אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "צווייטע וועלט-מלחמה"

|נאמען=צווייטע וועלט מלחמהוועלט־מלחמה

|ארט=[[צפון אפריקע]], [[אייראפע]], [[מזרח אזיע]], [[דער פאציפישער אקעאן]], [[מיטלענדישער ים]], [[מיטל מזרח]]

'''די צווייטע וועלט מלחמהוועלט־מלחמה''' איז געווען דער גרעסטער קריג אין דער מענטשליכער היסטאריע. ער איז אויך דער איינציגסטער קריג אין וועלכן די [[אטאם באמבע]] איז גענוצט געווארן. די מלחמה האט אריינגענומען די גארע וועלט.

אלץ האט זיך אנגעהויבן [[י"ז אלול]] [[ה'תרצ"ט]] - ([[1טן סעפטעמבער]], 1939), ווען די דייטשע ארמיי האט פלוצלונג אינוואדירט [[פוילן]]. צוויי טעג שפעטער האבן דאס [[ענגלאנד]] און [[פראנקרייך]] דעקלערט קריג קעגן דייטשלאנד, און מיט דעם האט זיך אנגעהויבן די '''צווייטע וועלט מלחמהוועלט־מלחמה'''.

די צווייטע וועלט מלחמהוועלט־מלחמה האט אנגעברענגט דעם גרעסטן חורבן אויף דער וועלט אין דער מענטשליכער היסטאריע. עס האט זיך געצויגן 6 יאָר פון [[1939]] ביז [[1945]], און האט מיט דער צייט אריינגעשלעפט אלע וועלטמאכטן און רוב קלענערע לענדער פון דער וועלט.

[[טעקע:WWII.png|קליין|300px|הערשאפט איבער שטחים בעפאר דער צווייטע וועלט מלחמהוועלט־מלחמה. אליאירטע מאכטן - גרין (די וואס זענען אריין אין קריג נאך פערל הארבאר - גלענצנד גרין), אַקסיס מאכטן - אראנזש, נייטראלע לענדער - גרוי]]

[[טעקע:Ww2 allied axis.gif|thumb|300px|שמאל|שטחים און זייערע הערשאפטן דורכאויס די צווייטע וועלט מלחמהוועלט־מלחמה{{ש}}אַקסיס - שווארץ, סאוועטישער פארבאנד - רויט, אנדערע אליאירטע מאכטן - בלוי, נייטראלע לענדער - גרוי]]

אלעס צוזאמען זענען במשך פון דער מלחמה געווען פארמישט 50 לענדער. די שלאכט פעלדער האבן זיך געצויגן פון אייראפע ביז [[צפון אפריקע]]; פון די [[אינדזל]]ען אין דעם [[פאציפישער אקעאן|פאציפישן יםאקעאן]] ביז מזרח און צפון-מזרח אזיע.

אויך זענען געווען איבערגעבליבן פראבלעמען פון אומגעשליכטעטע טעריטאריעס-רעכטן, און אלגעמיין פארביטערטקייט פון דעם דייטשן פאלק אויף די שרעקליכע אומשטענדן וואס זענען אויף זיי געווארן ארויפגעצוואונגען נאכ'ן [[אפמאך פון ווערסיי]] ביים ענדע פון דער [[ערשטער וועלט מלחמהוועלט־מלחמה]].

די [[ערשטע וועלט מלחמהוועלט־מלחמה]] האט זיך געענדיגט אין [[1918]]-[[תרע"ח]] מיט מיליאנען ציווילע און מיליטערישע געפאלענע. עס האט זיך געענדיגט א ביטערע פעריאדע פאר די אייראפעישע לענדער. די גאנצע וועלט האט איצט ארויסגעקוקט אויף די קאנפערענצן וואס זענען פארגעקומען צווישן די וועלטמאכטן אויף אריינצורישן א נייעם פעריאדע פון [[שלום]] אויף דער וועלט. דער אפטימיסטישקייט איז געגאנגען אזוי ווייט אז מען האט אנגעהויבן צו רופן דעם איצט-פארענדיגטן קריג אלץ דער קריג צו ענדיגן קריגעריי.

=== דער שלום אפמאך נאך דער ערשטער וועלט מלחמהוועלט־מלחמה ===

אויך די אנדערע בייגעקומענע לענדער זענען ענליך באהאנדלט געווארן. טערקיי האט פארלוירן דאס רוב פון אירע שטחים צו גריכנלאנד. ענגלאנד און פראנקרייך האבן איבערגענומען די טערקישע שטחים אין דעם מיטל מזרח -- אריינגערעכנט [[סיריע]], [[פאלעסטינע]] ([[(ארץ ישראל]]), [[מעסאפאטאמיע]] ([[איראק]]), און [[לבנון]] -- מיט א מאנדאט דאס צו האלטן ביז די ארטיגע איינוואוינער וועלן זיין גרייט אנצונעמען זעלבסטשטענדיגקייט.

אין די זעלבע צייט האט [[אדאלף היטלער]], א געוועזענער עסטרייכישער סאלדאט וואס האט זיך אויסגעצייכנט אין דער [[ערשטע וועלט מלחמהוועלט־מלחמה|ערשטער וועלט מלחמהוועלט־מלחמה]] מיט זיין קוראזש און דרייסטקייט, געגרינדער דער '''''[[נאציאנאליסטישע סאציאליסטישע דייטשע ארבייטער פארטיי]]''''' אין דייטשלאנד, מער באקאנט אלץ דער [[נאציזם|נאצי]] פארטיי, מיט'ן ציל אויף צו איבערדרייען די א.ג. אומרעכטן וועלכע זענען אויף זיי ארויפגעטון געווארן.

אין די 20'ער יארן איז דער [[נאצי]] פארטיי אלץ געוואקסן אין מאכט, פארשטערקערט דורך די עקאנאמישע ייאוש און פארביטערטקייט אנטקעגן די זיגער פון דער [[ערשטע וועלט מלחמהוועלט־מלחמה|ערשטער וועלט מלחמהוועלט־מלחמה]]. אין 1923-תרע"ג האט היטלער געפרואווט איבערנעמען די מאכט אין דייטשלאנד דורך די א.ג. [[מינכען ביר זאל פוטש]]. דער פוטש איז אדורכגעפאלן, און [[היטלער]] איז פאראורטיילט געווארן אויף פינף יאר [[טורמע]], פון וועלכע ער איז סך הכל געזעצן אכט מאנאטן. אין די מאנאטן האט ער אפגעשריבן דעם בוך "'''''מיין קאמפף'''''", אין וועלכע ער האט אויסגעלייגט זיין חזיון פאר'ן עתיד פונ'ם דייטשן פאלק און דער פלאן דאס אדורכצופירן. אין דעם בוך, אלץ טייל פון זיינע טעאריעס וועלכע זענען געווען אין גרונד פון זיין [[ראסיזם|ראסיסטישע]] [[אידעאלאגיע]], טייטלט ער אן אויף דאס אידישע פאלק אלץ דאס גרעסטע סכנה פאר'ן דייטשן פאלק און איר לעבנסגאנג און קולטור.

רינו דער פראנצויזישער פרעמיער האט רעזיגנירט, [[אנרי פיליפ פעטען]] האט איבערגענומען. ער האט אריבערגעפירט די רעגירונג קיין [[ווישי]], ער האט קאפיטולירט, און האט אנגעבאטן א פרידנס צושטאנד מיט די דייטשע אקופירער. די אפמאך איז פארגעקומען אין קאמפיאן וואלד, אין די זעלבע באן וואגאן, ווי דייטשלאנד האט געמוזט אונטערשרייבן זייער קאפיטולאציע, צו די פראנצויזן, ביים ענדע [[ערשטע וועלט מלחמהוועלט־מלחמה]].

=== דער קריג אויפ'ןאויפן [[אטלאנטישער אקעאן]] ===

=== דער קריג אויפ'ןאויפן פאציפישן אקעאן ===

=== זיגן אויפ'ןאויפן פאציפיק ===

* [[צווייטע וועלט מלחמהוועלט־מלחמה רעגירער|פערזענלעכקייטן פון דער צווייטער וועלט מלחמהוועלט־מלחמה]]

[[קאַטעגאָריע:צווייטע וועלט מלחמהוועלט־מלחמה|*]]