|
אן אלגעמיינער ווינט איז בערך 30 מ.פ.ש. ווען עס גרייכט צו 70 מ.פ.ש. ווערט עס שוין פארעכנט שעדליך, ווי עס קען חרוב מאכן הייזער און אויסרייסן ביימער, לויט עקספערטן קען אן אלגעמיינער פערזאן זיך נישט קעגן שטעלן א ווינט העכער 100 מ.פ.ש.
די לעצטע ברייט באקאנטעבאקאנטער האריקעיןהוראגאן איז געווען [[האריקעיןהוראגאן קטרינאקאטרינא]], וואס האט געמאכן געפערליכע שאדנס אין די שטאט [[נויניי ארליענס]], [[לואיזיענעלואיזיאנא]] און געבערעגט צו אסאך פאטאליטעטן.
== דער האריקעיןהוראגאן ==
א האריקעיןהוראגאן איז נישט קיין שם הכולל פאר א שטורעם ווינט נאר איז א נאמען פאר א געוויסע סארט שטורעם ווינט וועלכע פאסירט אינעם אטלאנטיק[[אטלאנטישן אקעאן]]. דער האריקעיןהוראגאן איז א טראפישע סייקלאן וואס מיינט אז עס בארירט די טראפישע לענדער (שטעט וועלכע האבן אסאך נאסקייט אין דער לופט) און דרייט זיך ארום און ארום ווי אין א רינג.
אין דידער סייענטיפישעוויסנשאפטלעכער וועלט מעסט מען א האריקעיןהוראגאן לויט איר שנעלקייט. א סייקלאן ווינט וועלכע דרייט זיך שנעלער ווי 39 מייל פער שטונדע ווערט אנגערופן א טראפישע שטורעם ווינט. איינמאל עס דעגרייכט 74 מייל פער שטונדע דעמאלט גייט עס אריין אין די האריקעיןהוראגאן קאטעגאריע. אין קורצע ווערטער איז א האריקעיןהוראגאן א סייקלאן ווינט וועלכע פאסירט אין טראפישע לענדער נעבן דעם אטלאנטיק אקעאן וועלכע געפינען זיך נעבן דעם עקוואטאר.
א האריקעיןהוראגאן דרייט זיך פארקערט ווי דער זייגער (מערב צו מזרח) ווען עס בושעוועט אין די צפון אטלאנטיק לענדער און וועט זיך דרייען ווי דער זייגער (מזרח צו מערב) ווען עס דעגרייכט די דרום אטלאנטיק לענדער. אינעם צענטער פון א האריקעיןהוראגאן ווערט אנטוויקעלט זייער א שוואכע לופט דרוק (פיל נידעריגער ווי נארמאל) און ארום און ארום איז עס זייער מאכטפול צוליב זיין שנעלן ספיד.
== זיין סיסטעם ==
[[טעקע:Hurricane Katrina August 26 2005.jpg|left|thumbקליין|250px|הוראגאן קאטרינע אין [[ניו ארלינס]] אין אויגוסט 2005]]
רוב האריקעינסהוראגאנען הייבן זיך אן ביים מערב ברעג פון אפריקע ווי זיי זענען מילדער און ווערן באטראכט אלס טארנעידאס (א טארנעידא איז א קליינע ביישפיל פון א האריקעיןהוראגאן). אויפ'ן וועג קיין נארט אמעריקע ווערן זיי שטערקער און מאכן אויסטערלישע גרויסע כוואליעס אינעם אטלאנטיק פון וועלכע אלע שיפן ווערן געווארנט. די טבע פון דעם האריקעיןהוראגאן איז אז ער לויפט נאר צו די ווארימע טראפישע לענדער וואו דאס וואסער אינעם אקעאן איז ארום 80 דעגריס.
סייענטיסטןוויסנשאפטלער פלאגן זיך נאך היינט קלאר צו פארשטיין וויאזוי א האריקעיןהוראגאן ווערט פארמירט. לויט זייער אינפארמאציע ווערט דאס געגרינדעט דורך אסאך ווארימע נאסקייט וועלכע וועפט אויס פונעם אקעאן און האלטן זיך צוזאמען פון וועלכע עס ווערט גרעסער און גרעסער און הייבט זיך אויך העכער. ווען די אנזאמלונג איז שוין זייער גרויס הייבט זיך אן פארמירן א סייקלאן פון די שטורמישע הייסע נאסקייט און דער לופט דרוק ווערט שטארק און הייבט אויף דעם בינטל און הייבט אן פארן זייער שנעל, ווען אין די גאנצע צייט ציט עס ארויס נאך און נאך ווארימקייט פונעם אקעאן. עס קען געדויערן פון עטליכע מינוט ביז עטליכע טעג ווילאנג א טארנעידא טוישט זיך צו א האריקעיןהוראגאן.
די שטארקייט פון א האריקעיןהוראגאן איז די הויכע און נידעריגע לופט דרוק וועלכע עס פארמאגט. די טבע פון היץ איז אז עס גייט ארויף וועלכע מאכט זייער א שטארקע לופט דרוק אויפן אויבערשטן טייל פונעם האריקעיןהוראגאן וועלכע קען דעגרייכן העכער 30,000 פיס. וויבאלד די היץ גייט ארויף פארלירט די אונטערשטע טייל פונעם האריקעיןהוראגאן זיין לופט דרוק און דאס מאכט דעם האריקעיןהוראגאן זייער שנעל דרייען וואס דאס איז זיין גאנצער מאכט.
א האריקעיןהוראגאן פארמאגט 3דריי טיילן וועלכע זענען די אויג, דער וואנט ארום די אויג, און די רינג ארום און ארום. ווי פריער ערקלערט דרייען זיך ארום די ווינטן אין א רינג וועלכע פארמירט א מיטעלסטער לאך דאס ווערט אנגערופן די אויג פונעם האריקעיןהוראגאן. די אויג פארלירט איר לופט דרוק און איז נישט שעדליך. די וואנט ארום די אויג איז די שטערקסטע טייל פונעם האריקעיןהוראגאן וועלכע אטאקירט אלעס וואס ער באטרעפט. די דרויסנדיגע טיילן פון דעם רינג וועלכע פארמירן און סופלייען דעם שטורעם זענען נישט אזוי שטארק ווי די רינג אבער איז נאך אלץ גענוג שטארק צו באזייטיגן א מאביל הויז. ווען א האריקעיןהוראגאן דעגרייכט א באוואוינטע געגענט דעמאלט וועלן נאר פארניכטעט ווערן די הייזער וועלכע וועלן זיין ביי די וואנט פון דעם האריקעיןהוראגאן. עס איז אן אפטער בילד וויאזוי א האריקעיןהוראגאן רינגעלט ארום א געוויסע געגענט און עטליכע הייזער אינעם צענטער פון דעם שטורעם ווערן נישט בארירט.
== גרויסקייט און באוועגונג ==
א האריקעיןהוראגאן קען אמאל זיין זייער קליין און קאנצעטרירט און אמאל וועט זיך עס אויסברייטערן זייער שטארק. ווי מער קאנצעטרירט ער איז אלס מער שעדליך איז ער אבער ער וועט עפעקטן א קלענערע צאל שטעט. אויב ער איז גרויס און צעשפרייט וועט ער עפעקטירן מערערע שטעט אבער וועט נישט מאכן אזעלכע חרבנות.
אין סעפטעמבער 99' איז דער האריקעיןהוראגאן פלאיעד פארברייטערט געווארן צו טויזענטער מיילן און האט באטראפן אלע מזרח שטעט פון [[קאנאדע]], די פאראייניגטע שטאטן, און די קאריביען אבער זיין מאכט איז נישט געווען אזוי שטארק און ער האט נאר אנגעמאכט אסאך פארפלייצונגן וועלכע האבן פארשוועמט גאנצע אינזלן אין די קאריביען.
די וועטער מומחים וועלן געווענליך ווארנען די געגענטער וואו דער שטורעם וועט דעגרייכן מיט פארשידענע מעסעדזשעס. אויב די וועטער זאגט פאר א טראפישע שטורעם באטראכטונג דעמאלט קען מען זיין גערישט אויף א מילדע שטורעם ביז 36 שטונדן. אזא שטורעם וועט זיך געווענליך דרייען צווישן 39 און 73 מ.פ.ש. אויב גיט דער וועטער מומחה א טראפישע שטורעם ווארענונג איז טייטש אז דער שטורעם קען דעגרייכן ביז 24 שטונדן. דאס זעלבע וועט געמאלדן ווערן מיט א האריקעיןהוראגאן. די ערשטע מעלדונג וועט געווענליך מיינען אז די שטארקייט פון דעם שטורעם איז נאך נישט פארזיכערט און עס קען דעגרייכן ביז 36 שטונדן. די צווייטע מעלדונג וועט שוין ווארנען מער ערנסט וואס וועט מיינען אז דער האריקעיןהוראגאן איז נישט ווייט אוועק און וועט דעגרייכן טיילן פון די שטאט אין די קומענדיגע 24 שטונדן.
== חרבנות פון א האריקעיןהוראגאן ==
[[טעקע:Hurricane katrina damage gulfport mississippi.jpg|left|thumb|250px|נאך דער הוראגאן קאטרינע אין [[מיסיסיפי]]]]
יעדער האריקעיןהוראגאן ברענגט מיט זיך מיט גרויסע קוואנטום פון רעגן וועלכע ער וועט אראפלייגן אינעם צענטער פונעם שטורעם איבערלאזנדיג פארפלייצונגן וועלכע'ס שאדן קען גרינג זיין מיליאנען דאלארן. די בייזע ווינטן פון דעם האריקעיןהוראגאן קענען ווי גארנישט אויפהייבן אויטאס, אראפרייסן דעכער, און פארניכטן שיינע ים ברעגעס דורך צעבלאזן די גאנצע זאמד און דורך די מאכטפולע כוואליעס וועלכע ער טרייבט. א האריקעיןהוראגאן האט שוין אמאל גערירט א גרויסע קאמערציאלע פליגער וועלכע איז געזעצן אינדרויסן פון זיין הענגער.
דער האריקעיןהוראגאן האט אויך צוויי וועגן וויאזוי ער קען ארומקרייזן. אויב ער פארט דורך זיין רעכטע זייט וועט ער געווענליך זיין מער מאכטפול און זיינע פעטש וועלן בעסער קלינגן. אין 96' איז דער האריקעיןהוראגאן פראן געפארן אויף רעכטס און האט איבערגעלאזט חרבנות אין די ווערט פון ביליאנען דאלארן. פראן האט נישט איבערגעלאזט קיין בוים און אויך נישט קיין עלעקטריק זייל און מיליאנען מענטשן האבן פארלוירן עלעקטריק קראפט.
סטעיט אפישעלס ווארנען געווענליך אלע מענטשן אין די מעגליך באטרעפענדע געגענטער צו פארלאזן זייערע הייזער פאר דעם שטיק צייט ווייל א האריקעיןהוראגאן קען אין א רגע איינווארפן א גאנצע הויז און פארפלייצן אירע ברוכווארג.
אין אמעריקע האט דאס לאנד בייגעוואוינט די מאכטפולע [[האריקעיןהוראגאן קאטרינא]] אין 2005. די חרבנות זענען געווען גאר גרויס און די שטאט איז נאך היינט נישט צוריק צו נארמאל.
== די נאכפאלגונג פון האריקעינסהוראגאנען ==
ווי פריער דערמאנט קען זיך דער זעלבער האריקעיןהוראגאן דרייען פונקט פארקערט ווען עס גרייכט אן אנדער ארט אין די וועלט. דאס איז צוליב די וועלט'ס פארעם איינדרייאונג וועלכע ווערט אנגערופן קאריאוליס עפעקט. די וועלט'ס פארעם קען גרינג געזען ווערן מיט יעדע סעטעלייט ראדאר און די וועטער מומחים קענען באלד אנצייגן גענוי וואו דער האריקעיןהוראגאן וועט גיין און וועלכע וועג ער וועט זיך דרייען.
די איינציגסטע ארגאניזאציע וועלכע פלעגט שטודירן און באטראכטן האריקעינסהוראגאנען איז געווען די אמעריקאנער עיר פארס באזע אין בילאקסי, מיסיסיפי. דערנאך איז עס איבערגענומען געווארן דורך די דעפארטמענט אוו דעפענס וועלכע האבן אויך גענוצט די עיר פארס פאר זייערע אויספארשונגן. די עיר פארס האט גענוצט מיליטערישע פליגער מיט וועלכע זיי זענען אריינגעפארן העכערן שטורעם און פון דארט גענומען בילדער און באטראכט די באוועגונגן פונעם האריקעיןהוראגאן.
אין 965' איז די ארבעט איבערגענומען געווארן דורך א ציווילע ארגאניזאציע וועלכע רופט זיך די האריקעיןהוראגאן האנטערס. די גרופע נוצט הערקולעס פליגער (א מיליטערישע פליגער וועלכע ווערט גענוצט דורך אסאך לענדער) וועלכע זיי האבן אויסגעשטאט מיט גאר פארגעשריטענע וועטער עקוויפמענט. די ארגאניזאציע באטראכט 5 שטורעמעס פער טאג אינעם אטלאנטיק, אנגעהויבן פון די מיטל-אטלאנטיק ביז האוואי.
לויט ווי די ארגאנזאציע זאגט ווערן געשאפן צענדליגער שטורעמעס אינעם אטלאנטיק יעדן טאג אינעם האריקעיןהוראגאן סעזאן וועלכע בלייבן געווענליך מילד און לאזן נאך איידער עס דעגרייכט די יבשה. די ארגאניזאציע באטראכט יעדע שטורעם און שיקט אירע מעסעדזשעס צו די נאציאנאלע האריקעיןהוראגאן צענטער אין מיאמי, פלארידע, וועלכע צעשפרייטן די אינפארמאציע פאר די לאקאלע נייעס און מידיא.
יעדעס מאל א האריקעיןהוראגאן גרייט זיך צו בארירן די יבשה וועט די נאציאנאלע האריקעיןהוראגאן צענטער ארויסגעבן א ווארענונג מיט גענויע אינפארמאציע וואו און ווען דער האריקעיןהוראגאן וועט אנקומען, וואו שטארק דאס וועט זיין, ווילאנג דאס וועט אנהאלטן, וועלכע געגענטער זאלן די איינוואוינער פארלאזן זייערע הייזער א.א.וו. די מאדערנע וועטער סיסטעם האט שוין געראטעוועט צענדליגער טויזענטער מענטשן פון טויט מיט אירע ווארענונגן. אמאל זענען האריקעינסהוראגאנען געקומען אין איבערראשונג און עס איז געווען נארמאל אז טויזענטער מענטשן זענען אומגעקומען.
די ארגסטעערגסטע האריקעיןהוראגאן אין אמעריקע'ס היסטאריע איז פארגעקומען אין 900' אין די גאלף שטעט. דער שטורעם איז שפעטער באקאנט געווארן אלס אייסעקס שטורעם צוליב א געלונגענעם וועטער עקספערט מיט'ן נאמען אייסעק וועלכער איז געווען דער איינציגסטער עקספערט וועלכע האט געווארנט און דערנאך געמאסטן און באטראכט דעם האריקעיןהוראגאן. אין יענעם שטורעם איז גאנץ טעקסאס געווארן א סדום און 8,000 מענטשן האבן פארלוירן זייערע לעבנ'ס.
== האריקעיןהוראגאן נעמען ==
כדי צו קענען בעסער נאכפאלגן די האריקעינסהוראגאנען האבן די וועטער עקספערטן באשלאסן זיי צו נאמינירן. די נעמען ווערן געגעבן דורך די וועלט'ס מעטראלאדזשיקל ארגאניזאציע. געוויסע לענדער פלעגן אמאל נאמינירן די האריקעינסהוראגאנען לויט דער צייט אין וועלכע עס האט פאסירט. אין 876' איז א האריקעיןהוראגאן אין פארטע ריקא נאמינירט געווארן אלס האריקעיןהוראגאן סעינט פעליעפ וועלכע איז דער נאמען פון א גלח וועלכער איז געשטארבן אדער געבוירן געווארן אינעם זעלבן טאג. אין 928' האט א האריקעיןהוראגאן באטראפן פארטע ריקא אינעם זעלבן טאג אין איז נאמינירט געווארן אלס סעינט פעליעפ דער צווייטער.
ביז די צווייטע וועלט קריג זענען אלע האריקעיןהוראגאן נעמען געווען מענערישע נעמען. אין 950' האט מען געטוישט צו פרויען נעמען און זינט 970' גיט מען ביידע סארט נעמען. די נעמען ווערן היינט געגעבן אין די רייע לויט די עי.בי.סי. די ערשטע האריקעיןהוראגאן אינעם סעזאן באקומט א נאמען וואס הייבט זיך אן מיט אן עי. די צווייטע מיט א בי. א.א.וו.
אלע שטורעמעס באקומען די נעמען פון די וועלט'ס מעטראלאדזשיקל ארגאניזאציע וועלכע באשליסט זייערע נעמען און האט שוין א ליסטע מיט נעמען פאר שטורעמעס ביז אין 06'. יעדע גיאגראפישע ארט אין די וועלט באקומט אנדערע סארט נעמען אבער אלע גייען אין דעם אויבנדערמאנטן עי.בי.סי. סיסטעם. אין 01' האט דער ערשטער האריקעיןהוראגאן אינעם אטלאנטיק געהייסן עליסאן און דער ערשטער סייקלאן אינעם פאציפיק האט געהייסן אדאלף.
בעפאר א שטורעם גרייט זיך צו קומען צו די יבשה האט די באטרעפענדע לאנד די רעכט צו בעטן פאר א טויש אין דעם נאמען. געווענליך טוט מען דאס ווען מען רעכנט זיך אויף אן אויסטערלישן שטארקן שטורעם וועלכע מען ווייסט אז וועט מאכן גרויסע שאדנס און מיט דעם וויל מען אפטיילן דעם שטורעם פון אנדערע מען זאל נישט אויסמישן ווען עס קומט צו היסטאריע, לעגאלע אקציעס, אינשורענס קלאגעס א.ד.ג.
| 