|
== אריינפיר ==
=={{הויפט ארטיקל| שנאת ישראל אין רוסלאנד ==}]▼אין קורצן פון פריער: יארן פון ביטערניש קעגן דידער מלוכה פון די צארן[[צאר]]ן אין [[רוסלאנד ]] האבן געברענגט דערדי באפעלקערונג צו מחשבות פון מרידה. די צארן האבן געזען מיט גרויס שרעק ווי די מלוכה גליטשט זיי ארויס פון די הענט. זיי האבן געזוכט מחדש צו זיין דעם [[עלילת דם ]] אויף גאר א גרויסן אופן כדי פארשטיין צו געבן די פויערן אז די יודן זענען די אמת'ע שונאים וכו'. זיי האבן אויפגעשטעלט די " [[שווארצע הונדערטער ]]" צו קענען דורכפירן זייער עצה. די פלענער זענען ליידער שוין געווען גרייט.. ▼
די צייטן זענען געווען שווערע פאר די רוסישע יודן. עס איז געווען די צייט וואס דער [[צאר ניקאליי [דער צווייטעצווייטער] ] האט געהערשט. ער איז געווען א גרויסעגרויסער שונא ישראל און א געוואלדיגעגעוואלדיגער אכזר. כאטש דערדי גזירה פון די " [[קאנטאניסטן ]]" איז שוין בטל געווארן, איז דער פליכט צו גיין אין מיליטער נאך אלסאלץ געווען גאר א ביטערעביטערער פאר די יודן. אסאך האבן ליידער פארלוירן זייער יודישקייט אדער זייער לעבן דורכ'ן זיין אין מיליטער. ▼▲== שנאת ישראל אין רוסלאנד ==
אין יאר [[ה'תרע"א]], האט די [[דומא]] אפיציעל מודיע געווען אז "די יודן זענען א געפערליכע פאלק און זייער מסוכן". אין יענעם זעלבן יאר, כ' אדר תרע"א, איז פארשפרייט געווארן א ידיעה אז מ'האט געטראפן א טויט גוי'ש קינד אין [[קיעוו]]. די פלענער זענען ליידער שוין געווען גרייט..
כאטש אין כמעט אלע לענדער אין גלות אייראפע האבן די יודן געליטן פון שנאה דורך די גוים, מיט דעם אלעם איז [[רוסלאנד]] זיכער געווען "אויסגעצייכנט" אין איר שנאת ישראל. די רוסן האבן קיינמאל נישט ליב געהאט די יודן וועלכע האבן ביי איר געוואוינט. זיי האבן געהאלטן אז זיי ברענגען צרות. אין די יארן ה' ת"ח ות"ט זענען פארגעקומען די ביטערע גזירות ווען א גרויסע חלק פון די יודן פון אוקריינע זענען אומגעקומען על קידוש השם. אפילו ווען די גוים האבן געזען אז די יודן זענען ווערד צו האבן וועגן זיי ברענגען אריין אסאך געלט פאר דער מדינה, האבן זיי אסאך מאל מוותר געווען אויפ'ן תועלת אבי "פטור" צו ווערן פון דעם גרויסן "פיינט" די יודן. אין [[פוילן]] איז דער מצב געווען אביסל אנדערש. בערך זעקס הונדערט יאר צוריק האט דער קעניג [[באליסלאוו]], וואס איז געווען מחסידי אומות העולם, איינגעלאדנט די יודן צו קומען וואוינען אין פוילן און דערביי זיך אפרוען פון די רדיפות פון וועלכע זיי האבן כסדר געליטן. עס איז געווארן א גרויסער יודישער יישוב אין פוילן, וואס האט געהאנדלט און געוואוינט רוהיגערהייט, במשך בערך 400 יאר, ביז דעם מלכות פון פוילן איז אונטערגעגאנגע, אין יאר [[ה'תקנ"ב]]. דעמאלס איז פוילן געווארן צוטיילט צווישן עסטרייך, רוסלאנד, און [[פרייסן]] (א מלכות וואס איז נעלם געווארן נאך דער [[ערשטע וועלט-מלחמה]]).
אין יענער תקופה האבן זיך מער ווי א מיליאן יודן זיך געפונען אונטער דער רוסישער מלוכה, וועלכע האט זיי בכלל נישט געוואלט האבן. די רוסן האבן אנגעהויבן זוכן "עצות" וויאזוי מ'ווערט פטור פון די יודן [רח"ל]. איינער פון די זאכן איז געווען דעם "באוואוינונג געגענט". יודן האבן נאר געמעגט וואוינען אין איין געוויסע געגענט וועלכע האט זיך געצויגן [בערך] פון דער שווארצן ים ביז דער באלטישער ים. באלד דערנאך איז געקומען א גזירה אז יודן מעגן נישט וואוינען אין דערפער נאר אין די גרויסע שטעט, פארשידענע זאכן וואס יודן טארן נישט טון פאר פרנסה, וכו' וכו'. די יודן האבן זיך געטראפן באגרעניצט און צוגעשפארט פון אלע זייטן.
אין יאר תקפ"ז, האט דער [[צאר ניקאליי]] [ימ"ש] באפוילן דעם טרויעריג-באוויסטע גזירה פון די "[[קאנטאניסטן]]". די גזירה איז געווען אויף יודישע קינדער אז זיי מוזן ווערן סאלדאטן אין די מיליטער פונ'ם צאר במשך 25 יאר! דאס איז געווען פון די ביטערסטע גזירות וואס כלל ישראל האט מיטגעלעבט מאז היתה לעם. טויזנטער טויזנטער יודישע נשמות זענען געווארן פארלוירן אויף אייביג צו יודישקייט ל"ע. אפשר מער ווי יעדן גזירה, האט דאס צובראכן דעם אחדות און צוזאמענקייט פון די יודישע קהילות. ברוב רשעותם, האבן די רוסן ארויפגעלייגט דעם אחריות אנצופילן דעם באשטימטן צאל, אויף די ראשי הקהילות אליינס. זיי האבן רח"ל זיך געדארפט מתייסר זיין מיט דיני נפשות בפועל ממש. טאטעס האבן געטון וואס נאר מעגליך צו ראטעווען זייער קינדער פון אזא מצב און עס איז נישט שייך פארצושטעלן די גרויסקייט פון דער ביטערער צרה. די סיפורים אין דעם ענין זענען גוט באוויסט.
אויך דעם עלילת הדם-[[בלוט בלבול]], איז געווארן פריש אויפגעלעבט אין די צייט פון דעם צורר היהודים ניקאליי. אין יאר תקנ"ט זענען איינגעזעצט געווארן 4 יודן אין וויטעבסק וועגן אן עלילת דם. כאטש זיי זענען באפרייט געווארן מחוסר ראיות, האט דער שלטון נאך אלס איבערגעגעבן אן אפיציעלע חוות דעת צום צאר אז עס זענען פארהאן צווישן די יודן אין זיין מלוכה וועלכע הרג'נען גוים פאר מצות וכו'. אונטער דעם שלטון פון ניקאליי האט דער עלילת דם באקומען א ריכטיגע באשטעטיגונג פון דער ממשלה אז דאס איז אמת. די גוים האבן דאס גוט אויסגענוצט.. און דאס האט אויך געהאלפן ניקאליי ווייטער גיין מיט די גזירה פון אוועק כאפן יודישע קינדער, כדי זיי "אויסצולערנען נישט צו טון אזעלכע עבירות".
אין יאר תרט"ו איז ניקאליי געשטארבן און זיין זון [[צאר אלעקסאנדער דער צווייטער|אלכסנדר]] האט איבערגענומען. כאטש ער איז געווען עפעס גרינגער ווי זיין טאטע, האט ער מיט אלעם געוועלטיגט מיט א שטארקע האנט. אין יאר [[ה'תרמ"א]] איז ער גע'הרג'ט געווארן דורך מורדים במלוכה, די רוסישע פויערן, וועלכע האבן שוין נישט אויסגעהאלטן פון דעם עניות און ליידן וואס איז געווען מנת חלקם במשך הונדערטער יארן און וועלכע האבן שוין געוואלט מבטל זיין דער מלכות פון די צארן און אויפשטעלן אן אייגענע רעגירונג. די מדינה איז אריין אין אן איבערקערעניש און עס איז געווען א גרויסע סכנה פאר'ן עתיד פון דער מלוכה פון די צארן. דער יורש, [[צאר אלעקסנדר דער דריטער|אלכסנדר דער דריטער]] [דער ערשטע איז געווען דער טאטע פון ניקאליי], האט באלד פארשטאנען אז מ'דארף "געבן צו פארשטיין" די אלע רוסישע גוי'שע פויערן, אז נישט די צארן זענען שולדיג אין דעם ארימקייט און די צרות וועלכע טרעפן די רוסישע פאלק. מ'האט געמוזט דרינגענד טרעפן א "שעיר לעזאזל", איינעם וועמען צו באשולדיגן אויף אלעם, בכדי מחזק זיין די מלוכה. נו! ווער איז אויף אלעם שולדיג? אוודאי די יודן.. זיי זענען אחראי אויף די ליידן פון די רוסישע פאלק, זיי נעמען צו אלע געלט.. וכו' וכו'. די צארן [וועלכע האבן געלעבט מיט'ן גרעסטן עשירות וואס איז נאר מעגליך, בשעת דאס פאלק איז אויסגעגאנגען פאר הונגער] איז בכלל נישט שולדיג. אלכסנדר דער דריטער האט אוועק גענומען אלע גרינגקייטן וואס זיין טאטע האט איינגעפירט. ער האט אויסגענוצט אלע מיטלען מעגליך, ארויסרייסן די אלע "פרעמדע" השפעות וועלכע שאדן די מלכות פון רוסלאנד. די שנאת ישראל איז אנגעקומען צו נייע השגות אונטער זיין מלוכה. ווען ער איז געשטארבן אין יאר [[ה'תרנ"ד]], האט קיינער זיך נישט געקענט פארשטעלן אז זיין ממשיך, [[צאר ניקאליי דער צווייטער|ניקאליי דער צווייטער]], וועט זיין נאך אסאך ערגער ווי ער. די צייט איז געווען א צייט פון מהפכה און מרידה. מ'האט שוין גע'חלום'ט פון א נייער תקופה.. אין זיין גרויסן יאוש, האט דער צאר זיך געקערט צו דער אלטער עצה.. אן עלילת דם קעגן די יודן.. דאס וועט אוועק קערן דאס ביטערקייט פון די פויערן פון עם און עס קערן צו די יודן.. פארשטייט זיך די גוים האבן דאס אנגענומען, און עס האט זיך אנגעהויבן גאר א ביטערע צייט פון פאגראמען [הריגות] און רציחות קעגן יודן. באוויסט צווישן זיי איז דער "קישינוב פאגראם אין יאר תרס"ג, אין וועלכע אסאך יודן האבן פארלוירן זייער לעבן ל"ע.
אין יאר תרס"ה, האט ענדליך אויסגעבראכן דעם מערכה אויף אן ערנסטן אופן. די פויערן האבן אפן ווידערגעשפעניגט קעגן דעם צאר און פארלאנגט אן אייגענע ממשלה. כאטש דער צאר האט דאס פרובירט מבטל זיין ביד חזקה (דעם ערשטן טאג זענען גע'הרג'ט געווארן מער ווי 1000 פויערן דורך די סאלדאטן פונ'ם צאר], האט דער צאר געמוזט עפעס נאכגעבן און האט אוועקגעשטעלט דער "דומא", א שטיקל רעגירונג געוועלט דורכ'ן פאלק. דער צאר האט גוט פארשטאנען אז ער שטייט אויף גאר א געפערליכן מצב און ער האט מחליט געווען צו גיין ביז'ן סוף אין זיין מלחמה קעגן עם ישראל. בסוד סודות, האט מען צווישן די ווענט פון די צארישע פאלאץ צוגעגרייט פארשידענע פלענער וויאזוי צו "ערקלערן" צו דעם רוסישן פאלק ווער זייער "אמת'דיגע" שונא איז, און וואס מ'דארף מיט עם טון [רח"ל]. איין מיניסטער איז געווען געשטעלט מסדר זיין די "פלוצלינגדיגע" פאגראמען.. אן אנדערע צו זען אז מ'זאל נישט איינזעצן קיין איינער פון די גוים וועלכע זענען משתתף אין זיי, א.א.וו. כדי צוצוהעלפן צום ענין, האט דער ממשלה אויפגעשטעלט אן ארגאניזאציע מיט'ן נאמען "די שווארצע הונדערטער", וועלכע איז געווען צוזאמגעשטעלט פון קבוצות פון הונדערט ווילדע מענטשן אין יעדן איינס, וואס זייער "ארבעט" איז געווען מסדר זיין און אויספירן די פאגראמען קעגן די יודן. אין דעם זעלבן יאר, האט מען אטאקירט 660 יודישע קהילות דורכאויס רוסלאנד. אין שטאט אודעססא [ביים שווארצן ים] אליינס זענען גע'הרג'ט געווארן 300 יודן. טויזנטער יודן זענען פארוואונדערט געווארן און נאכמער האבן כמעט נישט געהאט פון וואס צו לעבן. דער צאר האט דאן אויסגעטיילט "מעדאלן" צו די ראשים פון די "שווארצע הונדערטער" און דער גאנצע וועלט האט צוגעקוקט אומגלויבנדיג דעם שלעכצקייט פון דער צאר. א יאר דערנאך, תרס"ו, האט דער צאר געלאזט דעם מיליטער משתתף זיין אין פאגראמען אין ביאליסטוק און אין שעדליצע. דער "[[דומא]]" אין וועלכע עס זענען געווען אויסגעוועלט אפאר יודן אויך, האט געמאכט פראבלעמען פאר'ן צאר. דער דומא האט פארלאנגט חוקר צו זיין ווער עס איז שולדיג און זיי ברענגען צום משפט. דערפאר האט דער צאר געזען דערצו, אז במשך די נעקסטע צוויי יאר, ביז תרס"ז, האט מען "אויסגערייניגט" דער דומא פון איר יודן. עטליכע זענען אריינגעווארפן געווארן אין תפיסה און עטליכע זענען גע'הרג'ט געווארן דורך די שווארצע הונדערטער. דער דריטע דומא, וועלכע איז אויפגעשטעלט געווארן אין יאר תרס"ז, איז געווען אינגאנצן פיל מיט שונאי ישראל. דער צאר האט כסדר מדגיש געווען אז אלע פאגראמען זענען "פלוצלינג" פארגעקומען אלס דעם גרויסן "כעס" פון דער "רוסישע פאלק" קעגן די יודן. עס האט אבער נישט אסאך געהאלפן, ווייל מער און מער רוסן האבן זיך צוגעשטעלט צום מרידה. דער צאר האט נאר געקענט האפן אז צוריק שטעלן דעם "בלוט-בלבול" אויף אן אופן וואס איז נאכנישט געהערט געווארן, דאס וועט עם ראטעווען. אין יאר תרע"א, האט דער דומא אפיציעל מודיע געווען אז "די יודן זענען א געפערליכע פאלק און זייער מסוכן". אין יענעם זעלבן יאר, כ' אדר תרע"א, איז פארשפרייט געווארן א ידיעה אז מ'האט געטראפן א טויטן גוי'שע קינד אין קיעוו. די פלענער זענען ליידער שוין געווען גרייט..
== ג. ר' מענדל בייליס ==
איינער פון די וואס האבן געדינט אין מיליטער אין יענע יארן איז געווען א יוד מיט'ן נאמען מענדל בייליס. ער האט זיך געהאלטן פעסט ביי זיין יודישקייט און איז ארויסגעקומען גאנץ ברוחניות ובגשמיות. נאך ער איז ארויס פונ'ם מיליטער האט ער חתונה געהאט און זיך באזעצט אין [[מעזשיגוריא ]], וועלכע איז בערך 13 קליומעטערקילאמעטער פון קיעוו [ דערדי [[הויפטשטאט ]] פון אוקריינא[[אוקראינע]]]. ער האט דארט געארבעט אין א פאבריק פון ציגל וועלכע האט געהערט פאר זיינס א פעטער. אביסל צייט דערנאך האט ער באקומען א הצעה צו ארבעטן אין דער שטאט קיעוו, אין א פאבריק וועלכע מ'האט געהאלטן אינמיטן בויען. דער פאבריק האט געהערט צו דעם באוויסטן עושר און נדיב מר זייטשעב, וועלכע האט געבויט א יודישע שפיטאל אין קיעוו, און כדי צו פארזיכערן א קביעות'דיגע הכנסה פאר'ן שפיטאל, האט ער געמאכט דעם ציגל פאבריק, און אלע הכנסות דערפון זענען געגאנגען צום אויסהאלטן פונ'ם שפיטאל. ר' מענדל האט מסכים געווען צום הצעה און איז אריבער קיין קיעוו. ▼
דערדי שטאט קיעוו איז געווען איינגעטיילט אין צוויי געגענטערגעגענטן, פלוסקי און לוקיאנובסקילוקיאנאווסקי. יודן האבן נאר געמעגט וואוינען אין פלוסקי [ווי אויבן דערמאנט זענען די ערטער ווי יודן האבן געמעגט וואוינען געווען זייער באגרעניצט] און דארט איז טאקע געווען דער יודישע שפיטאל. דער פאבריק אבער, איז געווען אין לוקיאנובסקי, וואס דאס מיינט אז יודן האבן אין דעם געגענט נישט געמעגט וואוינען. נאר דורך דעם שטארקן השפעה פון זייטשעב, וועלכע איז געווען פון די גרעסטע סוחרים אין רוסלאנד [ער האט געהאט אסאך צוקער פאבריקן], האט ר' מענדל זיך געמעגט באזעצן אין דעם "הייליגן" לאנד. כאטש ר' מענדל האט געהאט אונטער זיך בערך פינף הונדערט גוי'שע ארבייטער, [לויט'ן רוסישן געזעץ פון דעמאלס האט א יוד נישט געמעגט באשעפטיגן א צווייטן יוד אין זיין פאבריק. זייטשעב איז געווען פון די איינסציגסטער וועלכע האט געמעגט האבן איין יוד אלס ארבייטער], האט ער נישט געהאט קיין שום פראבלעמען מיט זיי. אויך מיט די גוים אין די געגענט האט ער זיך גוט געלעבט, אזוי ווייט אז אין יאר תרס"ה, ווען עס זענען געווען שווערע פאגראמען קעגן יודישע קהילות אין רוסלאנד, האט דער גוי'שע גלח פארלאנגט אז מ'זאל שטעלן א ספעציעלע שומר פאר ר' מענדל אז עס זאל עם גארנישט געשען. [עס איז געווען א סיבה דערפאר: ווען דער גלח האט געבויט א הויז פאר יתומים, האט ער געבעטן ר' מענדל ער זאל עם פארקויפן ציגל פאר ביליג. זייטשעב האט מסכים געווען צום בקשה פון ר' מענדל און דער גלח איז עם געווען זייער דאנקבאר. נאך א סיבה איז געווען אז דער וועג צו די שטאטישע בית הקברות [גוי'שע] איז דורכגעגאנגען צווישן דער ציגל-פאבריק פון זייטשעב און א גוי' שעשן ציגל-פאבריק. ווען דער גלח האט געבעטן ר' מענדל רשות אז זייערע לוויות זאלן קענען דארט אדורכגיין האט ער באלד מסכים געווען. ווען ער האט געבעטן דאס זעלבע פון דעם גוי'שן פאבריק, האט מען דארט נישט געגעבן רשות. דער גלח פלעגט אפטמאל צייכענען דעם חילוק צווישן זיינע "אייגענע" מענטשן וואס טון נישט קיין טובות, און ר' מענדל. ▼▲אין קורצן פון פריער: יארן פון ביטערניש קעגן די מלוכה פון די צארן אין רוסלאנד האבן געברענגט דער באפעלקערונג צו מחשבות פון מרידה. די צארן האבן געזען מיט גרויס שרעק ווי די מלוכה גליטשט זיי ארויס פון די הענט. זיי האבן געזוכט מחדש צו זיין דעם עלילת דם אויף גאר א גרויסן אופן כדי פארשטיין צו געבן די פויערן אז די יודן זענען די אמת'ע שונאים וכו'. זיי האבן אויפגעשטעלט די "שווארצע הונדערטער" צו קענען דורכפירן זייער עצה. די פלענער זענען ליידער שוין געווען גרייט..
▲די צייטן זענען געווען שווערע פאר די רוסישע יודן. עס איז געווען די צייט וואס דער צאר ניקאליי [דער צווייטע] האט געהערשט. ער איז געווען א גרויסע שונא ישראל און א געוואלדיגע אכזר. כאטש דער גזירה פון די "קאנטאניסטן" איז שוין בטל געווארן, איז דער פליכט צו גיין אין מיליטער נאך אלס געווען גאר א ביטערע פאר די יודן. אסאך האבן ליידער פארלוירן זייער יודישקייט אדער זייער לעבן דורכ'ן זיין אין מיליטער.
▲איינער פון די וואס האבן געדינט אין מיליטער אין יענע יארן איז געווען א יוד מיט'ן נאמען מענדל בייליס. ער האט זיך געהאלטן פעסט ביי זיין יודישקייט און איז ארויסגעקומען גאנץ ברוחניות ובגשמיות. נאך ער איז ארויס פונ'ם מיליטער האט ער חתונה געהאט און זיך באזעצט אין מעזשיגוריא, וועלכע איז בערך 13 קליומעטער פון קיעוו [דער הויפטשטאט פון אוקריינא]. ער האט דארט געארבעט אין א פאבריק פון ציגל וועלכע האט געהערט פאר זיינס א פעטער. אביסל צייט דערנאך האט ער באקומען א הצעה צו ארבעטן אין שטאט קיעוו, אין א פאבריק וועלכע מ'האט געהאלטן אינמיטן בויען. דער פאבריק האט געהערט צו דעם באוויסטן עושר און נדיב מר זייטשעב, וועלכע האט געבויט א יודישע שפיטאל אין קיעוו, און כדי צו פארזיכערן א קביעות'דיגע הכנסה פאר'ן שפיטאל, האט ער געמאכט דעם ציגל פאבריק, און אלע הכנסות דערפון זענען געגאנגען צום אויסהאלטן פונ'ם שפיטאל. ר' מענדל האט מסכים געווען צום הצעה און איז אריבער קיין קיעוו.
▲דער שטאט קיעוו איז געווען איינגעטיילט אין צוויי געגענטער, פלוסקי און לוקיאנובסקי. יודן האבן נאר געמעגט וואוינען אין פלוסקי [ווי אויבן דערמאנט זענען די ערטער ווי יודן האבן געמעגט וואוינען געווען זייער באגרעניצט] און דארט איז טאקע געווען דער יודישע שפיטאל. דער פאבריק אבער, איז געווען אין לוקיאנובסקי, וואס דאס מיינט אז יודן האבן אין דעם געגענט נישט געמעגט וואוינען. נאר דורך דעם שטארקן השפעה פון זייטשעב, וועלכע איז געווען פון די גרעסטע סוחרים אין רוסלאנד [ער האט געהאט אסאך צוקער פאבריקן], האט ר' מענדל זיך געמעגט באזעצן אין דעם "הייליגן" לאנד. כאטש ר' מענדל האט געהאט אונטער זיך בערך פינף הונדערט גוי'שע ארבייטער, [לויט'ן רוסישן געזעץ פון דעמאלס האט א יוד נישט געמעגט באשעפטיגן א צווייטן יוד אין זיין פאבריק. זייטשעב איז געווען פון די איינסציגסטער וועלכע האט געמעגט האבן איין יוד אלס ארבייטער], האט ער נישט געהאט קיין שום פראבלעמען מיט זיי. אויך מיט די גוים אין די געגענט האט ער זיך גוט געלעבט, אזוי ווייט אז אין יאר תרס"ה, ווען עס זענען געווען שווערע פאגראמען קעגן יודישע קהילות אין רוסלאנד, האט דער גוי'שע גלח פארלאנגט אז מ'זאל שטעלן א ספעציעלע שומר פאר ר' מענדל אז עס זאל עם גארנישט געשען. [עס איז געווען א סיבה דערפאר: ווען דער גלח האט געבויט א הויז פאר יתומים, האט ער געבעטן ר' מענדל ער זאל עם פארקויפן ציגל פאר ביליג. זייטשעב האט מסכים געווען צום בקשה פון ר' מענדל און דער גלח איז עם געווען זייער דאנקבאר. נאך א סיבה איז געווען אז דער וועג צו די שטאטישע בית הקברות [גוי'שע] איז דורכגעגאנגען צווישן דער ציגל-פאבריק פון זייטשעב און א גוי'שע ציגל-פאבריק. ווען דער גלח האט געבעטן ר' מענדל רשות אז זייערע לוויות זאלן קענען דארט אדורכגיין האט ער באלד מסכים געווען. ווען ער האט געבעטן דאס זעלבע פון דעם גוי'שן פאבריק, האט מען דארט נישט געגעבן רשות. דער גלח פלעגט אפטמאל צייכענען דעם חילוק צווישן זיינע "אייגענע" מענטשן וואס טון נישט קיין טובות, און ר' מענדל.
פופצן יאר זענען אזוי אריבער. כאטש עס זענען געווען געוויסע אומבאקוועמליכקייטן ווי למשל אז די קינדער האבן געדארפט גיין א ווייטן וועג יעדן טאג אין חדר אריין וכו', איז ר' מענדל געווען צופרידן און שמח בחלקו. ער האט געדאנקט דעם רבונו של עולם אז ער האט א גוטע פרנסה און ער האט געהאפט אויסצולעבן זיינע יארן בשלו' ובשלוה. ווען האט דאן געקענט וויסן וועגן דעם גרויסן צרה וועלכע גייט עם שוין באלד טרעפן.. אין יאר תרע"א איז באפאלן ר' מענדל דעם גרויסן טראגעדיע, דעם טראגעדיע פון וועלכע ער וועט קיינמאל נישט קענען פארגעסן, דעם טראגעדיע וועלכע האט צובראכן און צושטערט זיין גאנצע לעבן אויף אייביג..
***
דער טאג האט אויסגעזען ווי א געווענדליכעגעווענדליכער טאג. כ' אדר תרע"א לפ"ק. ר' מענדל זיצט אין זיין ביורא [אפיס] ווי יעדן טאג. ער קוקט ארויס פונ'ם פענסטער און באמערקט ווי אסאך מענטשן לויפן.. עס זעט אויס ווי אלע לויפן צו איין באשטימטע ארט.. ר' מענדל איז ארויס מברר זיין על מה הבהלה הזאת. מ'האט עם דערציילט אז ערגעץ אינ'ם געגענט האט מען געטראפן א גע'הרג'טע קינד. ביז עטליכע שעות האבן שוין אלע געוויסט אז די טויטע קערפער פון א רוסישן קינד מיט'ן נאמען "אנדרושא יושצינסקי" איז געפונען געווארן עטליכע קילאמעטער ווייט פונ'ם ציגל-פאבריק. די קערפער זענען געווען אין עפעס א הייל ווי דער רוצח האט דאס געהאט איבערגעלאזט. נאך אין דעם זעלבן אוונט איז איינער פון די רוסישע שכנים געקומען באזוכן ר' מענדל. ער איז געווען א חבר [מעמבער] אין די "שווארצע הונדערטער [זעה הקדמה] און האט עם דערציילט אז לויט ווי מ'רעדט צווישן זיינע חברים האנדלט זיך נישט דא פון סתם א רציחה נאר דאס קינד יושצינסקי איז גע'הרג'ט געווארן דורך די יודן פאר זייערע "רעליגיע" [גלויבונג]. די סתם רוסישע גוים אבער, וועלכע זענען נישט געווען אזוי פארנומען מיט דעם וויכטיגן ענין פון "רייניגן" רוסלאנד פון די יודן [ל"ע], האבן גאר עפעס אנדערש גע'טענה'ט. זיי האבן געזאגט אז דערדי רציחה האט געמאכט דערדי מאמע פון יושצינסקי צוזאמען מיט א חבר'טע מיט'ן נאמען טשעביריאק. עס זענען געווען פארשידענע ראיות וועלכע האבן קלאר געוויזן אויף דעםדער ריכטונג..
== ווער איז שולדיג? ==
אין קורצן פון פריער: א גוי'שע קינד איז געפונען געווארן גע'הרג'ט נעבן דעם פאבריק פון ר' מענדל בייליס. די שווארצע הונדערטער זאגן אז די יודן האבן עם גע'הרג'ט צו נעמען בלוט פאר די מצות. די שטאטישע גוים גלייבן דאס נישט. זיי זענען חושד די מאמע פון דאס קינד און א חבר'טע אינ'ן רציחה. זיי האבן עטליכע ראיות אויף דעם..
די ערשטע שאלה וואס די גוי'שע שכנים האבן געפרעגט איז געווען זייער א פשוט'ע. אויסער דעם וואס דערדי מאמע האט נישט באוויזן קיין שום צער אדער זארג איבער איר קינד, איז דאס קינד דאך נעלם געווארן י"ב אדר און איז געפונען געווארן ערשט כ' אדר. וויאזוי קען מען מסביר זיין דעם פאקט אז זי האט בכלל נישט מודיע געווען פאר'ן פאליציי אז איר קינד איז פארלוירן. זי האט אפילו נישט געוויזן קיין אינטערעס ווען מ'האט עם געפונען טויטערהייט. די שכנים האבן דאס גוט באמערקט און מיט דער צייט זענען אלס שטארקער געווארן זייערע חשדות. עס איז געווען נאך א סיבה אויפ'ן חשד. דער טאטע פון דעם קינד איז גע'הרג'ט געווארן אינ'ם רוסיש-יאפאן מלחמה [דער מלחמה איז פארגעקומען מיט עטליכע יאר פאר די מעשה, ווען די רוסן זענען ארויס אויף מלחמה קעגן איר מזרח שכן יאפאן, כדי צוריקצוהאלטן דעם פארשפרייטונג פון יאפאן אינ'ם ווייטן מזרח. דער מלחמה האט זיך געענדיגט מיט א גרויסע דורכפאל פאר רוסלאנד, און זי איז ארויס פון דארט בבושת פנים] און ער האט איבערגעלאזט פאר זיין זון 500 רובל וועלכע זענען געלגען אין א באנק אלס פיקדון ביז דער קינד וועט אויפוואקסן. דער מאמע איז געווען צוטראגן אז זי האט נישט געקענט לייגן א האנט אויף די 500 רובל.. אויב איר קינד איז טויט קען זי דאס ירש'נען.. דער פרוי טשעביריאק, וועלכע מ'האט אויך חושד געווען אז זי איז אריינגעמישט אינ'ם מעשה, איז געווען באוויסט אלס איינער וואס האט צוטון מיט קבוצות פון גאר געפערליכע גנבים און רוצחים. דער קינד אנדרושה פלעגט זיך אסאך דרייען ביי איר אינדערהיים, זייענדיג א חבר פון איר'ס א קינד. עס איז זייער מסתבר געווען, אז אויב אנדרושה האט אמאל עפעס געזען דארטן פון די קבוצה רוצחים וואס ער טאר נישט.. האבן זיי שוין געזארגט עם צו פירן א אן אנדערע וועלט כדי ער זאל נישט קענען רעדן.. דער פאליציי האט געהאט נאך א סיבה אויפ'ן חשד. ווען מ'איז געוואר געווארן אז מ'האט געפונען א קינד, זענען הונדערטער מענטשן געגאנגען קוקן וואס טוט זיך. קיינער האט נישט געקענט דערקענען ווער דאס קינד איז, אויסער דער פרוי טשעביריאק, וועלכע האט באלד געזאגט זיין נאמען. דאס האט געשטארקט דעם חשד קעגן איר. אויך דער בעה"ב פון דעם הויז ווי טשעביריאק האט געוואוינט, האט געזאגט אז ער איז זיכער אז זי איז דער רוצח. ער אליינס [וועלכע האט גראדע געהערט צו די "שווארצע הונדערטער"] האט געזאגט פאר ר' מענדל אז ער איז זיכער אז דער רציחה איז פארגעקומען ביי איר אינדערהיים, זייענדיג אן ארט פון פושעים און רוצחים.
נאך אפאר טאג האט דער פאליציי איינגעזעצט דעם פרוי טשעביריאק. אביסל שפעטער האט דער פאליציי אין מאסקווא [היינט דער הויפטשטאט פון רוסלאנד] איינגעזעצט נאך דריי מענטשן בקשר צו דעם ענין. שפעטער האט מען זיי געשיקט קיין קיעוו. די דריי מענטשן זענען געווען פון די ראשים פון די קבוצה פון טשעביריאק, און זענען געזען געווארן אין קיעוו דעם טאג וואס דער קינד איז נעלם געווארן. זיי פלעגן זיך פארשטעלן אלס הויך-ראנקיגע גענעראלן אינ'ם מיליטער, און די פאליציי האבן שווער געקענט גלייבן אז זיי זענען פשוט'ע רוצחים.
א שטורעם האט אויסגעבראכן אין זאל ווען מר וויסימירסקי האט געענדיגט. מרת טשעביריאק איז געזעסן אינ'ם זאל, ווארטנדיג איבערצוגעבן איר עדות. זי איז געווארן ווייס ווי קאלעך, און דער הויפט-פון-געריכט, באלדירעוו, האט איר פרובירט צו בארוהיגן. כנראה איז ער געווען א גוטע חבר אירע.. אלע וועלכע זענען געזעסן נעבן איר האבן זיך אוועקגעריקט, כאילו זי האט אין זיי מעורר געווען א פחד. עס איז קלאר געווען אז די באשוואוירענע זענען זייער נתפעל געווארן פון וואס זיי האבן געהערט. דער הויפט-פון-געריכט האט זיך געקערט צום עד און געפרעגט: "אויב דו האסט דאס אלעס געוויסט, פארוואס האטסו געשוויגן אזא לאנגע צייט"? "איך האב נישט געוויסט אז מ'וועט מיר רופן מעיד זיין" האט מר וויסימירסקי מודה געווען, "חוץ מזה האב איך געגלבייט בתמים אז דער אמת וועט ארויסקומען פון זיך אליינס".. עס איז קלאר געווען אז דער הויפט-פון-געריכט האט נישט געוואלט אויסהערן דעם עד פאר נאך א רגע. למעשה וואלט ער שוין לאנג געוואלט פטור ווערן פון עם..
[[קאַטעגאָריע:היסטאריעשנאת ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:רוסלאנד]]
[[en:Menahem Mendel Beilis]]
| 