אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "קאמוניזם"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
שורה 225:
== קאמוניזם אין אזיע ==
 
[[מאנגאליע]] איז געווען דידאס ערשטע לאנד אויסער דער סאוועטן־פארבאנד צו אדאפטירן א קאמוניסטישע רעזשים. דאס לאנד איז ארגינעל געווען א טייל פון דידער כינעזער אימפעריע בעפאר די ערשטע וועלט קריג און נאך די קריג איז געווען א קאנפליקט צווישן כינע און רוסלאנד ווער עס זאל קאנטראלירן די רעגירונג. אין 924'1924 איז די רעגירונג געגאנגען קאמוניסטיש אונטער דידעם איינפלוס פון רוסלאנד און איז געבליבן געטריי צו די סאוויעטןסאוועטן ביז איר אונטערגאנג. דורכאויס די יארן האט מאנגאליע צוויי מאל געשיקט טרופן צו העלפן די סאוויעטןסאוועטן קעמפן פאר קאמוניזם.
איינמאל דידער סאוויעט פאראייןסאוועטן־פאראיין איז צוזאמענגעפאלן האט אויך אנגעהויבן בלאזן רעפארם אין מאנגאליע וועלכע האט פארלאזט קאמוניזם אין 93' און האט ערוועלט א פרעזידענט אין דעמאקראטישע וואלן צום ערשטן מאל.
פון מאנגאליע איז קאמוניזם פארשפרייט געווארן אין [[וויעטנאם]], [[קאמבאדיע,]] און [[לאאס]], וועלכע געפינען זיך איינע נעבן די אנדערע. וויעטנאם איז ארגינעל געווען א טייל פון דידער [[פראנצויזישע אימפעריע|פראנצויזישער אימפעריע]] און האט געווינען איר זעלבשטענדיקייט הארט נאך די צווייטע וועלט קריג אין וועלכע דאס לאנד איז צעטיילט געווארן צו צוויי ראיאנען פון וועלכע [[צפון וויעטנאם]] איז איבערגענומען געווארן פון די קאמוניסטישע פארטיי.
די קאמוניסטן האבן געהאט א שטארקע איינפלוס אין יענע צייטן און האבן געארבעט אויף דרום וויעטנאם איר צו נעמען אונטער קאמוניסטישע הערשאפט. דאס האט געפירט צו א מיליטערישע קאנפליקט אין וועלכע אמעריקע האט זיך אריינגעמישט און געשיקט טרופן צו ראטעווען דרום וויעטנאם פון די קאמוניסטישע נעגל. אמעריקאנער אויסערן פאליסי סטראטעגיסטן זענען געווען ביי דער מיינונג אז אויב גאנץ וויעטנאם וועט גיין קאמוניסטיש וועט קאמוניזם זיך שנעל פון דארט פארשפרייטן איבער גאנץ אזיע און נאך ווייטער.
שורה 234:
אבער נאכ'ן נעמען שווערע פארלוסטן עטליכע יארן נאכאנאנד, האבן אמעריקאנער אינדערהיים פראטעסטירט קעגן די מלחמה און אמעריקע האט זיך ארויסגעצויגן פון דארט אין 975'. ווי נאר אמעריקע האט פארלאזט דרום וויעטנאם איז גאנץ וויעטנאם פאראייניגט געווארן אונטער קאמוניסטישע הערשאפט וועלכע איז געשטיצט געווארן דורך דער סאוועטן־פארבאנד.
 
אינדערצווישן איז אויך די דערנעבנדיגע קאמבאדיע געווארן קאמוניסטיש אונטער כינעזער איינפלוס. דאס איבערגאנג צו קאמוניזם דארט איז געגאנגן מיט גרויס ברוטאליקייט פון וועלכע 1.7 מיליאן מענטשן האבן פארלוירן זייערע לעבנס אין קאנפליקט און פון הונגער און פיין. אמעריקאנער כוחות האבן אויך אין קאמבאדיע פרובירט אפהלטן די קאמוניסטן אבער האבן נאר דורכגעפירט לופט קאמפיינען וועלכע האט נישט מער ווי געשפעטיגט די גרינדונג פון די קאמוניסטישע רעגירונג. אין 79' האט וויעטנאם אינוואדירט קאמבאדיע און איינגעשטעלט א פרא וויעטנאם רעגירונג וועלכע האט נאכגעפאלגט דידעם סאוויעטישעסאוועטישן מאדעל פון קאמוניזם און איז נישט געווען אזוי ברוטאל. כינע האט פרובירט זיך קעגנשטעלן אבער די סאוויעטןסאוועטן זענען געקומען וויעטנאם צו הילף און כינע האט זיך צוריק געצויגן.
 
אין די [[1980ער|80'גער יארן]] האט וויעטנאם אדאפטירט א רייע רעפארמען וועלכע האט געברענגט פארמערטע האנדל מיט סאוויעטסאוועט רוסלאנד און אנדערע קאמוניסטישע לענדער. וויעטנאם האט איבערגעלעבט די סאוויעטסאוועט צוזאמענפאל און איז ביז'ן היינטיגן טאג פארבליבן א קאמוניסטיש לאנד.
קאמבאדיע, פון די אנדערע זייט, האט איבערגעלאזט סאציאליזם אין 90' אן האט אדאפטירט א רייע פרייע האנדל רעפארמען און צוויי יאר דערויף האט דאס לאנד דורכגעפירט וואלן אין וועלכע עטליכע פארטייען האבן זיך באטייליגט. דאס לאנד אפיציעל נאמינירט געווארן אלס די קעניגרייך פון קאמבאדיע און ביז 99' זענען אלע פארברעכער אינערהאלב די קאמוניסטישע פארטיי געברענגט געווארן צו גערעכטיקייט.
לאאס איז געווארן קאמוניסטיש אין 75' אונטער די איינפלוס פון וויעטנאם וועלכע האט איר געהאלפן עקאנאמיש ביז אין די 90'גער יארן ווען לאאס האט דורכגעפירט עקאנאמישע רעפארמען. אבער דאס לאנד איז פארבליבן קאמוניסטיש ביז'ן היינטיגן טאג.
 
נאך א לאנד אין אזיע וואס איז געגאנגן אונטער קאמוניסטישע הערשאפט איז [[צפון קארעאקארעע]]. דאס לאנד קארעאקארעע איז ארגינעל געווען א קאלאניע פון יאפן[[יאפאן]] ביז נאך דידער צווייטעצווייטער וועלט קריג ווען דאס לאנד איז צעטיילט געווארן צווישן די אליאירטע און סאוויעטישעסאוועטישע קאנטראל. אין 48'1948 זענען געגרינגעטגעגרינדעט געווארן צוויי באזונדערע רעגירונגן און די צפון טייל איז געווארן קאמוניסטיש אונטער סאוויעטישעסאוועטישע קאנטראל.
צפון קארעא האט פרובירט אינוואדירן [[דרום קארעאקארעע]] אין 50' אבער איז געשטערט געווארן דורך די אליאירטע טרופן אין שפיץ פון די [[פאראייניגטע שטאטן]]. פון די אנדערע זייט איז כינע געשטאנען צו הילף פאר צפון קארעא און די קריג איז געווען א בלוטיגע וואס האט געקאסט מיליאנען מענטשליכע קרבנות. די קריג האט זיך געענדיגט מיט א שטילשטאנד אין 53' און איז פארבליבן צוויי באזונדערע שטאאטן.
דער קאמוניסטישער פירער פון צפון קארעא איז געווען קים איל סאנג וועלכער האט געהערשט פון 48' ביז זיין טויט אין 94'. ער איז געווען א דיקטאטורישער פירער וועלכער האט נאציאנאליזירט דאס לאנד מיט ברוטאלע הענט. זיין סיסטעם האט אבער פארפעלט און ביי דער צייט וואס ער איז געשטארבן האט דאס לאנד געהונגערט און מערערע עפעדימיעס האבן אומגעברענגט צענדליגער טויזנטער.