אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "יידיש"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
מ Bot: Migrating 94 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q8641 (translate me)
שורה 49:
ייִדיש האָט צװײ גרױסע גרופּעס דיאַלעקטן: דאָס [[מזרחדיקע|מזרח יידיש]] און דאָס [[מערבֿדיקע|מערבֿ ייִדיש]] ייִדיש. ס׳רובֿ הײַנטיקע ייִדיש־רעדערס שטאַמען פֿון מזרח־אײראָפּע און גײן נאָך די מזרחדיקע נוסחאָות אין רײד, בעת די מערבֿדיקע דיאַלעקטן זענען אין גאַנצן אָפּגעשטאָרבן. דאָס מערבֿ ייִדיש טײלט מען אין דרום־מערבֿ, צענטראַל־מערבֿ (צוזאַמען: דאָס דורמדיקע מערבֿ ייִדיש) און צפֿון־מערבֿ דיאַלעקט גרופּעס. מזרח ייִדיש האָט אױך צװײ צװײַגן: [[צפֿון־מזרח ייִדיש]] ("ליטװיש", װאָס שליסט אײַן דאָס "שטאַם־ליטװיש" און [[קורלענדער ייִדיש]]) און די דרומדיקע גרופּע מיט דעם [[דרום־מזרחדיקן ("אוקראַיִנישן") ייִדיש|דרום־מזרח יידיש]] און דעם [[צענטראַלן ("פּױלישן") ייִדיש|צענטראל־מזרח יידיש]]<ref name=Katz79>קאַץ ד (1979) די אינעװײניקסטע קלאסיפיקאציע פון די מערב יידישע דיאלעקטן. ''53סטע יערלעכע ייװאָ קאָנפערענץ, 10-13 נאָװעמבער 1979''</ref><ref name=Katz83>Katz D (1983) Zur Dialektologie des Jiddischen. ''In: W Besch et al (eds) Dialektologie. Ein Handbuch zur deutschen und allgemeinen Dialektforschung'': 1018–1041</ref>.
 
== שרייבןשרײַבן יידישייִדיש ==
יידישייִדיש איז בעיקר געשריבן געווארןגעוואָרן מיט לשון־קודש'דיקע אותיות ([[א"ב]]), אזוי ווי לאדינאלאַדינאָ און אנדערעאַנדערע שפראכןשפראַכן פון יידןייִדן, וויילווײַל דאסדאָס איז געווען די שריפט וואסוואָס יידןייִדן האבןהאָבן געקענט. לעצטנס האבןהאָבן אנגעהויבןאָנגעהויבן צו לערנען יידישייִדיש פארשוינעןפּאַרשוינען וואסוואָס קענען נישט קיין יידישעייִדישע בוכשטאבןבוכשטאַבן{{מקור}}. האטהאָט [[ייוו"א]] ערפינדןערפֿונדן אאַ סיסטעם פון ראמאניזאציעראָמאַניזאַציע, ד.ה. אויסלייגןאויסלײגן יידישייִדיש אויף אאַ [[לאטיינישעלאַטײנישע שריפט]] אבעראָבער זי איז כמעט נישט באנוצטבאַנוצט.
 
א סך יידיש רעדערס אין די היינטיקע טעג זענען פרומע יידן וואס זענען נישט באקאנט מיט ייווא אויסלייג און שרייבן און לייענען א יידיש געמישט מיט ענגלישע אדער העברעישע ווערטער (קוקט ווייטער) מיט יידישע בוכשטאבן.
 
די כללים פון שרייבן יידיש זענען:
# קמץ - אאָ למשל דאסדאָס
# פתח - אאַ למשל גאסגאַס
# צירי - יי למשל גיין
# חולם - וי למשל אזוי
# סגול- ע למשל ווען
# מען נוצטניצט ב פאר ענגליש b און נאר וו פאר v, למשל ווירוס נישט בירוס
# נישט קיין תי''ו נאר א טי''ת