אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "השכלה"

אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
מ בוט מוסיף: cs:Haskala
אין תקציר עריכה
שורה 2:
'''השכלה''' איז געווען א יידישע באוועגונג אין [[אייראפע]] סוף דאס [[18טע י"ה]] אין [[די נייע עפאכע]] וואס האבן געהאלטן אז מען דארף זיך אויפקלערן מיט די [[גוי]]שע [[סביבה]] כדי צו קענען זייערע [[חכמה|חכמות]] און איינעמען זייערע וועלטלעכע ידיעות צו זיין און [[לעכטיגקייט|אור]] ל[[גוי]]ם.
 
דער סאמער ערשטער משכיל ווערט באטראכט ביי זיינע נאכפאלגער אלס א גאון {{מקור}} [[משה מענדלסאן]]. וואס ער האט איבערגעטייטשט די [[גמרא]] קעגן די דעת פון רוב גדולי ישראל, פארן נישט פאלגן די גדולי ישראל שבימיך איז ער ל"ע געשטראפט געווארן אז, זיינע קינדער און איינקלעך האבן זיך גע'שמד'ט <ref>(ר' עקיבא יוסף שלענזינגער אין זיין פי' אויפן צוואות החת"ס)</ref>.
 
טייל משכילים וואס זענען נעבעך געווארן קאליקע זענען געגעאנען א טריט ווייטער, זעהנדיג ווי דאס אידישער פאלק ליידט אסאך אין גלות ביי די גוים, האבן זיי געהאלטן אז אויב מען וועט זיך חלילה אויסמישן מיטן גוי וועלן זיי די גוי נישט האסן, און עס וועט זיך אויפהערן דאס אנטסעסמיטיזים.
 
אין שנת [[ה'תרו]] איז געווען א גרויסע אסיפה אין דייטשלאנד ווי די משכילים האבן מתיר געווען אז מען מעג חתונה האבן מיט גוים, דאס האט שפעטר געפירט צו א התבוללות, אט די משכילים זענען געווען דער וועג ווייזער פאר די רעפארמער און קאנסערוואטיווע. און דערפאר איז היינט אזוי גרויס די ראטע ביי די רעפאמער וואס זיי האבן חתונה מיט גוים.