אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "חנוכה"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
שורה 19:
== שטאַמונג ==
 
ביים צווייטן [[בית המקדש]] ווען די [[יוונים]] האבן געקעניגט איבער [[ארץ ישראל]], האבן זיי ארויסגעגעבן פארשידענע [[גזירות]] אויף די יידן און זיי בארבאטןפארבאטן פון צו פראקטיציערן זייער [[יידישקייט]], און זיי געשטערט פון צו לערנען [[תורה]]. די יוונים האבן זיי בערויבט פון זייער געלט און זייערע טעכטער, און זענען אריין און [[היכל]] און פאר אומווירדיגט <small>[[טמא|מטמא</small>]] אלע גערייניגטע זאכן [[טהור|טהרות]], און אונטערדריקט דאס יידישע פאלק, ביז ווען דער אייבערשטער האט זיך דערבארימט איבער זיין יידיש פאלק אין זיי ארויסגעהאלפן פון זייערע הענט און זיי אפגעראטעוועט, און די [[חשמונאים]] די [[כהן גדול|כהנים גדולים]] האבן זיי געזיגט און האבן אוועק געשטעלט א קעניג פון די [[כהן|כהנים]] און צוריק געקערט דעם קעניגרייך צו די יידן פאר איבער צוויי הונדערט יאר ביז דעם [[חורבן]] פון [[בית שני|צווייטן בית המקדש]], דער טאג וואס די יידן האבן געזיגט זייערע פיינד איז געווען פינף און צוואנציג טאג אין חודש כסליו. <ref>לשון הרמב"ם הל' חנוכה פ"ג ה"א ה"ב</ref>
 
די חז"ל<ref>מגילת תענית פרק ט', מסכת שבת כ"א ע"ב</ref> דערציילן ווען די [[יוונים]] זענען אריין אין [[היכל]] האבן זיי [[טמא|מטמא]] געווען אלע אייל וואס איז דארט געווען, און ווען די [[חשמונאים]] האבן זיי באזיגט און זענען אריין און היכל, האבן זיי נאכגעזוכט און האבן נישט געפונן אויסער איין בלעכעל מיט אויל, וואס איז נישט געווען טמא, ס'איז נאך געווען פארזיגלט מיט דער [[סטעמפעל]] פון [[כהן גדול]], וואס האט נישט געהאט מעהר ווי פאר איין טאג אנצוצינדן די מנורה, און ס'איז געשען א [[נס]] און מען האט געצינדן דערפון אכט טעג, ביז מען האט געברענגט פרישע אויל. דאס אנדערע יאר האבן די חכמים באשטימט און געמאכט די טעג פאר א יום טוב, מיט [[הלל]] אן [[הודאה]].
די פייערונג פון דעם יום טוב איז אכט טעג, פון פינף און צוואנציג טאג אין כסליו ביז צוויי טאג אין טבת. דער מקור ווערט דערמאנט אין [[מגילת תענית]], און אויך אין ש"ס מסכת שבת דף כ"א ע"ב. דער רמב"ן אויף די תורה אנהייב פרשת בהעלותך ברענגט פון א מדרש אז השי"ת האט געזאגט פאר משה ער זאל זאגן צו אהרן אז די מצוה פון חנוכה וועט אייביג זיין, אפילו ווען מען וועט נישט קענען מקריב זיין קרבנות ווייל די בית המקדש וועט זיין חרוב, אבער חנוכה ליכט ווען מען צינדן אפילו אין גלות.
 
די פייערונג פון דעם יום טוב איז אכט טעג, פון פינף און צוואנציג טאג אין כסליו ביז צוויי טאג אין טבת. דער מקור ווערט דערמאנט אין [[מגילת תענית]], און אויך אין ש"ס מסכת שבת דף כ"א ע"ב. דער רמב"ן אויף די תורה אנהייב פרשת בהעלותך ברענגט פון א מדרש אז השי"ת האט געזאגט פאר משה ער זאל זאגן צו אהרן אז די מצוה פון חנוכה וועט אייביג זיין, אפילו ווען מען וועט נישט קענען מקריב זיין קרבנות ווייל די בית המקדש וועט זיין חרוב, אבער חנוכה ליכט ווען מען צינדן אפילו אין גלות.
 
געווען איז דאס אין יאָר [[ג'תקצ"ז]] (165 פער די קריסטלעכע צייט-רעכנונג), ביַים קריג צווישן די [[חשמונאים]] מיט די [[יוונים]], ווען די [[חשמונאים]] זיַינען אַריַין אין [[היכל]], האָבן זיי גאָרנישט געפונען אויסער איין פעסעלע מיט [[אויל]] וואָס האָט באנוגנט צו צינדן די [[מנורה]] פונקט פאר איין טאג, און ס'איז געשען א נס און זיי האבן געצינדן דערפון אַכט טעג, ביז מען האט געקענט אָנגרייטן ניַיע אויל. און לזכר דעם נס האבן די חכמים געשאפן די מצוה ביי [[ישראל|כלל ישראל]] צו אָנצינדן אַכט טעג די חנוכה ליכטעלעך, כדי צו וויַיזן יעדן איבער דער נס וואָס האָט פּאַסירט.