער תלמיד.
 
ר' נחמן האט באקומען פון זיין שווער דריי הונדערט גאלדענע רענדלעך, ער דערפון געלעבט עטליכע יאהריאָר, ער האט זיך גארנישט געמוזט זארגן פאר פארנסה, זיין מוח איז געווען אריינגעטוהן אין עבודת ה'.
 
במשך די אלע יאהריאָר פון דרייצען ביז אכצען יאהריאָר האט ער נאך מער עוסק געווען אין זיינע עבודת, ספעציעל אין התבודדות וואס איז געווען ממש זיין לעבן, ער פלעגט ארויספארן אויסערן שטאט אינמיטן נאכט און פארברענגן דארט א גאנצע נאכט און געשריגן צו השי"ת. ער פלעגט נעמען א פערד פון זיין שווער און געריטן דערויף ביז אינמיטן וואלד, ער האט צוגעבינדען דעם פערד צו א בוים און עוסק געווען א גאנצע טאג און נאכט אין עבודת ה'. צומאל האט זיך געמאכט דער פערד האט זיך אפגעריסן פונעם בוים און איז אליין אהיימגעלאפן, מען האט געמיינט אז עס האט חלילה עפעס פאסירט מיט אים, אבער ער האט זיך נישט צוטוען געמאכט דערפון.
 
אבער אלץ איז געווען מיט א גרויסע הצנע לכת, אזוי אז ווייניג מענטשן האבן געוואוסט פון זיינע עבודת, און די וואס האבן יא געוואוסט האט ער זיי אנהגעזאגט מען זאל גארנישט פארציילן.
שורה 61:
אמאל האט ער געטראכט און געזען אז ער האט דאך א גלוסטקייט פון עסן, האט ער געטראכט אז ער קען זיך נישט אינגאנצן אויסארבייטן דערמיט, טא פאר וואס זאל ער זיך פלאגן אומזיסט ליבערשט זאל ער עסן געהעריג צו האבן כח דינען השי"ת, האט ער געבעטן ביי [[שלוש סעודות]] השי"ת זאל אים ווייזן א וואונדער ער וויל זען די דריי אבות [[אברהם]] [[יצחק]] [[יעקב]] האט מען אים געזאגט פון הימל ונתתי עשב בשדך לבהמתך, ווען דו וועסט זיך משדד זיין דיינע בהמיות די וועסט צוברעכן דיינע תאוות וועסטו זוכה זיין צו עש"ב די קדושה פון דריי אבות, פון דאן אהן האט ער זיך אינגאנצן צובראכן די תאוה.{{הערה|זעט אויך ליקוטי מוהר"ן ח"א סי' נ"ז ע"י אכילה דקדושה מתנוצצים בו אורות האבות}}
 
ביי די צוואנציג יאר האט ער געזאגט ער שפירט קיין שום טעם אין עסן, ווען עס קומט די צייט פון עסן ווערט אים שווער אויפן הארצן אוי מען גייט שוין עסן, ער דערמאנט זיך גראד וואס וועט ווערן פון עסן, ער מוז שוין אויפהערן טראכטן פון עסן, ווייל ער קען נישט עסן מער, אויב ער טראכט נישט פון עסן קען ער עפעס שנעל ארייכאפן צו עסן. ער האט געזאגט אויף זיך אין זיינע עלטערע יאהרןיאָרן: איך בין א ריין פעלעכעל, דאס הייסט זיין גוף איז אזוי אויסגעארבייט אינגאנצן ריין, עס האט נישט קיין שום שמעק פון א בהמה און פון גשמיות.
 
 
שורה 77:
 
* '''האראוועניע'''
ער פלעגט אסאך צו פאסטן, גאנצע וואכן פלעגט ער פאסטן, זיין סדר איז געווען א במשך פון א יאהריאָר האט ער געפאסט אכצין מאל משבת לשבת, אהן קיין הפסקה, חוץ דעם וואס ער האט גפאסט א תענית דא און א תענית דארט. ער פלעגט זאגן אין עלטערע יאהרןיאָרן "איך האב זייער פיהל געהארעווט, איך האב פיל געפאסט. קיינער האט נישט געוואוסט אז ער פאסט נאר זיין ווייב סאסשע, ער האט אים באשווארן זי זאל פאר קיינעם נישט דערציילן. עס האט זיך געמאכט ווען ער האט געפאסט א גאנצע וואך, און ערב שבת פארן אויספאסטן איז ער געגאנגען אין מקוה געבראכן די אייז און זי געהאלטן דארט פאר איבער צוויי שעה וואס אפילו א געזונטער מענטש וואס עסט געהערריג קען דאס נישט באוואזן.
עס פלעגט זיך קוילערן אין קאלטער שניי גלגול שלג.
שורה 95:
 
== ער ווערט רבי ==
אין די ערשטע יאהרןיאָרן איז ר' נחמן געווען זייער פארשעטלט אסאך האבן נישט געוואוסט פון זיין גרויסקייט, אפילו זיין שווער ר' [[אפרים מאוסיאטין]] האט נישט באגריפען ווער זיין איידעם איז, ביז צוביסלעך איז זיין שווער געוואר געווארן דורך פארשידענע מעשיות אז ר' נחמן איז א בריליאנט שטיין, א געהויבענער מענטש.
 
אין יענע צייטן האט שוין ר' נחמן געהאט אסאך תלמידים און חסידים וואס האבן שוין יא באגריפן עפעס פון אים צווישן זיי איז געווען דער טירהאוויצער מגיד [[ר' יקותיאל לאנדא מטירהאוויצא]].
 
== מעדוועדיווקא ==
ר' נחמן האט געוואוינט אין הוסיאטין ביי זיין שווער ביז זיין שווער האט חתונה געהאט צום צווייטן מאהל, אין יאהריאָר [[ה'תקנ"א]], האט זיך ר' נחמן געצויגן קיין נעבן מעדוועדיווקע א שטעטל נעבן הוסיאטין, צוביסלעך איז ער געווארן אלס מער און מער באקאנט, די מאסן מענטשן זענען זייער נתפעל געווארן פון זיין קלוגשאפט, ערהליכקייט, און ספעציעל פון זיין וועג וויאזוי ער האט געלערנט וויאזוי צו דינען השי"ת, עס האבן זיך אין ממעדוועדיווקא צוזאמען גענומען די דארפס לייט און מען אפגעמאכט אים צו געבן יעדע וואך א רענדעל ער זאל דארט זיך אויפמאכן זיין רבי'שע הויף און פראוועןן. אויך אין מעדוועדיווקא איז דערנענטערט געווארן צו אים אסאך גרויסע לייט פון זיינע חסידים, ווי ר' נחמן'ס ברודער [[יחיאל ב"ר שמחה|יחיאל]], אויך די ברעסלעבר חסידים וואס האבן געוואוינט אין [[דאשיעוו]] ר' [[חייקל חזן]], ר' [[יודל ממעדווידעווקא]], ר' [[שמואל אייזיק מדאשיב]], ר' [[דוב מטשעהרין]], אויך דער ברעסלבער רב ר' [[אהרן מברסלב]], אויך דער ערשטער תורה שרייבער פון ר' נחמן איז דעמאלטס געווארן נאנט צו אים דער חסיד [[אברהם פעטערבורגער]].
 
ר' נחמן איז באוואוסט געווארן אין מעדווידעבווקא אלס גרויסער פועל ישועות, און יודען פלעגט קומען בעטן פון אים ער זאל בעטן ביי אים פאר גאט, און זאל מאכן פדיון נפש פאר זיי. אבער פון די אנדערע זייט זענען אויך געווארן מתנגדים און קריגער'ס אויף ר' נחמן זיין נייער וועג אין דינען השי"ת, עס איז געווען אמאל וואס מען האט געזונגען ביין זיין טיש דעם מזמור לולי ה' שהיה לנו (תהלים קכד) אסאך מאל, דערנאך האט ר' נחמן געזאגט זיינע חסידים "איהר זענט נאך אלץ נישט מיינע חסידים, עס וועט קומען אמאל א צייט וואס דער גאנצע עולם וועט אויף שטיין אויף מיר און קריגן, דעמאלטס ווער עס וועט זיך שטארקן און בלייבן ביי מיר דער וועט ווערן פארעכנט ווי מיינט אמת'ע לייט", אבער אין פאקט האט ר' נחמן דארט געהאט אסאך חסידים און ידידים און זיינע אלע שונאים זענען זיך צופאלן אין גארניט געקענט טוהן.
שורה 108:
אויך דא האט ר' נחמן אסאך געפאסט און געהארעוועט, קיינער האט נישט געוואוסט דערפון אפילו זיין ווייב, נאר זיין שמש, און זיין נאנטער מענטש ר' [[חייקל חזן]]. ער פלעגט זיך פיהרן אז די עסן וואס זיין ווייב פלעגט שיקן צו אים דורך שמש, האט ער געהייסן דער שמש זאל עס אויפעסן.
 
ווען ר' נחמן איז געווען אין מעדווידעבקא איז ער פון דארט געפארן קיין ארץ ישראל, און איז צוריק געקומען האט ער זיך ווייטער באזעצט אין מעדווידעבוודקא. און האט דארט געוואנונט נאך א יאהריאָר צייט נאך ארץ ישראל ביז אינמיטן זומער פון יאהריאָר [[ה'תק"ס]].
 
== זיין נסיעה קיין ארץ ישראל ==
 
ר' נחמן איז געפארן קיין ארץ ישראל אין יאהריאָר [[ה'תקנ"ח]], ער איז דאן געווען א יונגערמאן פון זעקס און צוואנציג יאהריאָר, זיין נסיעה קיין ארץ ישראל איז א באזונדערע פרשה, עס איז געווען גאר אינטערעסאנט.
 
{{הויפט ארטיקל| ר' נחמן'ס נסיעה קיין ארץ ישראל}}
שורה 118:
== זלאטיפאלי ==
 
ווען ר' נחמן איז צוריק געקומען פון חמעלניק, פון דער חתונה פון זיין טאכטער איז ער גלייך געפארן קיין [[זלאטיפאלי]], דאס איז א שטעטל אין אוקריינא וואס איז זייער נאנט צו דעם שטעטל [[שפאליע]], עס טיילט אפ צווישן זיי אכט און צוואנציג קילאמעטער, ער איז אנגעקומען פלוצלונג ער האט פאר קיינעם נישט געמאלדן אז ער וויל זיך דארט באזעצן, ער האט דארט געדוגנען א דירה, געווען איז דאס זומער אין יאהריאָר [[תק"ס]]. אבער די שטאט מענטשן האבן אים אויפגענומען זייער בכבוד. אויף [[ראש השנה]] שנת [[ה'תקס"א]] זענען געקומען אסאך חסידים, ווייל ר' נחמן האט זייער געפרעדיגט אז מען זאל קומען צו אים אויף ראש השנה, די שטאט מענטשן האבן פארבעטן ר' נחמן ער זאל קומען דאווענען אין שטאטישע שוהל, ווייל דארט איז דא א ברייט פלאץ, זיי האבן אים איבערגעגעבן אלע כיבודים, אלע בעלי תפלות און בעלי תוקעים אלעס זאל ר' נחמן מיט זיינע חסידים פיהרן, ר' נחמן האט געזאגט אויף ראש השנה די תורה ויתן עוז למלכו וירים קרן משיחו (די הפטורה פון דעם ערשטן טאג ראש השנה), די תורה איז געדרוקט אין [[ליקוטי מוהר"ן]] ח"א סי' ע"ח.
 
אין דעם שטאט זלאטיפאלי האט זיך צופלאקערט א מחלוקה אויף ר' נחמן, נעבן די שטאט איז געווען די שטאט שפאליא, ווי דער שפאליער זיידע איז געווען, עס איז געווען עטליכע מעשיות צווישן די צוויי רבי'ס, קודם זענען זיי געווען נאנטע חברים, אבער אזוי ווי ר' נחמן מיטן שפאליער זיידע זענען נישט דורך געקומען מיט אסאך זאכן האט זיך צופלאקרט א מחלוקה, גראד נאך סוכות איז דער שפאליער זיידע ארום געפארן צו אסאך רבי'ס אין דעם געגענט און האט פארלאנגט זיי זאלן מיט שטיין מיט אים קעגן ר' נחמן, אבער קיין איינער פון די רבי'ס פון אוקריינא איז נישט מיטגעשטאנען מיט אים, עס ווערט דערמאנט אין חיי מוהר"ן (סי' קי"ד) אז די גרויסע רביים אין יענע צייט האבן זיך געשטעלט אויף די זייט פון ר' נחמן, זיי האבן נישט דערלאזט אז דער שפאליער זיידע זאל זיך קרוגן מיט אים, אזוי שטייט אויך אין אנדערע ספרים.
שורה 163:
* '''חומרות יתירות'''
 
ר' נחמן האט נישט געהאלטן פון חומרות יתירות דאס הייסט מחמיר זיין מער ווי די הלכה פארלאנגט, ער פלעגט חזר'ן דעם מאמר וחי בהם ולא שימות בהם, די תורה איז געגעבן מען זאל לעבן נישט מען זאל זיך פייניגען און שטארבן דערמיט, ער האט פארציילט אז אין זיינע יונגעט יאהרןיאָרן פלעגט ער זייער מחמיר זיין, ספעציעל אויף פסח האט ער געהאט פארשידענע חומרות, איינמאהל האט ער געוואלט שעפן וואסער אויף א גאנץ פסח, ווייל ער האט חושש געווען אז מען ווארפט אריין ברויט אין די ברינעם און עס וועט אים אויסקומען צו עסן חמץ, אזוי ווייט אז ער האט געוואלט אוועק פארן ווי מען קען טרעפן א ריינעם קוואל און דארט זיין אויף פסח. אבער צום סוף האט ער זייער גע'חוזק'ט פון די וואס זענען מחמיר (ליקו"מ ח"ב סי' מ"ד, שיחות הר"ן סי' רל"ה. אויך וועט עס ברענט א פייער אין שבת, האט ר' נחמן געזאגט מען דארף זייער מקיל זיין, אויב מען טרעפט איין פוסק וואס די הלכה בלייבט ווי אים און איז מקיל, דארף מען מקיל זיין (חיי מוהר"ן). אויך האט ער נישט געהאלטן די וואס זענען מחמיר אין נקיות, זיי זיצען אין בית הכבוד ביז זיי האלטן זיי זענען אינגאנצען ריין, זיי קענען קומען צו סכנה רח"ל (שיחות הר"ן).
 
* '''ראש השנה ביים צדיק'''
שורה 173:
דער סדר פון ראש השנה ביי ר' נחמן איז געווען אז די ערשטע נאכט ראש השנה פלעגט ער זייער לאנג דאווענען שמונה עשרה,
 
עס איז אנגענומען צווישן די ברסלבער חסידים, אז ר' נחמן האט משיג געווען דעם ענין פון קומען צו אים אויף ראש השנה, אין יאהריאָר [[ה'תקנ"ח]], ווען ער איז אנגעקומען אויף חיפה אין ארץ ישראל, געווען איז דאס פונקט ערב ראש השנה, אין די ערשטע מעריב אין ארץ ישראל האט ער געדאוונעט ראש השנה.
 
== זיין הסתלקות ==
שורה 182:
 
== זיין הויזגעזינט ==
ר' נחמן האט חתונה געהאט ביי די דרייצן יאהריאָר מיט זיין ווייב [[סאשיא]],
 
שנת [[ה'תקמ"ז]] ניין יאהריאָר נאך דער חתונה איז אים געבוירן געווארן זיין עלטסע טאכטער [[אדל די טאכטער פון ר' נחמן מברסלב|אדל]], זי האט געהייסן אדל נאך איר באבע, די מאמע פון [[פייגא דאס אייניקל פון בעש"ט|פייגא]]. אין יאהריאָר [[ה'תק"ן]] איז געבוירן געווארן זיין צווייטע טאכטער [[שרה די טאכטער פון ר' נחמן מברסלב|שרה]]. אין יאהריאָר [[ה'תקנ"א]] איז געבוירן געווארן זיין דריטע טאכטער [[מרים די טאכטער פון ר' נחמן מברסלב|מרים]]. עס איז וואס זאגן אז זי האט געהייסן מרים נאך איר באבע (איר מאמעס מאמע וואס האט געהייסן מרים).{{הערה|''פעולות הצדיק'' אות קכ"ב}} נאכדעם איז געבוירן פייגא, אבער זי איז אוועק יונגערהייט. זיין יונגסטע טאכטער איז געווען [[חיה די טאכטער פון ר' נחמן מברסלב|חיה]].
 
זיינע צוויי זין שלמה אפרים און יעקב זענען אוועק יונגערהייט.<ref>'''יצחק אלפסי''' ''תורת החסידות'' (דף 44) מוסד הרב קוק, ירושלים, תשס"ז</ref>