אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "גירוש שפאניע"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
שורה 1:
'''גירוש שפאניע''' (אדער גירוש ספרד) איז די געצווינגענע גירוש (פארטרייבונג) פון די [[אידישע]] געמיינדע וואס האבן געוואוינט אין [[שפאניע]] בשנת ה'רנ"ב (1492), און איז אויך אריבער בשנת ה' רנ"ז (1497) צו די אידן פון [[פארטוגאל]], און אום ה' רנ"ח (1498) אויף די אידן וואס האבן זיך געפונען אונטער די קעניגרייך פון נאווארע וואס איז צפון פונעם אייבערישן האלב אונזעל. דער גירוש האט נאכגעפאלגט א באפעל וואס איז פארשפרייט געווארן דורך פערדינאנד דער צווייטער קעניג פון אַרעגאן און זיין ווייב, די קעניגן איזעבעלא די ערשטע פון קאסטילע אין דעם באפעל ווערט געזעצליך פארבאטן פאר אידיש גלויבענדע צו וואוינען אונטער די פאראייניגטע קעניגרייך פון קאסטילע און ארעגאן.
 
די אידן האבן געהאט אן אויסוואל: זיך צו [[שמד|שמד]]]] צו קריסטענטוםקריסטנטום אדער צו פארלאזעןפארלאזן דאס לאנד אין לויף פון 4פיר מאנאטן. א טייל אידן האבן אויסגעקליבן זיך צו שמד'ן, כאטשיג אויסערליך, און זענען געבליבן אין שפאניע ווי אנוסים (מאראנאס). די אידן וועלכע זענען פארטריבן געווארן זענען אנטלאפן צו דערנעבענדיגע לענדער ביי די בארטענעס פונעם [[מיטלענדישער ים]] צו [[צפון אפריקע]] און צו דידער [[אטאמאנישע אימפעריע|אטאמאנישע אימפעריע]], און אין [[אייראפע]]: קיין [[פראנקרייך]], [[בריטאניע]], [[איטאליע]], [[בולגאריע]], די נידריגע לענדער (היינט [[האלאנד]] און [[בעלגיע]]) און [[דייטשלאנד]].
 
די באפעל האט אפגעשפיגעלט די פאנאטיש אידעלאגישע פאליטיק פון די שפאנישע קעניגרייך וואס האט געוואלט ערצייגן א פאראייניגטעפאראייניגט קריסטליכע קעניגרייך, אהןאן קיין רעליגיעזע מינאריטעט. אין דידער זעלבעזעלבער צייט וואס מען האט דעפארטירט די אידן האט די רעגירונג שוין געוועבט פלענער איבער דידער פארטרייבונג פון די מוסלימענערמוסולמענער פון שפאניע. נאך א סעריע פון מוסלעמענע גירושים פון גרענאדע האט דידאס קאסטילע קעניגרייך אום ה'רס"ב (1502) ארויסגעגעבן א קעניגליכע באפעל אויף די מוסלעמענער וואס וואוינען אונטער די קעניגרייך זיך צו טוישן צו קריסטענטום אדער צו פארלאזן די לאנד. צוליב די באפעל האבן א טייל מוסלעמענער אויסדערוועלט צו לעבן ווי מוסלאמענע מאראנאס (Moriscos) און די אנדערע זענען פארטריבן געווארן. אום ה'רס"ז (1507) איז די גירוש באפעל פארשפרייט געווארן אויך צו אנדערע לענדער אונטער דידער הערשאפט פון דידעם שפאנישעשפאנישן קעניגרייך, דרום [[איטאליע]], [[סיציליע]] און [[סארדיניע]].
 
דער גירוש שפאניע טוט אפצייכענען די ענדע פון א רייכע קאפיטעל אין די אידישע היסטאריע. עס האט איבערגעלאזט א טופן איינדרוק אין [[ליטעראטור]], [[געזאנג]], אין די ספרי [[הלכה]] אויף די קומעדיגע דורות און די ערעפענונג פון פרישע אידישע [[קהילות]] וואו עס זענען אנגעקומען די פארטריבענע אידן פון שפאניע.