װיקיפּעדיע

אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "יידישער לוח"

בלעטערן געשיכטע אינטעראקטיוו
‪פֿריִערדיקע אונטערשײד →‬קומענדיקע אונטערשײד ←
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
וויזועלוויקיטעקסט
מ קלייניקייטן
אין תקציר עריכה
שורה 4:
עס זענען געווען צוויי פארמען פון דעם אידישן לוח, דער ערשטער ווען דער [[בית המקדש]] איז געשטאנען און עס איז נאך געווען די [[סנהדרין]] און [[ירושלים]] דאן האט מען געמאכט די [[חדשים]] לויט ווען מען האט געזען די נייע [[לבנה]]. שפעטער ווען די [[סנהדרין]] איז בטל געווארן האט מען אנגעהויבן מאכן דעם לוח לויט דער רעכענונג פון דער דורכשניטליכער צייט פון איין נייער לבנה צו דער אנדערער.
 
דער היינטיקער לוח איז דער וואס מען "רעכענעטרעכענט" די באנייעונג פון דער לבנה, און איז צום ערשטן מאל באשריבן באריכות דורך דעם [[רמב״ם]] אין הלכות קידוש החודש.
 
דער '''אידישער קאלענדאר''' איז א קאלענדאר וואס גייט סיי לויט דער [[זון]] און סיי לויט דער לבנה, צוליב דעם וואס א [[יאר]] פון דער זון איז מער פון 12 לבנה מאנאטן מיט בערך 11 טעג, לייגט מען צו 7 חדשים אין א דורכגאנג פון 19 יאר. וואס דורך דעם גלייכט זיך דאס אויס.
שורה 17:
 
=== דער טאג ===
א טאג אין דעם לוח פאנגט זיך אן מיט די זון אונטערגאנג און ענדיגט זיך מיט דידער זון אונטערגאנג, אנדערש ווי דער [[גרעגאריאנישער לוחקאלענדאר]] וואס פאנגט זיך אהןאן און ענדיגט זיך ביי מיטנאכט.
אין די [[תורה]] זעהן מיר אז די תורה אין בראשית זאגט ''ויהי ערב ויהי בקר'' וואס ווייזט אז די טאג פאנגט זיך אן פון באנאכט.
אויך ביי די פרשה פון [[יום כיפור]] זאגט די תורה ''בתשעה לחודש בערב, מערב עד ערב תשבתו שבתכם'' וואס ווייזט אויך אז די טאג פאנגט זיך אהן פון ביינאכט.
 
=== מאנאטחודש ===
דער [[מאנאט]] אדער [[חודש]] פון דעם '''אידישן לוח''' איז געבויעט אויף דעם וועג פון דידער לבנה, און די רעכענונג איז אז די דורכשניטליכע צייט פון איין נייע לבנה ביז די צווייטע נייע לבנה איז 29 טעג מיט 12 [[שעה]]'ן מיט 793 טיילן צו א שטונדע אויב מען צעטיילט א שטונדע אין 1080 טיילן, וואס קומט אויס צו 44 [[מינוט]] און איין טייל, יעדע טייל איז 3 מיט א דריטל [[סעקונדע]]ס.
א מולד ווערט אנגערופען די צייט פון דער לבנה באנייאונג. און פאר א לוח ווערט פארשריבן אזוי: א-ב-ג. א=דער טאג אין דער וואך, ב= די שטונדע (שעה) אין דעם טאג א טאג פאר דער מולד פאנגט זיך אן 6 ביינאכט און ענדיגט זיך 6 ביינאכט מאכט נישט אויס וועלכע צייט אין די יאר, ג=טיילען (חלקים) צו די שעה.
די רעכענונג איז זייער נאנט און פינקטלעך צו וואס מען ווייסט היינט. וויבאלד א חודש דארף זיין גאנצע טעג איז א חודש אדער 29 אדער 30 טעג.
 
אין [[תנ"ך]] ווערט נאר דערמאנט נעמען פאר 4פיר חדשים, די איבריגע ווערן אלעמאל אנגערופען מיט א נומער [[ניסן]] זייענדיג די ערשטע.
די 4פיר נעמען וואס ווערן דערמאנט אין תנ"ך:
# אביב - ניסן
# זיו - אייר
שורה 36:
 
=== יאר ===
דאס יאר אין דעם אידישן לוח איז געבויעט אויף די 4פיר [[סעזאן|סעזאנען]] פון דעם [[יאר]], אבער וויבאלד א [[יאר]] מוז זיין פון חדשים, זענען דא נאר 12 חדשים צו א יאר.
אין דער תורה פרשת ראה ''שמור את חדש האביב'' וואס פון דעם זעהט מען אז ניסן מוז אלעמאל זיין [[פרילינג]], אבער וויבאלד די זון יאר איז לענגער פון 12 אידישע מאנאטן מיט בערך 11 טעג קען זיך דאס רוקען, דארפאר יעדעס מאל וואס די 11 איבריגע טעג זאמלען זיך אהן צו א חודש לייגט מען צו נאך א חודש צו יענע יאר. א יאר וואס האט 13 חדשים הייסט א שנה מעוברת, אדער א שוואנגערדיגע יאר.
 
שורה 145:
 
=== פארענטפערן די צווישנשייד פון 165 יאר ===
עס זענען דא אזעלכע וואס זאגן אז עס איז א טעות, און די טעות נעמט זיך פון דעם וואס די [[נביא|נביאות]] פון [[דניאל]] קען זיין געטייטשט אז עס וועט זיין 490 יאר פון חורבן בית ראשון ביז חורבן בית שני, און רעכענדונגרעכענונג צוריקוועגס קומט אויס די ערשטע בית המקדש איז חרוב געווארן אין 3338.
אנדערע ווילען זאגן אז די פסוקים אין דניאל זענען טאקע די סבה פאר די פעלענדיגע יארן, אבער נישט בטעות נאר עס איז געטאן געווארן דווקא כדי מען זאל נישט קענען אויסרעכענען ווען [[משיח]] וועט קומען, וואס איז וואס די פסוקים אין דניאל רעדן פון.
דאס איז אויך געווען אן [[אנטיסעמיט|אנטסעמיטישע]] סבה וואס די [[קריסטן]] האבן געזאגט אז די אידען האבן געטאן כדי צו פארדרייען די נביאות אין יענע פסוקים פון דניאל ווייל עס גייט ארויף אויף [[יוזל]].
שורה 172:
== וועבלינקען ==
* [http://www.biblefacts.org/history/talmud/ אידישע היסטארישע דאטעס]
* אן אויטאמטישער [[דאטע]] אויסטוישער פון יידישן [[לוח]] צום [[גרעגאריאנישער לוחקאלענדאר|גרעגאריאנישן לוחקאלענדאר]] און פארקערט; דהיינו איר קלאפט אריין א דאטע פון איין לוח, קומט ארויס דערדעם צופאסנדערצופאסנדן זעלבן טאג דאטע פון דעם אנדערן לוח. [http://www.hebcal.com/converter/?gd=9&gm=1&gy=2006&g2h=Compute+Hebrew+Date&hd=15&hm=Tevet&hy=5766 היברו דעיטטאג קאנווערטער]
[[קאטעגאריע:קאלענדארן]]
 
גענומען פֿון "https://yi.wikipedia.org/wiki/יידישער_לוח"