אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אסיפ צאדקין"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
שורה 1:
'''אָסיפּ (יאָסל) צאַדקין''' ([[רוסיש]]: ''Осип Цадкин''; [[פֿראַנצױזיש]]: ''Ossip Zadkine'') - געבױרן; דעם 14טן יולי 1890 אין- 25סטן נאָװעמבער 1967) איז געװען אַ פּראָמינענטער [[סמאָלענסקפֿראַנצױז]]ישער ([[רוסלאנד|רוסלענדישעסקולפּטאָר]], אימפּעריע[[מאָלער]]); געשטאָרבןאון דעם[[גראַפֿיקער]] 25סטן נאָװעמבער 1967 איןפֿון [[פּאַריזרוסלאנד|רוסיש]].-[[ייִד]]ישן אָפּשטאַם.
 
אָסיפּ צאַדקין איז געװען אַ פּראָמינענטער [[פֿראַנצױז]]ישער [[סקולפּטאָר]], [[מאָלער]] און [[גראַפֿיקער]] פֿון רוסיש-[[ייִד]]ישן אָפּשטאַם.
 
[[Image:Zadkine rb I.jpg|right|200px|thumb|[[אסיפ צאדקין|אָסיפּ צאַדקין]]: די צעשטערטע שטאָט (ראָטערדאַם)]]
 
ער איז געבױרן געװאָרן אין [[סמאָלענסק]] ([[רוסלאנד|רוסלענדישע אימפּעריע]]) אין אַ [[ייִד]]יש-שאָטישער משפּחה (זײַן פֿאָטער, אהרן צאַדקין, אַ לערער פֿון די קלאַסישע [[שפּראַכ]]ן אינעם סמאָלענסקער קריסטלעכן סעמינאַריום, איז געװען אַן אָרטיקער ייִד און זײַן מוטער, סאָפֿיע לעסטער, האָט געשטאַמט פֿון דער משפּחה פֿון שאָטישע אימיגראַנטן, װאָס האָבן זיך באַזעצט אין [[רוסלאַנד]] שױן אין דער תּקופֿה פֿונעם קײסער [[פּעטער דעם גרױסן]]).
 
זײַנע קינדערשע יאָרן האָט אָסיפּ פֿאַרברענגטפֿאַרבראַכט אין [[וויטעבסק]], דער הױפּטשטאָט פֿון דער שכנישער גובערניע (איצטאיצטער אין [[װײַסרוסלאַנד]]). אין 1900-1904 האָט ער זיך געלערנט דאָרטן אין דער 4-יעריקער שטאָטישער [[שולע]] (אגב, די ערשטע צװײ יאָר - צוזאַמען מיט [[מאַרק שאַגאַל]]), און שפּעטער צו (אױךאױכעט אײנצײַטיק מיט שאַגאַלשאַגאַלן) - אין דער קינסטלערישער[[קינסטלער]]ישער שולע פֿון [[יהודה פּען]].
ער איז געבױרן געװאָרן אין סמאָלענסק אין אַ [[ייִד]]יש-שאָטישער משפּחה (זײַן פֿאָטער, אהרן צאַדקין, אַ לערער פֿון די קלאַסישע [[שפּראַכ]]ן אינעם סמאָלענסקער קריסטלעכן סעמינאַריום, איז געװען אַן אָרטיקער ייִד און זײַן מוטער, סאָפֿיע לעסטער, האָט געשטאַמט פֿון דער משפּחה פֿון שאָטישע אימיגראַנטן, װאָס האָבן זיך באַזעצט אין [[רוסלאַנד]] שױן אין דער תּקופֿה פֿונעם קײסער [[פּעטער דעם גרױסן]]).
 
זײַנע קינדערשע יאָרן האָט אָסיפּ פֿאַרברענגט אין [[וויטעבסק]], דער הױפּטשטאָט פֿון דער שכנישער גובערניע (איצט אין [[װײַסרוסלאַנד]]). אין 1900-1904 האָט ער זיך געלערנט דאָרטן אין דער 4-יעריקער שטאָטישער שולע (אגב, די ערשטע צװײ יאָר - צוזאַמען מיט [[מאַרק שאַגאַל]]), און שפּעטער צו (אױך אײנצײַטיק מיט שאַגאַל) - אין דער קינסטלערישער שולע פֿון [[יהודה פּען]].
 
[[Image:Ossip Zadkine-Grosser Orpheus.jpg|leftt|170px|thumb|[[אסיפ צאדקין|אָסיפּ צאַדקין]]: גרױסער אָרפֿײ]]
אין 1905 איז אָסיפּ געפֿאָרן קײן [[ענגלאַנד]], װוּ, במשך פֿון עטלעכע יאָרן, האָט ער געאַרבעט אין סטאָליער-װאַרשטאַטן, זיך געלערנט אין אָרטיקע קינסטלערישע שולן, שטודירט די קלאַסישע [[קונסט]] אין די זאַלן פֿונעם "בריטאַנישן [[מוזײ]]" אין [[לאָנדאָן]].
אין 1910 האָט אָסיפּ צאַדקין זיך באַזעצט אין [[פּאַריז]], װוּ ער האָט געדונגען אַן [[אַטעליע]] אינעם באַרימטן [["בינשטאָק"]] (''La Ruche''). אין 1911 האָט ער צום ערשטן מאָל אױסגעשטעלט זײַנע [[סקולפּטור]]-בילדער[[בילד]]ער אין דעם "סאַלאָן פֿון די אומאָפּהענגיקע" (''Salon des Indépendants'') און דעם "האַרבסט-סאַלאָן" (''Salon d'Automne''). דערנאָך האָט ער אָנטײלגענומען אין די קינסטלערישע אױסשטעלונגען אין [[פּעטערבורג]] (1912), [[בערלין]] (1914) און [[לאָנדאָן]] (1914). ער האָט זיך באַקענט מיט [[גיִיאָם אַפּאָלינער]] (''Guillaume Apollinaire''), [[בלעז סאַנדראַר]] (''Blaise Cendrars''), [[אַמעדעאָ מאָדיליאַני]] (''Amedeo Modigliani''), [[זשאַק ליפּשיץ]] (''Jacques Lipchitz''), קאָנסטאַנטין בראנקוזי (''Constantin Brancusi''), [[פּאַבלאָ פּיקאַסאָ]] (''Pablo Picasso''), [[אַנרי מאַטיס]] (''Henri Matisse'') און אַנדערע פּראָמינענטע פֿאָרשטײער פֿון דער פּאַריזער [[קינסטלער]]ישערקינסטלערישער און [[ליטעראטור|ליטעראַריש]]ער סביבה.
 
אָסיפּ צאַדקין האָט זיך באַטײליקט אַלס אַ פֿרײַװיליקער אין דער ערשטער װעלט-[[מלחמה]] (געדינט אין דער פֿראַנצױזישער אַרמײ, און אין 1916 איז פֿאַרװוּנדעט געװאָרן בעת אַ דײַטשישער[[דײַטשלאַנד|דײַטשיש]]ער גיפֿטגאַזןגיפֿט[[גאז|גאַז]]ן-אַטאַקע).
 
אין די 1920ער יאָרן האָט דער קינסטלער אױסגעאַרבעט זײַן אײגענעם נוסח, באַזירט אױפֿן פֿאַראײניקן די פּרינציפּן פֿון [[קוביזם]] און עלעמענטן פֿון די אַרכאַיִשע "פּרימיטיװע" קונסטן. בכדי צו דערגרײכן אַ העכערן אױסדריקלעכקײט-ניװאָ פֿון זײַנע װערק, פֿלעגט ער אױסנוצן פֿאַרשײדנאַרטיקע מאַטעריאַלן, מאָדעלירן עפֿענונגען און ריסן, שאַפֿן בולטע און אַרײַנגעבױגענע אױבערפֿלאַכן, פֿאַרבן און באַדעקן זײ מיט צײכענונגען[[צײכענונג]]ען און אַלפֿאַבעט-טעקסטן, וכדומה. אַזױ אַרום, עס האָט זיך צומאָל געשאַפֿן אַן אײַנדרוק, אַז דער סקולפּטור-רױם איז גלײַך װי אױסגעקערט געװאָרן אױף דער לינקער זײַט.
 
אין 1941-1945, בשעת דער צװײטער װעלט-מלחמה, האָט ער געלעבט און געאַרבעט אין די [[פֿאַראײניקטע שטאַטן]]. אין 1945 האָט ער זיך אומגעקערט קײן [[פֿראַנקרײַך]].
 
אין די נאָכמלחמהדיקע יאָרן, זײַנען צאַדקינס גרױסע רעטראָספּעקטיװע אױסשטעלונגען פֿאָרגעקומען אין די מוזײען פֿון [[אַמסטערדאַם]], פּאַריז און [[ראָטערדאַם]]. אין 1953 האָט מען אױפֿגעשטעלט אין ראָטערדאַם זײַן באַקאַנטע דענקמאָל-סקולפּטור "די צעשטערטע שטאָט" (װי באַװוּסט, בשעת דער צװײטער װעלט-מלחמה, האָבן די נאַציס חרוב געמאַכט דעם צענטראַלן טײל פֿון אָט דער האָלענדישער[[האלאנד|האָלענדיש]]ער שטאָט).
הײַנט-צו-טאָג, דעם קינסטלערס װערק געפֿינען זיך אין די גרעסטע מוזײען פֿון דער װעלט.
 
אָסיפּ צאַדקין איז נפֿטר געװאָרן אין 1967 אין פּאַריז און געבראַכט. צו קבורה האָט מען געבראַכט אױפֿן "מאָנפּאַרנאַס"-[[צװינטערצווינטער]]. אין 1982, אין דעם הױז אױף דער פּאַריזער גאַס d'Assas, װוּ ער האָט געלעבט און געאַרבעט זינט 1928, האָט מען געעפֿנט זײַן מוזײ.
 
== וועבלינקען ==