אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "דעמאקראטיע"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
מ באט אראפגענומען: map-bms:Demokrasi (deleted)
אין תקציר עריכה
שורה 1:
{{רעגירונג מעטאדן}}
'''דעמאקראטיע''' איז אַ [[גריכיש]] [[ווארט]] וואס מיינט '''דעם פֿאָלקס מאַכט'''. אין די [[פאליטיק]] איז דאס א פאליטישע אידיאל באגריף און גאנג, איר געדאנק איז צו ערלויבן יעדן [[בירגער]] א טייל נעמען אין דער פירונג פון זיין [[רעגירונג]] און אז אלע געזעצן זענען פאר שיצן די אינידווידאולע פרייהייטן, וואס מען קען נישט קיינעם גארנישט באגרעניצן נאר אין צוזאמענהאנג מיט די אייגענע זיכערהייט.
ֿ
== היסטאריע ==
אין 1215 האט דער מלך פון [[ענגלאנד]] אונטערגעשריבן די [[מאגנא קארטא]], וואס האט אויפגעשטעלט א פארזאמלונג פון באראנען, דער [[פארלאמענט פון ענגלאנד]]. דער פארלאמענט האט פארמאגט רעכטן וואס האבן באגרענעצט די קראפט פונעם מלך, אנדערש ווי אנדערע לענדער וואו דער מלך האט געהערשט אליין.
 
אין די ערשטע יארן פונעם פארלאמענט, האבן נאר באראנען געהאט א דעה, אבער דורכאויס די יארן האבן געמערט די צאל מענטשן מיט א רעכט צו וויילן דעלעגאטן אינעם פארלאמענט.
 
ווען ענגלישע בירגער האבן אימיגרירט אין אמעריקע אין די 1600ער יארן האבן זיי אויפגעשטעלט א דעמאקראטיע וואו די בירגער האבן געהאט די רעכט צו וויילן די דעלעגאטן.
 
== די יסודות פון דעמאקראטיע ביי א רעגירונג ==
שורה 18 ⟵ 25:
 
== פאלקס רעכטונגען ==
אזעלכע גרופעס וואס האבן אן אייגענעם שניט און [[נאציאנאליזם]], ווי [[רעליגיע]] א.ד.ג. פאדערן זייערע רעכטונגען פון די רעגירונג צו היטן זייער מסורת, אויך לגבי דעם דיסקוטירן זיך די ליבעראלישע צוגאנג מיט די אלגעמיינע דעמאקראטישע צוגאנג. לויט די ליבעראלישע צוגאנג (ווי אין [[אמעריקע]]) דארף נישט די רעגירונג שטיצן די קליינע פעלקער/גרופעס אין זייער מדינה. און לויט די אנדערע צוגאנג (ווי אין [[מדינת ישראל]]), דארף די רעגירונג זארגן פאר די קליינע גרופעס. ווי צ.ב.ש. לאזט די מדינה א זעלבסטשטענדיגע [[חינוך]], און צומאלן אויך א זעלבסטשטענדיגעזעלבשטענדיגע הערששאפטהערשאפט פאר די גרופע אין א [[געאגראפישע]]געאגראפישער [[טעריטאריע]].
 
* זעט אויך '''[[ליבעראליזם]], [[סאציאל דעמאקראטיע]]'''.
 
== אנדערע סארטן רעגירונג הערשאפט זיינען ==
* [[אויטוקראטיעאויטאקראטיע]] - די הערשאפט ווערט געפירט דורך א יחיד אדער עטליכע יחידים, און עס איז נישט דא קיין שום פרייהייט פאר די אלגעמיינע בירגער אנטייל צו נעמען אין די באשלוסן פון דער רעגירונג. ביישפילן זענען [[קאמעניזםקאמוניזם|קאמוניסטישע]], [[פאשיזם|פאשיסטישע]], און דיקטאטרישע רעגירונגען.
* [[מאנארכיע]] - א הערשאפט וואס ווערט געפירט דורך א קעניגליכן פאמיליע, געקליבן דורך שטאמבוים. א ''קאנסטיטוציענאלע מאנארכיע'' קען זיך אויך פירן ווי א דעמאקראטיע.
* [[טעאקראטיע]] - א [[רעליגיע]] הערשאפט וואס ווערט געפירט דורך די רעליגיעזע און [[גייסטלעכע]] פירער, ווי צ.ב.ש. איראן, און די טאליבאנער אין אפגאניסטאן.
 
== דעמאקראטיע אין דער [[תורה]] ==
אין דער [[תורה]] שטייט אז ווען [[משה רבינו]] האט פארגעלייגט די תורה־געזעצן פאר די [[ייד|יידן]]ן, האט ער פריער גענומען זייער הסכמה דערפון, אזוי ווי עס שטייט ([[ספר שמות|שמות]] כ"ד ג'): וַיָּבֹא מֹשֶׁה, וַיְסַפֵּר לָעָם אֵת כָּל-דִּבְרֵי יְהוָה, וְאֵת, כָּל-הַמִּשְׁפָּטִים; וַיַּעַן כָּל-הָעָם קוֹל אֶחָד, וַיֹּאמְרוּ, כָּל-הַדְּבָרִים אֲשֶׁר-דִּבֶּר יְהוָה, נַעֲשֶׂה... וְנִשְׁמָע.
 
 
== זעט אויך ==
* [[ליבעראליזם]]
* זעט אויך '''[[ליבעראליזם]], [[סאציאל דעמאקראטיע]]'''.
 
 
== װעבלינקען ==