אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "מנחם מענדל בייליס"

אין קורצן פון פריער: [[י' אב]] תרע"א איז ר' מענדל איינגעזעצט געווארן. אין דעם זעלבן טאג האט מען באפרייט דעםדי פרוי טשעביריאק מיט איר קבוצה רוצחים. ר' מענדל האט נשיט געוויסטגעוואוסט וואס וועט זיין מיט עםאים. מ'האט עםאים געסטראשעט מיט גרויסע עונשים אויב ער וועט נישט "מודה" זיין וואס ער ווייסט וועגן דעם קינד אנדרושה יוסשיצקי.

פיר אזייגער נאכמיטאג, האט ר' מענדל געהערט דעםדאס געוויין פון א קינד וועלכע האט זיך געהערט ווי דעם קול פון איינעראיינעם פון זיינע קינדער. ער האט גוט צוגעהערט און ער איז שוין געוועון זיכער. ער האט זייער מורא געהאט, וויסנדיג אז דער זון זיינע איז א ביישן און האט זייער מורא פון פאליציי. ער האט שוין מורא געהאט צו טראכטן וואס זיי קענען טון מיט עם. בשעת זיין קינד וויינט נאך קומט אריין קולייבקו און זאגט "זעסט! אויך דיין זון רעדט שקרים.. "וועלכע שקרים?" פרעגט ר' מענדל. "זשעניא, קום אריין" רופט זיך אן קולייבקו, און ער ברענגט אריין דעם זון פון טשעביריאק אינ'ם שטוב. ער קערט זיך צו ר' מענדל און זאגט "זשעניא זאגט אז דיין זון פלעגט שפילן מיט אנדרושה און ער לייקנט עס".. דאן האט ער ארויס גענומען זשעניא פונ'ם שטוב. אפאר מינוט דערנאך האט ר' מענדל געזען דורך א פענסטער ווי מ'שפארט איין זיין זון אין א שטוב.

כאטש ר' מענדל האט לכחחילה געהאפט אז זיי וועלן באלד זען אז דאס איז א טעות און זיי וועלן עם באלד באפרייען, האט ער שוין יעצט געכאפט אז די מעשה איז נישט אזוי פשוט [ער האט אבער נישט געקענט בשום אופן וויסן די טיפקייט פון דעם רשעות פונ'ם צאר, און זיין ציל צוצוקומען צו א עלילת דם יהי' איך שיהי', דאס האט נאך כמעט קיינער נישט געוויסטגעוואוסט אין דעםיענער צייט]. ער האט אבער נישט פארשטאנען וואס זיי ווילן פון זיין קינד, פארוואס האבן זיי עםאים געברענגט דא אין דעם גיהנם?

צום אוונט איז אריין א רוסישע פרוי און זי האט געזאגט "דיין קינד איז דא, אבער זארג זיך נישט, איך קוקזע עםצו אים נאך. איך בין אליינס א מאמע און איך פארשטיי אייער ליידן און איך שעץ אייך זייער. זארג זיך נישט, דער אייבישטעראייבערשטער ראטעוועט ערליכע מענטשן"..

ווען עס איז געווארן נאכט, האט ר' מענדל זיך דערמאנט אז עס איז ליל [[שבת קודש]]. ער האט זיך דערמאנט וויאזוי ער פלעגט זיצן שבת מיט זיינע קינדער אלע אנגעטון מיט בגדי שבת און יעצט איז דער שטוב צוווארפן.. נישט קיין ליכטיגקייט, נישט קיין שמחה.. ער האט געוויסט אז די אויגן פון זיינע נאנטע מענטשן צוגיין פון וויינען. ער האט כמעט פארגעסן פון זיין אייגענעאייגענער צרה, און ער האט נאר געטראכט פון זיין איינגעשפארטע יונגל און זיין טרויעריגע משפחה. ער האט געקלונגען מיט'ן גלאק און קולייבקו איז אריין. "הער" זאגט ר' מענדל, "עס גייט מיר נישט אן וואס וועט געשען מיט מיר, אבער פארוואס האלט איר מיין זון אלס איינגעשפארטע? דו ביסט דאך אליינס א טאטע! מיין קינד קען דאך דא קראנק ווערן. איר וועט דאן זיין שולדיג! איר קענט נישט באפרייען דעם קינד"? קולייבקו האט געשמייכלט א רשעות'גיגע שמייכל: "דאס גאנצע וואס דו דארפסט צו טון איז צו דערציילן דעם אמת".. "וואס ווילסטו? אמת אדער ליגנט"? האט ר' מענדל געשריגן. "אפילו אויב דו וועסט דיך עקש'נען קען איך דיר נישט דערציילן לינגט! איך בין ריין פון זינד".. "נארישקייטן! נארישקייטן!" האט ער דאס אוועקגעמאכט, "איך וועל דיר שיקן אין תפיסה און דארט וועסטו שוין אנדערש רעדן".. ער איז ארויס און צוגעמאכט די טיר מיט א קנאק און ר' מענדל איז געבליבן אליין. ווען ער האט געהערט דעם זייגער קלינגן צוועלף אזייגער, האט ער פארשטאנען אז היינט נאכט וועט ער שוין פון דא נישט ארויסגיין. פון צייט צו צייט האט ער געהערט ווי זיין זון היסט און ער האט געמיינט ער גייט ארויס פונ'ם דעת פון פיל צער. דעם נעקסטן טאג בערך מיטאג צייט האט ער געהערט ווי איינער פרעגט זיין זון אויב ער קען אליינס אהיים גיין אדער איינער זאל עם באגלייטן. א שעה דערנאך איז אריין א פאליציי און עם דערציילט אז ער האט באגלייט זיין זון ביז'ן טראם [באן אויפ'ן גאס] אבער דער זון האט נישט געוואלט ארויפגיין [עס איז געווען שבת קודש] און ער איז אהיים געגאגנגען צופיס. דער ידיעה אז זיין זון איז פריי האט עם אביסל בארוהיגט.

זינטאגזונטאג האט ער ווייטער געהערט די קול פון זיינע קינדער. מ'האט עם געלאזט גיין זיך טרעפן מיט זיי אינדרויסן פון דעם שטוב ווי ער איז געווען, אבער נאך אפאר מינוט האט מען זיי אפגעטיילט. אכט טאג איז ר' מענדל געווען אינ'ם בנין "אוכראנא" [פאליציי-סטאנציע] אן דעם וואס איינער זאל אפילו קומען עם אויספרעגן. ער איז געווען זייער דערציטערט. ער האט געוואלט האפן אויף א גוטן אויספיר אבער ער האט מורא געהט, זיי פרעגן עם דאך אפילו גארנישט. דאס קען זיך דאך ציען עד בלי סוף, פארוואס? פארוואס? האט זיך די שאלה געדרייט אין זיין מח. ערשט אינ'ם אוונט פון חמשה עשר באב [תרע"א] איז אריין געקומען א פאליציי און עם געזאגט אז ער גייט יעצט גענומען ווערן צום געריכט אויף אויספארשונג. די נייעס האט עם גאר אביסל מחזק געווען. ענדליך געשענט שוין עפעס. סוף סוף וועט ער כאטש געוואר ווערן ווי ער שטייט. ער וועט געוואר ווערן אויף וואס פונקטליך מ'איז עם דא חושד. ער האט זיך געיאגט און איז ארויס אויפ'ן גאס באגלייט דורך צוויי פאליציי.