װיקיפּעדיע

אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "װיקיפּעדיע:יידיש, יודיש, אדער אידיש"

בלעטערן געשיכטע אינטעראקטיוו
‪פֿריִערדיקע אונטערשײד →‬קומענדיקע אונטערשײד ←
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
וויזועלוויקיטעקסט
אין תקציר עריכה
מ פאראכטן
שורה 1:
{{אנווייזונג}}
 
[[יידיש]] איז א שפראך וואס מען שרייבן אין צוויי וועגן:
 
די ערשטע וועג איז דאס מער שטודירטער און דורכגעארבייטער פראפסיאנאלער [[כלל שפראך]] - וואס איז באשטימט געווארן דורך די "[[ייוו"א אינסטעטוט]]" ארגאניזאציע און איז פארעכנט ווי אן אקאדעמישע יידיש.
'''יידיש''': די ערשטע וועג איז דאס פראפסיאנאלער [[ייוו"א אינסטעטוט]] אויסגעארבייטער שפראך - דאס איז היינט דאס מערסטע אנגענומען אין די [[אקעדעמיע|אקאדעמישע]] וועלט. דאס איז באזירט אויף די אמאליגער אידיש פון די [[ליטע]] בעיקר און אויך בארבייט און מאדערנעזירט דורך [[מאקס וויינרייך]] מיט זיין זון [[אוריאל וויינרייך]] וואס שטאמן פון די [[פוילן|פוילישן]] [[ליטע|ליטווישן]] אפשטאם.
 
'''אידיש''' אדער '''יודיש''' (דער גרויסע שרייבער [[מנחם מענדל]] און [[שלום עליכם]] שרייבן אזוי.): די צווייטע וועג איז דאס [[היימיש אידיש]] וואס איז אנערקענט ביי דער פרומער חרדישער געמיינדע. און ווערט גערעדט היינט צוטאגס דורך א סך אידיש רעדער וואס זענען די חסידים, בעיקר פונעם אונגערישן אפשטאם. דער דאזיגער שפראך איז נאך נישט אזוי אנטוויקלט און שטודירט צו זיין אויסגעהאלטן אין [[דקדוק]] ווי די ייוו"א אבער וויבאלד מען נוצט דאס איז דאס דער שפראך. עס איז אויך דער טראדיציאנאלער שפראך וואס פרייע אידישיסטן ווי [[חיים גראדע]] און [[הירשע דוד כ"ץ]] מיט נאך אידישיסטן נוצען.[http://mysite.verizon.net/jialpert/Yiddish/YIVO_Yiddish.htm]
 
די מערהייט יידיש רעדנער פארשטיין ביידע סארטן אויסלייגן (אין זייערע באקאנטע טעמעס) אבער קענען דאס נישט שרייבן אזוי ווייל די ייווא אויסלייג פארלאנגט זיך א ספעציעלער [[קי-בארד]], רוב אידישע צייטונגן אחוץ דער פארווערטס נוצען דאס פשוטע היימישע אידיש אויסלייג.
 
דאס פראבלעם פון צוויי מינע אויסלייגן איז נישט נאר שייך ביי די אידישער וויקיפעדיע, עס טוט זיך אויך אזוי אין די ענגלישער וויקיפעדיע וואס דארטן איז די פראבלעם נישט אזוי גרויס ווייל עס איז נישטא אזא ריזן דיפערענץ פון ווערטער.
 
די ביז איצטיקע באשטימטע [[פירונג]] איז צו נישט ענדערן פון איין וועג צום צווייטן (סיידן אויב רוב ארטיקל איז שוין געשריבן אויף א געוויסן וועג קען מען פאראייניקן אלע ווערטער צו דעם וועג). דאס הייסט אויב איינער האט געשריבן טאני בלעיר זאל נישט דער אידישיסט זיך מאכן אן עדיט קריג צו שרייבן טאני בלייר. און דאס זעלבער פארקערט אויב דער אידישיסט האט געשריבן טאני בלייר זאל נישט דער חסיד מאכן אן עדיט קריג צו שרייבן טאני בלעיר. נאר ביידע קענען מאכן א [[רידיירעקט]] און צושרייבן ביידע ווערסיעס אין תוכן פון ארטיקל.
 
די צווייטע וועג איז דאס [[היימיש אידיש]] וואס איז אנערקענט ביי דער פרומער חרדישער געמיינדע. און ווערט גערעדט היינט דורך א סך אידיש רעדער וואס זענען די חסידים.
פארשטייט זיך דער דין קדימה קומט פאר וועמען'ס ארטיקל עס איז געווען געשריבן פריערט, נישט מאכן קיין טריקס צו עפענען דאפעלטע ארטיקלן. אחוץ אויב דער פריערדיגער ארטיקל איז געווען א [[וויקיפעדיע:שטומף|שטופיגער ליידיגער איין שורה]]דיגער ארטיקל איז ווער עס האט אפגעשריבן א געהעריגער ארטיקל האט דער דין קדימה.
 
די חילוקים צווישן ביידע וועגן זיינען נישט גאר גרויס [[באַניצער:רוני/היימיש אידיש|אזוי ווי איר קענט דא לייענען]], אבער די מערהייט יידיש רעדנער פארשטיין ביידע סארטן אויסלייגן (אין זייערע באקאנטע טעמעס).
הויפט קעפלעך קומן אן נקודות. אפילו די ייוו"א פארלאנגט דאס ווייל מען דארף דאס לאזן מאכן גרינג צו טרעפן פאר די חסידים אויכט.
 
די איצטיקע באשטימטע פאליסי איז צו נישט ענדערן פון איין וועג צום צווייטן (סיידן אויב רוב ארטיקל איז שוין געשריבן אויף א געוויסן וועג קען מען פאראייניקן אלע ווערטער צו דעם וועג).
אויב איז דער ארטיקל אן ענין וואס האט מיט שפראך, דאס הייסט עס ברויכט זיך די אינפוט פון די אידישיסטן, צום ביישפיל [[אידישיסטן]] אדער [[אידיש]] זאל מען דאס שרייבן ווי זיי שרייבן דאס ווייל זיי זענען דאך די מבינים אין שפראך און מען דארף זיי האבן.
 
דאס אלעס וואס איז דערמאנט אויבן באציט זיך נאר צו די באשטימטע חילוקים צווישן די צוויי וועגן פון שרייבן יידיש. אבער אזעלכע ווערטער וואס איז ניט אנגענומען צו שרייבן ביי ביידע זייטן ווי צב"ש "מעי" אנשטאט "מיי" אדער "מאי", אדער [[כינע]] אנשטאט [[טשיינע]] אד"ג קען מען יא פארעכטן צו דעם ריכטיקן אויסלייג אפילו מען רעדט דאס אזוי אבער וויבאלד ביי די חסידיםמען שרייבט מען נאך דאס דערווייל אויכט אנדערשט קומט דאס ווי א [[ווידער ריכטונג]] וויאזוי מען שרייבט דאס.
 
יידישע ווערטער וואס זיינען ניט באקאנט פארן המון עם (צוליב דעם וואס די ווערטער זיינען ניי, טעכניש, סייענטיפיש אדער סתם מאדערן. אדער צוליב דעם וואס די ווערטער זיינען פון א זעלטענע קלאסיפיקאציע און ווערן ווייניק גערעדט) ווי צב"ש [[מאמאל]]. וועלן די אידישיסטן שרייבן דעם קעפל לויט אלטע אידישע ווערטערבוכער, און די חסידים וועלן דאס שרייבן לויטן מאדערנעםייוואס באנוצטןיידישן טערמין אדאפטירט פון ענגלישן שפראך אדער פאר אידישע טערמינען אדאפטירט פון לשון קודש.ווערטערבוך (מען קען זיך העלפן מיטן [[גוגל]] צו געפינען ווי אזוי צו דאס שרייבן). און די אידיש רעדער מיט די אידישיסטן ווערן אויפגעפאדערטגעבעטן נישט צו טוישן נאר מאכן רידיירעקטס צו די קעפלעך וויאזוי זיי רופן דאס און דאס צולייגן אין תוכן נאך א נאמען לויט זיי.
 
געדיינקט, מען קען זיך אימער העלפן מיטן [[גוגל]] צו אויסגעפינען פון יידישע זייטן וויאזוי רוב רעדער פון אידיש שרייבן וואס.
 
{{הילף}}
{{אנווייזונג ליסטע}}
גענומען פֿון "https://yi.wikipedia.org/wiki/װיקיפּעדיע:יידיש,_יודיש,_אדער_אידיש"