אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אביגדור מילער"

הרבר' '''אביגדור מילער''' זצ"ל, ([[1908]]-[[2001]] [[ר"ח אלול תרס"ח]] -- [[י"ז ניסן תשס"א]]) איז געווען פון די לעצטע בעלי [[מוסר]] נאך [[חורבן אייראפע]] אין אמעריקעבדורנו און איז געווען באקאנט אלס א מגיד נפלא.{{מקור}}

ער האט חתונה געהאטגעבוירן אין [[קאוונעבאלטימאר]] ביז די זיבעצן וואס ער איז געקומען קיין ניו יארק צו לערנען אין די טאכטעראיינציגסטער פוןישיבה דעםאין ארטיגןיענע רב.יארן, געפארן אויף סאלבאדקע לערנען דערנאך און חתונה געהאט אין קאוונע ביי א רב ביז די אויסברעך פון צרות איזוואס ער איז אנטלאפן און אויסגעפלוגט פון [[אייראפע]] מיט זיין רעביצעןווייב קיין אמעריקע צוריק צו זיין היים-לאנד.

די אלגעמיינע חרדישע גאס האט אויף אים געקוקט אלס מאדנער בעל השקפה וואס איז געווען צו עקסטרעם קעגן גואישע פירצות{{מקור}} און אויך זיין נאכאנאנדיגע זיך קאכן אין [[נפלאות הבורא]] אלס יסוד אין אידישקייט{{מקור}} און אויך צוליב דעם וואס ער איז אנטלאפן פון כבוד כמתכוי קשת.{{מקור}} - אבער ווען ער איז פארשטארבן האבן אלע קרייזן אים אנערקענט אלס ריז אין השקפה און מוסר וואס זיינס גלייכן איז נישט געווען דורות.{{מקור}}

==איגגנטיוגנט==

ווייניגווייניגע פאקטן איבער אים פון זיין יוגנט זענען באמת באקאנט. סיי צוליב דעם וואס זיין סביבה, איז - אדער לא עלינו געווארן [[אפגעפארן]] אין רוסלאנד פון [[קאמוניזם]], - אדער פארטיליגטפון פיזיש דורך [[היטלער]] - אדער זענעןפון זי געווארן [[פריי]] אין יענע [[רוחניות]]'דיגע שווערע יארן אין [[אמעריקע]] צו פארבלייבן אידן.

ער איז פון קינד-ווייזאייביג אן געווען א מער דורכגעטראכטער פאזיטיווער שטילער כאראקטער{{מקור}}. ער האט שפעטער פארציילט ביי זיינע שיעוריםשיעירום אז די פאזיטיווקייט טייל איז אין גרויסן חלק צושטאנד געקעומען דורך די השפעה פון א פערטער קלאס פרויען טיטששער אין [[באלטימאר]] ווען ער איז בלויז אלט געווען 9 יאר, פלעגט זי אים מקבל פנים זיין יעדן טאג אין קלאס מיט אלע קינדערליך ווי גוט די טאג איז האט ער זיך אויסגעפארעמט א פאזיטיווער דרך אין זיין [[עבודת ה']] וואס האט לויט אים געטריבן די רעשטע פון די עטליכע ניינציג יאר רייכער לעבן.{{מקור}}

=== פריילעכקייטפרייליכקייט ===

די דאזיגע [[מידה]]זאך איז געווען דער גאנצער [[יסוד]] און נאכאנאנדיגער באשעפטיגונג פון זיין לעבן. ער האט אויפגעטאן א שיטה אין אידישקייטגעהלאטן אז א ''נרגן'' [בלשון המקרא: א קאמפלעינער] איינער וואס איז נישט פארטאן אין [[גוט]]סגוטס איז אדער פארדארבענערגרעסטער מענטשמושחת און א בעל עבירה און האט נישט קיין זכות קיום אויף די וועלט.{{מקור}}

אלס [[ליטוואק]]אזוי איז ער געווען פון נאטור אויס זייער אן אויסגערעכענטער קאלט בלוטיגער טרוקענער מענשט און נישט געווארן ''עקסייטעט'' פאר צופיל. בטבעו איז ער נישט געווען א מענטש וואס האט זיך געלאזט ווערן אויפגעהייטערט און בשמחה פון זאכן און מענטשן ארום זיך, - מכוח שלעכטע מידות וואס ער האט געזאגט אז ער מיינט נישט חלילה קיין שלעכט און ער איז געבוירן א קאלטער. ער האט דאס אנערקענט פיל מאל און געזאגט אז ער ארבייט דערויף און האט טאקע מעורר געווען אנדערע שטענדיג צו טאן פאר אנדערע לפנים משורת הדין.{{מקור}}

זיין דאזיגער [[גרונט]] צו אידישקייט איז באקאנט אין [[מוסר]] מיטן טערמיןגעווען ''שמחת החיים'', איינצוזעהן אז דאס לעבן איז באשאפען געווארןגווארן מיטן איין- איינציגן ציל ''להטיב עם בריותיו'',{{מקור}} ווי עס שטייט ''"עולם חסד יבנה''{{מקור}}. -", ער האט דאס טאקע אפגעשפיגעלט אין פערזענליכען לעבן, ווען ער פלעגט שרייען און וויינען פאר שמחה ביי די 90נייציג יאר ווי א קליין בעיבי פרייענדיג זיך איבער די [[בריאה]]., עס איז געווען א מחזה הוד, ווען ער פלעגט אויפהייבן דעם [[עפל]] ביי זיינע שיעורים און זיך קאכן בפרטי פרטים ווי גוט טיעף און געשמאק דאס איז צו [[זעהן]] [[שמעקן]] און [[עסן]]. זיין [[בארד]] איז קיינמאל ווייס געווארן. און ביזן לעצטן טאג האט ער אויסגערעכנט אלע [[נסים]] פון זיין לעבן. אנגעהויבן פון די 9ניין יאר ווען ער איז אראפגעפלאן אויף א שטעקן און דאס האט פארפעלט מיט א סענטימיטער אים בלינד צו מאכן דעם אויג. אדער ווען ער פלעגט גיין שפאצירן יעדן טאג און זיך אפשטעלן פאר [[מיר ישיבה]] ווייזן און מסביר זיין פאר די בחורים ווי אינטערסאנט דער [[דענדערליין]] ארבייט. איבער און איבער, פלעגט ער הייסןהייסט פאר יעדן בחור, נאכן פרעגן צו ער האט פארשטאנען ער זאל דאס איבעזאגן פאר זיין חבר...

ער אנגעהאלטןהאט אזויטאקע ביזגעווען די סאמע לעצטע מינוטן פון זיין לעבן ווען ביי די [[גסיסה]] האט ער מיט א שמייכל געזאגטזאגענדיג אז ער האט געהאט א מוראדיגע געשמאקע לעבן וואס קיינער האט נאך נישט געהאט לויט אים און דעריבער קען ער נישט זיין טרויעריג אפילו ער ווייסט אז אלעסאלע ענדיגט זיך אין א סעקונדע.

ספעציעל איז זיין עבודה [[פורים]] און ביי [[חתונה|חתונות]] געווען א שם דבר. ער פלעגט זיך אנטאן [[קלאוני העט]]סהעטס און אלע מינע [[פאני]] קליידער צו מאכן לאכן דעם עולם און טאנצן שעות אויף שעות צוריקציוועגס און קלאפן מיט די הענט אויף די טישן מיטן גאנצען כוח עס איז כמעט געווען א נס ווייל געווענליך א 90 יאריגער איד האט נישט די כוחות, אויך האט ער געהייסן זינגן לאנג די זעלבע ניגונים נישט לויפן שנעל פון איינס צום צווייטן נאר זיך פארטיפן און לאזן די זעלבן הרגש ווערן מער און מער אויפגעהייטערט און איינגעגלידערט אין די הערצער.

א אייניקל איז אמאל אריינגעקומען אין קאך אומגעראכטן טרעפט ער זיין זיידעזיידער ר' אביגדוראבידור איינגעטונקן זיין [[קאפ]] אין א [[סינק]] פיל מיט וואסער, פרעגט ער אים וואס איז פשט?, זאגט ער: ''איינער האט זיך אפגערעדט פאר מיר אז די לופט איז פארפעסטיגט און איך האב פארלוירן די ריכטיגע אהבת ה' פון די לופטן האב איך מיך געמוזט איינהאלטן דעם אטעם פאר א לאנגע צייט אונטערן וואסער און דערנאך אויסשרייען מיט א אמת'דיגער געפיל ווי גוט די לופט איז''...<ref>הקדמה פון זיין איידעם רב בראג אין צווייטין באנד פון ר' [[שמחה בונם קאהן'ס ספר ראביי מילער ספיקס</ref>

איינמאל ווען ער האט געהאט א [[באלון]] אפאראציעבלון אויף די אדערן פון הארץ און מען האט אים ארויסגעפירט פון אפערעיטינג רום, האט ער באמערקט זיינע 3 טעכטער מיט פארוויינטע אויגן איבערן תהלים זייענדיג באזארגט איבער זיין עתיד ווייל ער איז שוין געווען גאר אלט דאן, האט ער זיך אנגערופן אז ווען ער איז געווען אינג האט ער נישט געחלומט פון האבן פרומע קינדער נאר אזוי ווי די שטייגער פון אמעריקע אז די קינדער זענען דאן געווארן גוים, זעהנדיג ווי ערליך זיינע קינדער זענען פרייט ער זיך אז ער האט יסורים ווייל בלויז אזוי וועט ער נאך האבן עפעס עולם הבא. <ref>הרב בראג אין הקדמה צום צווייטען באנד ראביי מילער ספיקס</ref>.

====[[התעוררות]]====

===[[לוקסוס]]===

===[[האלאקאוסט - אלס הצלה פון אידישקייט קיין אמעריקע]]===