װיקיפּעדיע

אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "קאנאדע"

בלעטערן געשיכטע אינטעראקטיוו
‪פֿריִערדיקע אונטערשײד →‬קומענדיקע אונטערשײד ←
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
וויזועלוויקיטעקסט
Michaëlle Jean → David Lloyd Johnston (he:דייוויד ג'ונסטון)
פארבעסערט א ביסל
שורה 19:
|[[טעקע:CanadaWorldMap.png|צענטער|אן|280px]]
|-
|[[הויפטשטאט]]: "[[אטאווא]]"<br />[[{{coord|45°24′N |24|N|75°40′W]]<br />|40|W|display=inline|type:city}}{{ש}}[[גרעסטערגרעסטע שאטאשטאט]]: "[[טאראנטא]]"
|- |[[אפיציעלע שפראכען]]: "[[ענגליש]] און [[פראנצויזיש]]"<br />
|-
|[[רעגירונג]]: "[[פארלאמענט|פּאַרלאַמעֶנטוּריִ]]-ארישע [[דעמאקראטיע|דעֶמאָקראַטיִעֶדעֶמאָקראַטיע]] און [[פעדעראליזם|פעֶדעֶראַלעֶ קעניגליכע געהערשאפט]]"<br />[[קעניג]]ן: "[[Queenעליזאבעט Elizabethדי IIצווייטע]]"<br />[[אלגעמיינערגובערנאטאר גיבארנאטורגענעראל]]: "[[David Lloydדייוויד Johnstonדשזאנסטאן]]<br />"[[הויפט מיניסטאר]]: "[[סטיוון הארפער]]"
|-
|[[געגרינדעט]]:<br />[[בריטאנער צפון אמעריקען אקט]]: "July 1, 1867" "[[כ"ח סיון]] [[ה'תרכ"ז]]" <br />[[ציסשטאנד פון מערב-מיניסטאר]]: "December 11, 1931" "[[א טבת]] [[ה'תרצ"ב]]" <br />[[קאַנאַדעֶ אקט]]: "April 17, 1982" "כד ניסן תשמ"ב"
|-
|[[שטח]]:<br />-[[גאנץ]]: "9,984,670 kmק"מ² (2nd)"<br />{{ש}}3,854,085 sq mi <br />{{ש}}[[וואסער]](%): 8.92 (891,163 kmק"מ²)
|-
|[[באפעלקערונג]]:<br />{{ש}}-2007 תשס"ז [[אפשאצונג]]: "32,793,700 (36th36סט)<br{{ש}} />-2001 תשס"א[[רעכענונג]]: "30,007,094"<br />
|-
|[[GDP]] ([[ppp]]) = 2005 תשס"ה [[אפשאצונג]]<br /> -[[גאנץ]]: =$1.105 trillionטריליאן (11th11ט)<br />{{ש}} -פאר [[הויפט שטאטהויפטשטאט]]: = $34,273 (7th7ט)
|-
||[[GDP]] (nominal) = 2005 תשס"ה [[אפשאצונג]]<br /> -[[גאנץ]]: =$1.132 trillionטריליאן (8th8ט)<br />{{ש}} -פאר [[הויפט שטאטהויפטשטאט]]: = $35,133 (16th16ט)
|-
|[[HDI]] (2006) 0.967 תשס"ו (high) (3rd)
שורה 38:
|[[װאַלוטע]]: = קאנאדישער דאלאר ($) (CAD)
|-
|[[צייט שטימונגזאנע]]: = (UTC-3.5 to -8)<br /> [[זומער]](DST): = (UTC-2.5 to -7)
|-
|[[אינטערנעץ סופיקס]]: = ca. <br />[[טעלעפֿאָן שיפֿער]]: = 1++
|}
'''קאַנאַדע''' (ארויסגערעדט אויף [[ענגליש]]: ''Canada'קעֶנעֶדעֶ' ''קעֶנעֶדעֶ''; אויף קאנאדישער [[פראנצויזיש]] '''קאַנאַדאַ''') איז א פעדערירט [[לאנד]] וואס אקופירט דעם רוב פון נארד [[צפון אמעריקע]], פון דעם [[אטלאנטישער אקעאן|אטלאנטישן אקעאן]] אין מזרח ביז צום [[פאציפישער אקעאן|פאציפֿישן אקעאן]] אין מערב און אויך צו צפון ביזן [[ארקטישער אקעאן|ארקטישן אקעאן]]. דאס צווייטע גרעסטע לאנד לויט פלאך מאס, זי האט א גרעניץ מיט די [[פאראייניקטע שטאטן]] סיי צו דרום סיי צו צפון-מערב. זי איז צוזאמענגעשטעלט פון 10 פראווינצן און דריי גרויסע טעריטאריעס. קאנאדע איז א ריזיג לאנד מיט א ברייטן אויסוואל פון געאלאגישע פֿארמירונג, קלימאטן, און עקאלאגישע סיסטעמען. זי פֿארמאגט רעגנדיגע וועלדער, שיינע גראזלאנד, [[דעסיידיאוס]] וועלדער, טונדרע לאנד (שטחים אן ביימער אדער אנדערע געוויקסן), און נאס לאנד. קאנאדע האט מער [[אזערע]]ס און אינלאנד וואסערן ווי סיי וועלכע אנדער לאנד. זי איז בארימט מיט איר דעקאראציע וועלכע אטראקט מיליאנען טוריסטן יערליך. אירע אוצרות פער מענטש איז די צווייטע רייכסטע אין דער וועלט נאך [[אויסטראליע]].
 
קאנאדע איז דאס צווייטע גרעסטע לאנד אין דער וועלט אין שטח אבער האט א קליינע באפעלקערונג בערך אזויפיל איינוואוינערס עס איז דא אין דעם שטאַט קאליפארניע, וועלכע איז נאר א 25טל די גרויסקייט פון קאנאדע. די סיבה דערפון איז, ווייל א גרויס חלק פון קאנאדע ליגט זייער צפון וואו עס איז געפרוירן קאלט און עס איז כמעט אוממעגליך צו וואוינען דארט. רוב קאנאדער וואוינען אינגאנצן אויף דרום און א דריטל פון די גאנצע באפעלקערונג וואוינען אין די מעטראפאליטאנע שטעט, פֿון וועלכע די גרעסטע זענען: [[טאראנטא]], [[אנטעריא]]; [[מאנטרעאל]], [[קוויבעק]]; [[ווענקואווער]], [[בריטיש קאלאמביע]] און [[עדמאנטאן, אלבערטא]]. די אפיציעלע שפראכן זענען [[ענגליש]] און [[פראנצויזיש]] וועלכע איז די ארגינעלע אפשטאם פון רוב קאנאדער. קאנאדע איז טאקע אמאל באשטאנען נאר פון ענגלישע און פֿראנצויזן, אבער מיט די יארן האבן געלאנדעט צענדליגער טויזענטער אימיגראנטן פון גאנץ אייראפע. די אימיגראציע קיין קאנאדע גייט נאך היינט אן אין גרויסן, זייענדיג דאס איינציגסטע לאנד אין צפון אמעריקע וואס האלט נאך אן אפיציעלע אימיגראציע פראגראמען. אין די לעצטע 30 יאר, און נאך היינט, זענען רוב אימיגראנטן קיין קאנאדע פון [[אזיע|אזיאנער]] לענדער.
שורה 51:
 
ארגינעל זענען די ערשטע קאנאדער געווען אן אינדיאנער פֿאלק. זיי זענען געווען די ערשטע מענטשליכע באשעפענישן וועלכע האבן באטראטן די קאנאדער ערד. דער נאמען קאנאדע האבן זיי באלד אין אנהויב באשטימט. דער באדייט איז אין זייער שפראך: דארף אדער קאמיוניטי. עס האט געדויערט 250 יאר ביז די ערשטע אייראפעאישע גרופע האט זיך באזעצט אין קאנאדע.
די אייראפעאישע זענען געקומען אין גרופעס אין א משך פון 50 יאר און זענען געווען צוטיילט אין צוויי טיילן. צו ערשט זענען געקומען פֿראנצויזישע און שפעטער ענגלישע. די צוויי פֿעלקער האבן זיך באזעצט אויף צוויי אנדערע עקן, די פֿראנצויזן אויף מזרח און די ענגלישע אויף מערב. אין 760' האט בריטן באזיגט די פראנצויזן אין קאנאדע און געווארן דאס בלויזע קעניגרייך וועלכע גייט נאך אן ביז'ן היינטיגן טאג כאטש קאנאדע פארמאגט אן אייגענע פארלאמענטארישע רעגירונג. די פראנצויזן האבן אבער נישט פֿארלאזט קאנאדע און האבן שטענדיג פרובירט זיך צוזאמענצוהאלטן מיט זייער שפראך און קולטור. דאס איז א באזונדערע קאפיטל אין קאנאדע'ס היסטאריע וועלכע האט אין די לעצטע יארן געברענגט צו א שטארקע באוועג צווישן די פראנצויזן זיך אפצוטיילן און גרינדן א זעלבסטשטענדיגזעלבטשטענדיג לאנד.
 
די מאדערנע קאנאדע איז אויסגעפֿארמט געווארן אין 867'1867 אין א היסטארישער פאסירונג וועלכע די קאנאדער רופן די קאנפֿעדעראציע. דריי בריטישע קאלאניעס האבן זיך דעמאלט פאראייניגט אין געגרינדעט א טיילווייז זעלבסטשטענדיגזעלבטשטענדיג לאנד פון 4פיר פראווינצן. זינט דעמאלט זענען נאך 6זעקס פראווינצן און 3דריי טעריטאריעס צוגעלייגט געווארן צו קאנאדע'ס זעלבסשטענדיגן לאנד. קאנאדע האט ערשט באקומען פולע זעלבשטענדיקייט פונעם פֿאראייניגטן קעניגרייך אין 931'1931 אבער באלאנגט ווייטער צו דער [[קאמאנוועלט]] אף נאציאנען, אן אסאסיאציע פון לענדער מיט נאנטע פארבינדונגען צום פֿאראייניגטן קעניגרייך.
 
== לאנד און אוצרות ==
 
קאנאדע איז זייער א גרויס לאנד (נאר רוסלאנד איז גרעסער) אבער איז באמת נאר א צענטל די גרויסקייט, ווייל די גאנצע צפון זייט איז קאלט און אומבאוואוינט. די דרום ראיאנען וואו די קאנאדער וואוינען האבן נישט אזעלכע לאנגע ווינטערס און האט גוט ארגיקולטור לאנד. רוב קאנאדער וואוינען אינערהאלב 200 מייל (320 קילאמעטער) פון די אמעריקאנער גרעניצן.
קאנאדע אקופירט גאנץ צפון פון נארט אמעריקע מיט א שטח פון 3,849,674 קוואדראט מייל (9,970,610 קוואדראט קילאמעטער) פון וועלכע 7.6 פראצענט איז באדעקט מיט פריש וואסער ווי טייכן און אזערעס, אריינגערעכנט א גרויסע טייל פון די גרעיט לעיקס (די מערסט באוואוסטע אמעריקאנער קערפער מיט פריש וואסער). קאנאדע איז ארומגענומען מיט וואסער פון דריי זייטן און אמעריקע איז אויף איר פערטער זייט. צו צפון האט זי דעם ארקטיק אקעאן, אויף מזרח דעם אטלאנטישן אקעאן (ביים שפיץ מזרח-צפון איז זי גאנץ נאנט צו [[גרינלאנד]], אפגעטיילט מיט די באפין בעי טייך), און צו מערב דעם [[פאציפישן אקעאן]] און א טייל מיט [[אלאסקא]].
 
קאנאדעס ראיאנען זענען איינגעטיילט ווי פאלגענד: די גרעיט לעיקס און סעינט לארענס לאולענדס, די קענעידיען שילד, די גרעיט פלעינס, קענעידיען קארדילירא, און די קענעידיען ארקטיק ארכיפילעגא.
קאנאדעס ראיאנען זענען איינגעטיילט ווי פאלגענד: די גרעיט לעיקס און סעינט לארענס לאולענדס, די קענעידיען שילד, די גרעיט פלעינס, קענעידיען קארדילירא, און די קאנאדישע ארקטיק [[ארכיפילעג]].
די [[גרויסע אזערעס]] און סעינט לארענס לאולענדס נעמען אריין דאס גאנצע מזרח טייל פון קאנאדע ווי נופאונדלענד, נאווע סקאשע, ניו בראנסוויק, פרינצ עדווארד איילענד, אנטעריא און קוויבעק. עס נעמט אויך אריין די גרין מאונטענס פון ווערמאנט און די ווייט מאונטענס פון ניו העמפשיר וועלכע גרעניצן זיך מיט קוויבעק. די ראיאן איז האט זייער גוטע ערד און איז אויך די הארץ פון פאברעצירונג. אנטעריא און קוויבעק פארמאגן 77 פראצענט פון קאנאדע'ס ארבעטס קראפט אין די פאברעצירונג סעקטאר.
די קענעידיען שילד איז די גרעסטע ראיאן פון קאנאדע וועלכע נעמט אריין די צפון טיילן פון מזרח קאנאדע אנגעהויבן פון לאבראדאר ביז די האדסאן בעי און אינדערצווישן אלע טעריטאריעס און צפון טיילן פון די מיטעלע פראווינצן ווי מעניטאבע, און אנטעריא. די ראיאן איז געפרוירן קאלט און ווייניג מענטשן וואוינען דארט.
די גרעיט פלעינס גרעניצט די קענעידיען שילד אויף מערב זייט. עס נעמט אריין די גאנצע מערב טייל פון קאנאדע וועלכע זענען די פראווינצן פון בריטיש קאלאמביע, אלבערטא, און האלב פון סעסקעטשווען. די ראיאן פארמאגט די מערסט פרוכטבארע ערד פון גאנץ קאנאדע.
 
די קענעידיעןקאנאדישע קארדילירא נעמט אריין א טייל פון די נארטוועסט טעריטאריעס און די גאנצע פון די יאקען טעריטאריעס. די טעריטאריעס געפינען זיך העכער בריטיש קאלאמביע און זענען באוואוסט אין דער וועלט אלס די ראוקי מאונטענס וועלכע הייבט זיך אן נאך אין קאליפארניע און גייט אדורך די גאנצע מערב ברעג ביז נאך די יאקען טעריטאריעס. די ראוקי מאונטענס זענען אנדערש ווי אלע בערג אין דער וועלט. עס פארמאגט אסאך שטעטלעך אויף זיך מיט שיינע טייכן און וועלדער. די העכסטע פונקט פון די ראוקי מאונטענס געפינט זיך אין קאנאדע מיט די הויכקייט פון ארום 12,000 פיס.
די קענעידיען ארקטיק ארכיפילעגא איז א בינטל פון הונדערטער אינזלן אין די האדסאן בעי. די אינזלען גייען ארויף זייער הויך אינעם ארקטיק אבער עס וואוינען מענטשן איבעראל. די מערסט באוואוסטע אינזלען זענען די קווין עליזאבעט אינזלען וועלכע ליגן אויך גאר הויך. די די קענעידיען ארקטיק ארכיפילעגא איז זייער קאלט און טרוקן און גיט ארויס זייער ווייניג געוואוקסן.
 
גענומען פֿון "https://yi.wikipedia.org/wiki/קאנאדע"