אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "מרדכי בנעט"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
אין תקציר עריכה
שורה 1:
[[בילד:mbabat.jpg|קליין|רבי מרדכי בנעט, אבד"ק ניקלשבורג|thumb|leftניקאלשבורג]]
רבי '''מרדכי בן ר' אברהם בנעט (מהר"ם בנעט)''' (געבוירן אין יאר [[ה'תקי"ג]] - אוועק [[י"ג אב]] [[ה'תקפ"ט]]) רב אין [[ניקלשבורגניקאלשבורג]] און געווען הויפט רב אין מדינת [[ביהעמעןבעהמען]] אונטער דידעם קעניגרייך פון [[פראנץ יוזףיאזעף דער צווייטער]], וואס זיין מלכות איז געווען אין וויען, און האט געוועלטיגט אויף עטליכע מדינות, היינט איז ניקלשבורג אין טשעכיי.
 
==זיין יוגנט==
מהר"ם בנעט איז געבוירן אין דארף [[שורגע]], אין [[אונגארן]]. זיין טאטע האט געהייסן ר' אברהם ביה"א (ר"ת בן יהודה אשכנזי) און איז געווען א בן-אחר-בן אייניקל פון ה"חכם צבי" ר' [[צבי הירש אשכנזי]]. זיין מאמע מרת פראדל איז געווען א א טאכטער פון די רבני בנעט פון ניקלשבורגניקאלשבורג, וואס לאנגע דורות איז פון די משפחה געווען רבנים אין ניקלשבורגניקאלשבורג.
 
אויך איז זי געווען אן אייניקל פון רבי [[נפתלי כ"ץ]] פון פוזנא בעל סמיכות חכמים. דער מהר"ם באנעט האט געשטאמט פון כל גדולי ישראל, הראשונים, תוס' יו"ט, מהר"ל מפראג, רבי ר' העשיל פון קראקא, רבינו מרדכי בעל הלבושים, מהר"ם פאדווא, רבינו שלום שכנא מלובלין, מהרש"ל, ר' אליעזר בעל מעשי השם, תבואות שור הראשון, ר' יונה בעל או"ה הארוך, שו"ת מהר"י ווייל, ר' זרחי' הלוי בעל המאור, רא"ש, ראב"ן, בעל הערוך, ריב"ן חתן רש"י, און נאך. (אזוי ווי עס איז געדרוקט באריכות אין זיינע ספרים)
 
פון די פינף יאר איז ער אויפגעצויגן געווארן ביי דער באבען בנעט אין ניקלשבורגניקאלשבורג; האט ער פון דארט באקומען דעם נאמען באנעט אנשטאט אשכנזי.
 
 
אלץאלס קינד איז ער שוין פאררעכנט געווען פאר א [[עילוי]], און א עושר ר' גבריאל מארקברייטער האט אים אויסגעהאלטען מיט אלע הוצאות אלץ קינד, ובגיל אחת עשרה נשלח ללמוד באין דער [[ישיבתוישיבה]] שלפון רבי [[יעקב קצנלבויגן]] ב[[איטינגן]] שב[[מחוז ביירןבייערן]]. בגיל 15 עבר לצו [[פורדאפירט]] ללמוד אצל רבי [[יוסף שטיינהרט]]. בגילצו 18 יאר עבר ל[[פראג]], שם למד, בין השאר, אצל ה"נודע ביהודה" רבי [[יחזקאל לנדאלאנדא]].
 
ער איז געווען אאן איידעם ביי הנגיד ר' גימפל פרוסטיץ פון ניקלשבורגניקאלשבורג, ועבר ללמוד שם אצלביי רבי [[שמואל שמעלקא הורוביץהורוויץ]], מראשי ה[[החסידות|חסידות]] ורב המקום, אליו התקרב מאוד.
 
לפי מסורת אצל החסידים, מגיל צעיר נהג בפרישות, בתעניות ובסגפנות, עד שרבינו הרבי [[רבי אלימלך פון ליזענסק]] נזף בו על שהוא מסתגף ומאז הוא רק צמצם במאכלו.
 
==זיין רבנות==
אין שנת תקל"ח איז ער אויפגענומען געווארען אלץאלס [[דיין]] אין [[ניקלשבורגניקאלשבורג]] בימי רבנות הגה"ק רבי [[שמואל שמעלקא מניקלשבורג]]פון ניקלשבורג, יענעםיענע יאהר איז נסתלק געווארעןגעווארן דער רבי ר' שמעלקא, און הגה"ק ר' גרשון חיות זצוק"ל איז געווארעןגעווארן רב אין ניקלשבורגניקאלשבורג. שפעטער איז ר' מרדכי אויפגענומען געווארען אלץאלס רב אין [[לונדענבארג]] ([[מעהרין]]), דארט איז ער געווען רב אנדערהאלבעןאנדערהאלבן יאהר, נאך איז ער געווען רב איין יאהר אין [שוסבורג]] אין מדינת [[אונגארן]]. אין שנת תקמ"ט, איז נפטר געווארען הגאון ר' גרשון חיות, צום הספד זענען צוזאמען געקומען אלע רבנים, גלייך נאך זיין הספד, האט גאנץ קהל אויס געשריגען "מזל טוב" מ'האט אים אויפגענומען פאר רב אין ניקלשבורג און גאנץ מדינת מעהרין.
 
ער האט געפירט דארט א ישיבה וואס שטענדיג פלעגט דארט זיין מער ווי פיר הונדערט תלמידים. ער האט געפירט דאס רבנות אין ניקלשבורגניקאלשבורג א משך פון 40 יאהר, ביז זיין פטירה.
 
אין די הספדים שטייט, אז מהר"ם בנעט האט געקענט און איז געווען בקי בעל פה, אין ש"ס בבלי וירושלמי, און ארבע חלקי שולחן ערוך, זוהר הקדוש און ספרי קבלה, און נאך אסאך ספרים, וואס ער האט געקענט איבער זאגען בעל פה, אויסענווייניג.
שורה 31:
כדי זיך צו קענען שטעלן פאר דעם קיסר, און פאר די שרים האט אויסגעפעלט ער זאל קענען פארשידענע חכמות, און די ריכטיגע שפראך ואזוי צו רעדן צו זיי, מיט גאונישען קאפ, האט אין א קורצי צייט דורעכגעקוקט די נויטיגע פאפירען, און ער האט שוין ריכטיג געוואוסט אלעס וואס ער האט געדארפט פאר זיין השתדלות.
מהר"ם בנעט האט לוחם געווען בתקיפות אנטקעגען די [[רעפארמער|נעלאגעןנעאלאגן]], אויך האט ער געשטערט דאס בויען א רופערמעררעפארמער שול אין [[המבורג]]. דאך שטייט אז ער איז געווען א רודף שלום, און זיך מונע געווען פון מחלוקת, אויך האט ער נישט צוגעלאזט מ'זאל איינפירען צו לערנען לימודי חול מיט קינדער אין [[תלמוד תורה|חדר]].
 
==זיין שטארבן==
אין י' אדר איז ער ארביעראריבער געפירט געווארעןגעווארן קיין ניקלשבורג. אויך שטייט (בשו"ת חת"ס הנ"ל) אז דער מהר"ם בנעט האט געזאגט קודם פטירתו, אז אויב מ'וועט דארפן א ישועה, זאל מען קומען משטתח זיין אויף זיין קבר.
 
אין דרשות חת"ס ח"ב דף שפ"ג, וז"ל, הגאון נר ישראל מו"ה מרדכי בנעט זצ"ל ... '''כי הי' אב לישראל ובן יחיד לשכינתא קדישא'''.
 
עס ווערט דערציילט, אז מהר"ם בנעט האט גזעגאט אין חלום פאר זיין זוהן, אז די סיבה איז געווען, ווייל אלץאלס בחור, איז ער געווען א חתן צו דידער טאכטער פון רב אין ליטענשטאט, און שידוך איז אפגעלאפען ווייל די כלה איז נישט געווען א געזונטע, די כלה האט נישט מוחל געווען בלב שלם, פאר דעם האט געמוזט ליגעןליגן לעבן איר פאר האלבע יאהר.
 
פאר ער איז נסתלק געווארען, האט מען אים געפרעגט: ווער זאל זיין ממלא מקומו, האט דער מהר"ם בנעט גענטפערט: דער שמש, די פרעגער האבען געמיינט אז תקיף ליה עלמא, ווייל זיי האבען נישט פארשטאנען וואס ער האט געמיינט צו זאגען, - אבער נאך די האחלבע יאהר וואס ער איז געליגען אין ליטענשטאט, און נאכען פסק האט מען געפענט דעם קבר, און ארויס גענומען דעם נפטר, פלוצלונג איז דער געטרייער שמש צוזאמען געפאלען און גלייך נפטר געווארען, האט מען מסופק געווען אויב מ'מעג אים לייגען בתוך קברו הקדוש פון הייליגען רב, האט מען זיך דערמאנט אז דער רב האט געזאגט: אז דער שמש וועט זיין ממלא מקומו, ממילא האט מען פארשטאנען זיין כוונה, און מהאט טאקע דארט געלייגט דעם שמש.
שורה 45:
 
==מתלמידיו==
* [[רבי [[שמחה בונים מפעשיסחאפון פרשיסחא]]
* [[רבי יהודה אסאד]] אבד"ק סערעדהעלי בעהמח"ס יהודה יעלה
* [[רבי שלמה קוועטש]] ממלא מקומו אין נילקשבורג, בעהמח"ס חכמת שלמה
* בנו [[רבי ישעיה בנעט]], אבד"ק [[קאלוב]] וגלילות סאלבאטש
* בנו [[רבי נפתלי בנעט]], אבד"ק [[שאפא]]
* קרובו [[רבי מנחם מנדל בנעט]], דיין ב[[פאקש]] (אונגארעןאונגארן)
* קרובו [[רבי משה מרדכי בנעט]], אב"ד [[שטאמפי]] ([[סולובאקיעסלאוואקיי]])
* [[רבי צבי הירש אופנהיים]], אבד"ק [[טמישוואר]]